De overnameactiviteit op de Amsterdamse beurs neemt toe. Daarbij zijn het vooral de grootaandeelhouders die van de lage beurskoersen gebruik willen maken om weer de volledige eigendom te verkrijgen. Een verheugende ontwikkeling? Niet bepaald.
Meer dan de helft van de CFO's van grote Europese ondernemingen wordt de afgelopen tijd geconfronteerd met de kritische beoordeling van de pensioensituatie van hun bedrijf door analisten, financiers en overnamekandidaten. Aanleiding is een wijdverspreide angst voor grote ongedekte pensioenverplichtingen die de balanspositie van de onderneming kunnen beïnvloeden. Het onderwerp 'pension governance' staat daarom inmiddels hoog op de corporate agenda. Een en ander blijkt uit onderzoek van beloningsadviesbureau Towers Perrin.
"Als voormalig CFO heb ik er nooit moeite mee gehad de juiste cijfers te presenteren, goed of slecht, al is dat laatste wel vervelend." Dit zegt Arie Verberk, voormalig CFO van Martinair, thans bestuursvoorzitter.
De CFO wordt een steeds belangrijker functionaris in het bedrijfsleven, die bovendien veel vaker dan vroeger naar buiten treedt. En de CFO lijkt zich razendsnel aan te passen aan die plek in de schijnwerpers, zo bleek op de CFO Day 2004. Neem de CFO van het jaar Tom de Swaan, een toonbeeld van zelfvertrouwen. Maar hij niet alleen. Waar CFO's vorig jaar bij lastige vragen van spreekstalmeester Wouke van Scherrenburg nog zwetend naar een onschuldig antwoord zochten, keken ze nu onverschrokken, ja soms brutaal de zaal in. Buiten was het dan wel economisch zwaar weer, binnen heerste een uitgelaten stemming.
De eerste CFO van het jaar van een niet-beursgenoteerde onderneming is Gerard van Olphen van Eureko. Iemand die het klappen van de zweep in de financiële sector kent. Bij zijn komst bij Eureko in 2002 werd de CFO geconfronteerd met een recordverlies. Een jaar later boekt het concern weer winst. "Het was voor iedereen duidelijk dat er iets moest veranderen."
"Een goede strategie volgen, schouders eronder, naar voren toe en niet bang zijn!" Dat is op dit moment het motto van Kas Bank. Dat moet ook wel, want de gespecialiseerde bank heeft een bewogen periode achter de rug. De cijfers over 2003 spreken boekdelen, de verscherpte concurrentie en het aanhoudend slechte beursklimaat hebben diepe sporen nagelaten. De nieuwe strategie, nieuwe producten, een volledige benutting van de ontwikkelingen binnen Europa en een dosis Amsterdamse bluf moeten van de bank binnen Europa nummer één in haar werkgebied maken. Ondanks deze niet geringe opgave voor de relatief kleine Kas Bank heeft CFO Ted van Heese een rotsvast vertrouwen in de slagingskansen.
Onder CFO Jan Haars zijn de drie divisies Post, Express en Logistiek verder samengekneed tot homogeen TPG-cement. Bij zijn aantreden in 2002 waren de divisies nog sterk autonoom. Twee jaar later zijn de bedrijfsonderdelen op weg naar een geïntegreerd geheel. En nu de overheid haar aandelenbelang grotendeels heeft afgestoten, is de weg wat Haars betreft vrij om straks een goede positie te veroveren in de geliberaliseerde postmarkten en om de leidende positie in de wereld op het gebied van express en logistiek verder uit te bouwen. Met een beurskoers die ruim boven de 20 euro ligt. Het werk is nog lang niet af: "Dit is een baan waarin ik nog heel wat jaren nog heel wat dingen kan neerzetten."
Uitgeverij Wolters Kluwer is sinds het aantreden van CEO Nancy McKinstry en CFO Boudewijn Beerkens danig op de schop genomen. De inbreng van Beerkens - de eerste CFO bij het bedrijf die ook een positie in de Raad van Bestuur inneemt - daarbij is groot. Juist vanwege zijn achtergrond als Managing Partner bij PricewaterhouseCoopers met specialisatie Corporate Finance.
Veilinghuizen hebben een stoffig imago. Jeroen Bulk, de financiële beleidsbepaler van Christie's, weet wel beter. Hij verruilde telecom zelfs voor de charme van de hamer. Een blik in de keuken van the world's leading auctioneer.
Supermarktconcern Laurus wist in 2003 voor het eerst in lange tijd met een winst voor de dag te komen. Het concern is echter allerminst kreuk- en onderhoudsvrij. Het moet opboksen tegen de gevolgen van de prijzenslag in de sector. En dan is er nog een herstelplan dat tot 2007 loopt. Maar Laurus is niet meer 'out of control', zodat er kan worden gewerkt aan verdere verbetering van de resultaten. En dat is mede de verdienste van CFO Kenaad Tewarie. "Ik heb de puinhopen van mijn voorgangers opgeruimd."
Smallcap Airspray mag zich verheugen in meer dan gemiddelde rapportcijfers. Zelfs de zuurste criticaster kan niet om het succes van de producent van pompmechanismen heen. Ondanks de fenomenale groei blijft CFO Jan van der Schaaff een toegankelijk man. "Ook al worden we tweemaal zo groot."
Op de goed bezochte CFO Day 2004 (ca. 500 CFO's en financiële directeuren aanwezig) is vandaag Tom de Swaan, CFO van ABN AMRO gekozen tot de beste CFO van Nederland.
Nog geen anderhalf jaar heeft USG nodig gehad om het van de overheid overgenomen Start te herstructureren en integreren. "Acquireren is een riskante vorm van ondernemen. Je tuin moet volstrekt op orde zijn, wil je na een overname verder groeien", zegt CFO Ron Icke. Nu Start naar tevredenheid is geïncorporeerd in USG, is het wachten alleen nog op een heropleving van de Nederlandse economie. "Dan kunnen omzet en winst stijgen zonder dat de vaste lasten toenemen. En daar doe je het allemaal voor..."
Vorig jaar werd René Hooft Graafland uitverkozen tot CFO van het jaar. Wie wordt het dit jaar? Negen kandidaten, die weinig gemeenschappelijk hebben. Of het moest zijn dat ze van aanpakken weten. De afgelopen jaren hebben ze gesnoeid, gesaneerd en ingekrompen. Kortom: puin geruimd. Het kan dan ook bijna niet anders dat degene die straks CFO van het jaar wordt ook kampioen puinruimen is. Zie www.cfo.nl/onderzoek
Het heeft Ajax sinds de gang naar de beurs in 1998 niet meegezeten. Met de aanvankelijk tegenvallende sportieve resultaten daalde ook de koers van het aandeel. Hebben de critici van de beursgang hun gelijk gehaald? Nee, want het tij lijkt te keren: de tribunes zijn weer tjokvol, Ajax heeft uitzicht op het kampioenschap en het aandeel vertoont een opgaande lijn. Volgens Ajax-CFO Jeroen Slop is het slechts de aftrap voor meer (beurs)succes.
Voor Rob van den Helder, CFO van TNT Benelux, draait zijn werk om meer dan alleen kille cijfers. Hij bemoeit zich zonder gêne met van alles en nog wat in het bedrijf, bijvoorbeeld met de betrouwbaarheid van de aflevering van de postpakketten. Omdat het om kwaliteit en om de klant gaat, zegt Van den Helder. Bovendien compenseert zo'n brede blik het soms eenzijdige rekenwerk. "Een deel van mijn dagelijkse werk is natuurlijk erg materieel gericht."
Jarenlang stond bouw- en vastgoedontwikkelingsbedrijf Heijmans garant voor snelle maar solide groei. Vooral groei door overnames: het ene na het andere bedrijf werd aan de 'kralenketting' van Heijmans geregen. Maar het afgelopen jaar deed zich een kentering voor. Niet alleen liet de veelbesproken bouwfraude zich voelen, ook stokte de groei als gevolg van de verslechterde marktsituatie. Het accent ligt nu minder op omzetgroei en meer op handhaven van goede marges en een gezonde 'cashflow'. "Als je een goedgevuld spaarpotje hebt, kun je tenminste toeslaan als zich een aantrekkelijke overnamekandidaat aandient", zegt Dick van der Kroft, CFO van Heijmans.
De impact van de boekhoudschandalen en de aangescherpte regelgeving voor accountants doet zich voelen op alle gebieden van de bedrijfsvoering van KPMG. Zowel strategie, omzet en beroepsaansprakelijkheid worden erdoor beïnvloed. CFO van KPMG, Jaap van Everdingen, blikt terug en vooruit.
De CFO is uitgegroeid tot de op één na invloedrijkste man in grote bedrijven. Samen met de CEO vormt hij een machtsblok waar niemand omheen kan. Die positie maakt de CFO tegelijkertijd zeer kwetsbaar. Enige afstand van de CEO - het hart van de macht - is zeker aan te raden voor een zuivere uitoefening van de functie.
DSM stelde onlangs analisten teleur door een resultaat te laten zien dat onder de verwachtingen lag. Die werden toegeschreven aan integratiekosten voor de acquisitie van de vitaminetak van Roche. Dit is onjuist, volgens CFO Henk van Dalen. En ook bestrijdt hij de mening van analisten dat DSM voor haar meerjarenplan Vision 2005 niet op koers zou liggen.
De papierdivisie is afgestoten, de schuld teruggedrongen, de herfinanciering is rond en er is met succes een converteerbare obligatielening geplaatst. Buhrmann lijkt weer een beetje vaste financiële grond onder de voeten te hebben. Misschien is het nu de juiste tijd om eindelijk de teleurstellingen uit het recente verleden af te sluiten. Als het aan CFO Floris Waller ligt, is dat een goed idee. 'Er zijn lessen geleerd en conclusies getrokken. Nu volle vaart vooruit.'
Carrièreplanning. Een mooi woord, maar er zijn niet zoveel mensen die na een carrière van zo'n dertig jaar kunnen zeggen: "Zo had ik het ook gepland." Pieter Marinus Verboom, CFO van Schiphol Group. Schiphol Group trok hem aan om de luchtvaartonderneming internationaal op de kaart te zetten en om zijn ervaring als oud Philips-CFO in Argentinië, Hongkong/China en het gehele Midden Oosten aan te wenden bij de privatisering van het bedrijf. Zover is het nog niet, maar om de woorden van Verboom te gebruiken: "Een beursgang is volgens mij onafwendbaar."
Jan Hommen werd niet eens genomineerd voor de verkiezing van CFO van het jaar. Zijn grijze uitstraling is echter schijn. Bij Philips is Hommen de man die achter de schermen aan de touwtjes trekt.
Terwijl CFO's in de jaren negentig het hoogste podium van de macht betraden, lijkt met de recente economische dip hun positie in het gedrang te komen. Michiel Meurs van Ahold - CFO van het Jaar 2002 - was een van de eersten die dit aan den lijve heeft ervaren. Begin dit jaar ging hij kopje onder. "Hij is hoe dan ook beschadigd. Bij een Nederlands topbedrijf zie ik hem niet meer binnenkomen."
Steeds meer bedrijven hebben de neiging op hun financiële functie het stempel CFO te plakken, terwijl het bijvoorbeeld in de praktijk vaak nog steeds gaat om de functie van financieel manager. Helemaal niet erg, maar wildgroei ligt op de loer.
Aandeelhouders worden steeds kritischer, de financiële regelgeving steeds strenger en de Enron-affaire heeft de accountancy flink door elkaar geschud. Het zijn allemaal aspecten waar een CFO tegenwoordig mee te maken heeft. De functie wordt zwaarder. Misschien ligt hierin ook wel de verklaring dat steeds vaker zwaargewichten uit de accountancy worden aangetrokken om de financiële kar te trekken bij beursgenoteerde bedrijven. Een trend? Het lijkt er op. "Het zal steeds vaker voorkomen dat adviseurs overstappen", zegt Fred Arp, de financiële man bij De Telegraaf en zelf afkomstig uit de accountancy.
Meld je aan voor de nieuwsbrief Ontvang waardevolle artikelen, checklists, interviews en whitepapers in je mailbox.
Kan ik je van dienst zijn met een toelichting of advies? Bel of mail gerust. Ik neem graag de tijd voor je.
Daan Commandeur Partner Manager
0628068433 daancommandeur@sijthoffmedia.nl