Unilever: hofleverancier van CFO’s

“Het unieke aan Unilever is dat je als financieel professional een allroundopleiding krijgt”, stelt Pascal Visee, Group Treasurer van Unilever. Visee is zelf vanaf 1987 werkzaam bij Unilever en heeft binnen het concern diverse carrièrestappen gemaakt tot zijn huidige positie.

“Als je bij Unilever begint, wordt als carrièredoel gesteld dat je directeur van een werkmaatschappij wordt. Je moet dan niet vergeten dat een werkmaatschappij al gauw een omzet van zo’n 1 miljard euro heeft, dat is meer dan menig beursgenoteerd bedrijf. Om dat carrièredoel te bereiken word je heel breed opgeleid. Je moet ervaring opdoen in management- en financial accounting, je moet wat weten van IT en informatiesystemen, je fungeert een tijdje als businesspartner of controller en je wordt opgeleid in corporate functies zoals treasury en investor relations.”

Volgens Visee komen mensen die enkele of al deze functies hebben doorlopen, vanzelfsprekend op een punt in hun carrière waarop ze worden benaderd door andere bedrijven. “Dat vinden we prima. Het is goed dat mensen worden weggekocht door andere bedrijven. Het geeft aan dat onze opleidingen goed zijn. Natuurlijk moet het wel zo zijn dat we onze eigen functies op een uitstekende manier kunnen blijven vervullen. Dat is gelukkig zonder meer het geval.

Suzan van Dijk, zelf al zeventien jaar werkzaam voor Unilever, is Vice-President Finance Excellence. Zij is verantwoordelijk voor de trainingsprogramma’s van de financiële professionals. Ook zij stelt dat het geen filosofie van Unilever is om mensen op te leiden en dan elders te lanceren, maar meer het gevolg van de brede opleiding die het bedrijf aan financiële managers biedt. Deze ontwikkeling geldt overigens niet alleen voor Nederland, ook in Engeland zijn er volgens Van Dijk tal van voorbeelden te vinden van CFO’s die bij Unilever zijn begonnen, zoals de CFO van Tesco.

“De algemene filosofie met name in Engeland en Nederland is dat we een krachtig management traineeship aanbieden aan mensen die van de universiteit komen. Naast een algemeen trainingsprogramma is er ook een specifiek financieel programma.”

FINANCE ACADEMY
De Finance Academy, zoals Van Dijk het programma zelf noemt, biedt programma’s om financiële mensen voor te bereiden op nieuwe verantwoordelijkheden. Er zijn drie trainingsprogramma’s, die om de drie à vier jaar, als er een stap naar een volgend niveau wordt gemaakt, worden gevolgd.

“Het eerste programma is een algemeen Unileverprogramma, waarbij je de manier waarop het bedrijf en finance werken leert kennen. Dan volgt een training leiding geven en management. In Nederland zijn de deelnemers aan het programma bovendien verplicht een registercontrollersopleiding te volgen (kosten voor Unilever). Dat geeft een basis die elders zeer op prijs gesteld wordt”, concludeert Van Dijk.

Op dit moment is Van Dijk bezig met het in kaart brengen van de carrièrepaden binnen Unilever. “We moeten ervoor zorgen dat mensen door Unilever heen gaan en de benodigde skills en ervaringen opdoen op het gebied van managementaccounting en financial accounting. Je moet operationele ervaring opdoen in een land of regio of categorie.

Daarnaast is corporate ervaring gewenst, je moet dan denken aan treasury, M&A en investor relations. Er zijn binnen Unilever niet zo veel plaatsen om ervaring met bijvoorbeeld treasury op te doen, omdat veel centraal is geregeld. Ervaring binnen onze corporate functie is voor de buitenwereld echter zeer interessant.”

Net als elders in het bedrijfsleven is er ook binnen het opleidingsprogramma sprake van een verschuiving in zwaartepunten. “Nu is cash heel belangrijk. We focussen dan ook op werkkapitaal en cash genereren uit de business. Daar zijn we goed in. De buitenwereld is gecharmeerd van de manier waarop we omgaan met control en risk. We hebben strakke systemen in werking en er moet goed over riskmanagement worden nagedacht. Dat kan doorslaan en leiden tot risicoaversie, finance kan daarom soms wat conservatief zijn en dat is niet altijd goed voor een CFO, maar in veel bedrijven is het wel gewenst.”

Een ander traject op het carrièrepad van de Unilever financiële manager is audit. In de internationale auditfunctie werken zo’n 100 mensen wereldwijd. “In de stappen die je in je carrière maakt, moet je één keer hier hebben gezeten voor een periode van twee à drie jaar; daarna ga je weer verder. Aan de ene kant houden we zo ons auditteam vers en aan de andere kant krijgen de mensen een andere kijk op risico’s.”

De afgelopen drie tot vier jaar is Unilever erg actief geweest met het uitbesteden van transacties. Dit heeft ook gevolgen op het carrièrepad, volgens Van Dijk, die momenteel in kaart brengt wat deze veranderingen voor effect hebben. “Door het uitbesteden van transacties komen minder mensen met het grootboek in contact. We zijn nu aan het kijken hoe je ervoor kunt zorgen dat onze financiële mensen er ervaring mee blijven opdoen. Als financieel directeur ben je eindverantwoordelijk voor de balans en de winst-en-verliesrekening.”

INTERNATIONAAL
Volgens Van Dijk biedt Unilever de kans om veel aspecten van finance te ervaren en goede vaardigheden op te doen op het gebied van puur accounting en business in het algemeen. “De brede opleiding geeft mensen die Unilever op hun cv hebben staan een streepje voor in Nederland en Engeland. Ook in landen als India, Indonesië en Brazilië is Unilever op het cv aantrekkelijk.”

“Bij Unilever is alle gelegenheid om een deel van je carrière in het buitenland door te brengen. Dit internationale aspect is een van de aantrekkelijke kanten van een carrière bij Unilever”, aldus Pascal Visee, die zelf in Finland, Engeland, Duitsland en Singapore heeft gewerkt.

Ook Suzan van Dijk deed uitgebreide internationale ervaring op bij Unilever, onder meer in Indonesië, Chili en Engeland. Alumni van Unilever worden volgens Pascal Visee gedurende hun carrière in de gaten gehouden.

“Officieel is er één keer in de twee jaar een terugkombijeenkomst, maar daarnaast zijn er ook informele borrelkringen waar mensen elkaar tegenkomen.” “We willen ook mensen terughalen naar Unilever”, stelt Van Dijk. “Soms kun je het opdoen van een bepaalde ervaring binnen Unilever niet aanbieden en gaan mensen die ergens anders halen om daarna terug te komen.”

Visee wijst hierbij op het voorbeeld van de directeur van de Europese frozen food business die werd verkocht. “Deze directeur heeft een tijdje voor private equity gewerkt en is nu weer terug bij ons als financieel directeur in Duitsland.”

De huidige economische crisis heeft de positie van Unilever op de arbeidsmarkt niet aangetast. “We hebben een uitstekende pool van afgestudeerden. We zijn ook niet gestopt met werven, maar de aantallen zijn wel wat minder geworden. Dat komt niet zozeer door de recessie als wel door het feit dat bedrijven constant worden gestroomlijnd en de piramide hierdoor wat steiler wordt. Aan de andere kant biedt deze stroomlijning juist de mogelijkheid om ‘grotere’ banen te creëren, waar weer goede ervaring in wordt opgedaan die zowel binnen als buiten Unilever benut kan worden”, aldus Van Dijk.

BREDE OPLEIDING
Op het gebied van opleiding en ontwikkeling hebben verschillende Nederlandse multinationals een voortrekkersrol. Er zijn multinationals die gelden als de hofleverancier van professionals op een bepaald vakgebied. In de HRM-wereld kom je met grote regelmaat mensen tegen die bij Randstad zijn begonnen. Philips heeft aan de wieg gestaan van talrijke technologiebedrijfjes. Rondkijkend in de CFO-community is het opvallend hoeveel financiële bestuurders hun carrière zijn begonnen of hebben opgebouwd bij Unilever.

Bij bedrijven als bijvoorbeeld Heineken, KPN, Océ, OPG, Pon Holdings, O’Neill, LeasePlan, AkzoNobel, Corio, Auping, Campina, Spyker zijn CFO’s of andere financials te vinden die afkomstig zijn van Unilever. Reden voor Chief Financial Officer om onder een aantal CFO-alumni van het Brits-Nederlandse voedingsmiddelen-, persoonlijke verzorgings- en schoonmaakmiddelenconcern eens onderzoek te doen naar wat hun ervaringen zijn. De reacties waren positief. Alle aangeschreven elf CFO’s deden aan het onderzoek mee.

De meeste deelnemende CFO’s hebben een ruime periode in hun carrière bij Unilever doorgebracht. Het gemiddelde dienstverband lag rond de vijftien jaar, met enkele uitschieters naar boven en naar beneden. Frank Geelen, thans Director Finance & Accounting Advisory bij PricewaterhouseCoopers, besloot na zes jaar Unilever te verlaten, terwijl Charles Evers, Corporate Controller Schiphol Group en per 1 juni lid van de raad van bestuur van Medisch Centrum Haaglanden, eenentwintig jaar bij Unilever werkte.

Zes respondenten kwamen in de jaren tachtig bij Unilever, terwijl de rest in de jaren negentig volgde. Twee van hen verlieten Unilever pas vorig jaar, de rest deed dat al enkele jaren eerder. We vroegen de deelnemers wat Unilever tot zo’n unieke onderneming voor een carrière in finance maakt. De grootste gemene delers in de ervaringen van de alumni zijn de enorme variëteit aan financiële functies, waardoor men de kans krijgt een zeer brede, allround ervaring op te doen, het internationale karakter van de werkomgeving en de sterke rol van businesspartnering binnen Unilever.

Het verschil tussen Unilever en andere ondernemingen zit volgens de respondenten in de kwaliteit van de processen, opnieuw de businesspartnering en de breedte van de ontwikkelingsmogelijkheden. Volgens een van hen is het type finance managers bij Unilever veel dynamischer dan in andere bedrijven: “Elke finance manager had net zo goed marketeer kunnen zijn, zo goed begrijpen zij de business.”

Anderen roemen het feit dat de financiële afdeling binnen Unilever ook echt wat te zeggen had. Ook al hebben zij Unilever verlaten, de ervaringen die zij hebben opgedaan, hebben veel alumni geholpen in hun verdere carrière. “Bijzonder vormend voor het proactief opstellen van de financieel manager in het bedrijf, uitstekende professionele vaardigheden en brede praktijkervaring”, luidt een antwoord.

“Het kennisniveau ligt hoger dan in de organisatie waarin je terechtkomt, je beschikt over een brede kennis en internationale ervaring.” “Unilever heeft een goede naam en dat heeft mij geholpen in mijn verdere carrière.” Er wordt echter ook gewaarschuwd: “Unilever heeft in de buitenwereld ook wel in toenemende mate het imago van bureaucratisch.”

Een alumnus zegt ook geleerd te hebben hoe het niet moet, en dan met name op het gebied van innovatie en HRbeleid. Hoewel het merendeel van de voormalige Unilever financials zegt zich niet actief bezig te houden met het alumninetwerk, spreken zij nog wel regelmatig met voormalige collega’s: “Je komt Unilever-collega’s overal tegen.” “Ik gebruik mijn oude contacten nog regelmatig.”

De reacties op de vraag hoe de alumni nu tegen Unilever aankijken, zijn verdeeld. Een deel van hen kijkt met plezier terug op de periode bij Unilever, maar wijst op het trage tempo van innovatie en het vooroplopen in voedingstechnologische mogelijkheden. Maar ook: “Unilever is een topmultinational die inmiddels op global scale wel tot de middenmoot is gaan behoren.” “Nog steeds een organisatie met een sterke cultuur van zelfvernieuwing.”

Anderen kijken op hun loopbaan terug en zien Unilever als een professioneel bedrijf met volop kansen voor professionals, als een van de weinige echt internationale bedrijven met een wereldwijd speelveld. De redenen om Unilever te verlaten liggen vaak op het persoonlijke vlak. Opvallend is dat vooral het internationale karakter van Unilever als een van de belangrijkste oorzaken hiervan wordt aangevoerd.

Zeker zes van de elf alumni geven aan vanwege de gezinssituatie of om andere persoonlijke redenen gekozen te hebben voor een andere baan, waarbij ze voorlopig in Nederland blijven. Anderen kregen een aanbod om zelf de leiding in handen te nemen bij een ander bedrijf. Ook de inhoud van het werk is een reden tot opstappen.

“De inhoud van finance jobs veranderde te veel door het globaliseren. Topbanen werden steeds meer naar het hoofdkantoor verschoven en werden minder breed, er werd meer gespecialiseerd.” Zeven van de elf alumni denken niet dat zij ooit nog zullen terugkeren naar Unilever. De overige vier lijkt het niet erg waarschijnlijk, maar ze sluiten het niet uit.

Marcel Smits CFO van KPN, was van 1986 tot 1998 werkzaam bij Unilever. In die tijd vervulde hij diverse commerciële en financiële functies; de laatste drie jaar is hij SVP Finance Unilever China Business Group. “Het aantrekkelijke van Unilever was indertijd de breedte van de financiële functie, waar ook inkoop, IT en logistiek in zat. Daarnaast speelde de internationale dimensie. Van beide dingen heb ik veel opgestoken. Daarbij komt dat finance binnen Unilever ook echt wat te zeggen had, iets wat bij veel ondernemingen anders is. Als ik nu naar Unilever kijk, zie ik een bedrijf dat al zo lang ik me kan herinneren moeite heeft om zich op klanten en klantenwensen te richten en daarom ten opzichte van een aantal peers achterblijft. Dat is jammer en ook opmerkelijk, gezien de diepe HR resource base die Unilever heeft van de ‘best and the brightest’. Mijn kennis van Unilever is echter  gedateerd, ik heb begrepen dat er veel ten positieve is veranderd.”

Floris Waller CFO van Pon Holdings, was van 1984 tot 1999 bij Unilever in dienst. In deze tijd was hij actief in diverse controller en treasury functies, financieel directeur UL Schweiz en bedrijfseconomisch directeur Lever/Elida Schweiz. “Bijzonder was dat je zowel op het hoofdkantoor als in de operaties vroegtijdig managementverantwoordelijkheid kreeg. Er heerste een relatief ruime opvatting over de rol van finance. De medewerkers waren niet slechts scorekeeper, maar met name de personen die ‘economics’ in de gaten hielden en hier uit eigen verantwoordelijkheid ook mee aan de slag gingen. Dat was bijzonder vormend voor het (pro)actief opstellen van de financieel manager in het bedrijf. Zoals ik Unilever zie, is het een op de middellange termijn gericht succesvol marketing- en productiebedrijf van consumentengoederen met een tendens naar institutionalisering, zij het met grote slagkracht.”

Arjan Kaaks COO en CFO van O’Neill Group, is tweemaal bij Unilever in dienst geweest: van 1991 tot 1997 en van 1999 tot 2005. Kaaks doorliep vele functies, van audit naar marketingaccountant Lever Nederland, commercial manager Lever Industrial/Diversey Lever en manager Investor Relations tot CFO Nordic ICFG. “Unilever is een van de weinige echte internationale bedrijven, het is internationaal van karakter en werking. De finance functie biedt een volledig pakket aan activiteiten, met een volledige scoop en enorme breedte en diepte aan expertise. In de kwaliteit van de processen en systemen en met name de kwaliteit van businesspartnering verschilt Unilever van andere bedrijven. Opvallend is ook de rol van finance op het gebied van sales en marketing. De ervaringen die ik heb opgedaan, hebben me het platform gegeven om aan de slag te gaan als CFO bij Koninklijke Grolsch, een beursgenoteerd fonds met ‘alles erop en eraan’. Ik zie Unilever als een grootse onderneming die in de jaren negentig te traag is geweest om zich om te vormen tot een lean en mean fighting machine, met name in Europa. Dit is later (te laat) ingehaald. Er is een te laag tempo in innovatie en vooroplopen in voedingstechnologische mogelijkheden. De echte winst van de integratie van Europese operaties en centralisatie zal nu moeten gaan komen.”

Frank Auer COO Koninklijke Auping, was van 1985 tot 2000 bij Unilever werkzaam in zes jobs, bij werkmaatschappijen in Nederland en Duitsland, op het hoofdkantoor voor een van de Business Groups en als CFO van Home & Personal Care Nederland. “Unilever verschilt van andere ondernemingen, doordat het structureren van de finance functie in ‘de buitenwereld’ vaak wat minder professioneel is aangepakt. Door het hoge kennisniveau in de financiële discipline bij Unilever en je eigen in veel verschillende functies en omgevingen opgedane ervaringen daar kun je daarom heel veel toevoegen, bijvoorbeeld in het neerzetten van een gedegen managementinformatiesysteem, alsook in het opzetten van interne controle. De ervaringen bij Unilever hebben geholpen in de verdere carrière.”

Floris van Woerkom Director Group Control & Accounting Heineken, was bij Unilever in dienst van 1987 tot 2005. Begonnen met een traineeship in logistiek, IT en Financial Accounting in Nederland en Groot-Brittannië, vervolgens actief als hoofd verkoopadministratie, costaccountant, managementaccountant en projectaccountant. Na vier jaar in Nederland volgden diverse posten in het buitenland, waaronder de VS, Mexico en Brazilië. “Toen ik na mijn studie Unilever overwoog, waren de redenen het internationale karakter van de organisatie, aanwezig in zelfs de meest lokale organisaties en markten, de zeer belangrijke rol die finance zich had toegeëigend – finance was centraal in de organisatie bij bijna alle beslissingen of plannen –, en de nabijheid tot de markt waarin je moest opereren. De finance functie bij Unilever is ambitieus en wil excelleren op haar gebied. Unilever stelde mij in staat een postdoctorale opleiding te doen. Verder heb ik veel van de standaard interne management- en financecursussen gedaan. Terugkijkend waren de on-the-job ervaringen en het vroege vertrouwen dat je werd gegeven absoluut de belangrijkste factoren in de opleiding. Unilever zie ik nu in toenemende mate als een Britse internationale onderneming met een dochter in Nederland. Nog steeds een organisatie met een sterke cultuur van zelfvernieuwing.”

Hans Janssen CFO van Mediq NV, was van 1991 tot april 2008 werkzaam bij Unilever. Begonnen als finance trainee in de margarinefabriek in Rotterdam werd hij hoofd logistiek van een van de units in Rotterdam. Na een tweetal controllerfuncties vertrok hij in 1996 naar Londen om mee te helpen aan de verkoop van de chemische divisie van Unilever. Daarna werkte hij in Treasury, in 2000 werd hij Finance Director voor Unilever Malaysia, in 2003 werd hij Finance Director voor Unilever Home en Personal Care in Duitsland en tot slot was hij Finance Director Unilever Nederland, later Unilever Benelux. “Door het regelmatige wisselen van functie in verschillende units in verschillende landen word je blootgesteld aan veel diverse omgevingen en bedrijfssituaties. De omgeving is stimulerend door het hoge niveau van de mensen en bedrijfsprocessen. Daarnaast wordt er veel aandacht besteed aan het bouwen van een goed functionerend, globaal netwerk van financiële professionals binnen Unilever. Management Development speelt hierbij ook een belangrijke rol en is goed opgezet. Ik zie Unilever als een prachtig bedrijf, in een interessante en dynamische sector met zeer veel getalenteerde mensen.”

Maartje Bouvy Finance Director Royal Haskoning, was van 1996 tot december 2007 in diverse functies bij Unilever werkzaam. “Unilever heeft kwalitatief goede mensen, veel gevarieerde carrières, inspirerende banen en leiders. In het verleden werden finance mensen erg allround opgeleid, doordat ze banen door de hele supply chain konden doen. Unilever is een van de beste leerscholen op finance gebied in Nederland. Ik heb de meeste belangrijke stappen kunnen doormaken die me voldoende bagage hebben gegeven om een allround Finance Director te worden. Een betere leerschool kun je niet wensen. Ook nu ik meer ervaring in de ‘buitenwereld’ heb opgedaan, vind ik positieve bevestiging dat Unilever finance mensen erg goed en professioneel zijn. Ik kan er nog altijd niet mijn vinger achter krijgen wat het geheim hiervan is. Ik ben bij Unilever weggegaan, omdat ik een ontzettende mooie baan bij Royal Haskoning kon krijgen, waarbij ik verantwoordelijk werd voor het complete finance pakket. Dat is binnen Unilever lastig te vinden.”

Frank Geelen Director Finance & Accounting Advisory bij PricewaterhouseCoopers, werkte in de periode 1994-2000 bij Unilever als Senior Internal Auditor en in een tweetal managementaccountingbanen in de operatie. “Het type finance managers is veel dynamischer dan in andere bedrijven. Elke finance manager bij Unilever zou ook net zo goed marketeer kunnen zijn geweest, met andere woorden, verstaat en begrijpt de business uitstekend en speelt daardoor de businesspartnerrol met verve. Ik heb bij Unilever, dat in die tijd behoorlijk voorop bleek te lopen op vele financegerelateerde gebieden, best practice financekennis opgedaan. Als adviseur komt de ervaring vanuit mijn Unilevertijd, maar overigens ook die uit mijn tijd bij Philips nog dagelijks van pas. De vraag is wel hoe we in Nederland ondanks een afnemend aantal senior finance-jobs en steeds minder hoofdkantoren toch een goede finance community overeind houden, die met name ook in de rol van businesspartner excelleert.”

Charles Evers Lid van de raad van bestuur van Medisch Centrum Haaglanden, was van 1981 tot 2002 actief bij Unilever. In deze eenentwintig jaar vervulde hij diverse functies, waaronder enkele op het gebied van changemanagement in de opzet van een wereldwijde strategie voor margarine en olie, en in de beweging van regionale naar wereldwijde inkoop van grondstoffen en verpakkingen in Foods. Daarvoor was hij Corporate Controller Unilever Jakarta, Finance Director Cosmetica en vervolgens van Lever Nederland. “De breedte van de ontwikkelingsmogelijkheden, zowel qua functie als qua geografische locatie, maakt werken voor Unilever speciaal. Er is een goed management-development- en opleidingsprogramma. Vandaar dat ook veel ex-Unilever finance leiders nu op toonaangevende posities elders in het bedrijfsleven zitten. Ook nu ik net lid ben geworden van de raad van bestuur van Medisch Centrum Haaglanden, heeft mijn bij Unilever opgedane ervaring een zeer belangrijke rol gespeeld.”

Lourens Schouwink CFO Samsung Benelux, was van 1987 tot 2005 in dienst bij Unilever. Hij heeft diverse functies vervuld, van managementtrainee tot National Finance Director. “Het aantrekkelijke was niet zozeer de finance zelf als wel het werken met toptalenten in zijn algemeenheid. Met name in Nederland en Groot- Brittannië overigens. In andere landen is het niveau niet hoger dan bij andere bedrijven. Unilever is een topbedrijf, maar er zijn heel veel andere topbedrijven. Het management- developmentprogramma was en is van excellente kwaliteit met frequente (internationale) overplaatsingen. Het netwerk, de professionaliteit, de extraversie en goede naam hebben een positief effect op mijn loopbaan gehad. Maar Unilever heeft in de buitenwereld ook wel in toenemende mate een bureaucratisch imago.”