Lichtzinnig of slim: onbeperkt vakantiedagen bieden

KPN is het eerste grote Nederlandse bedrijf dat werknemers zelf laat bepalen hoeveel vakantie zij opnemen. Is dit heel erg slim of zijn straks hele afdelingen uitgestorven?

Hoe ingeburgerd is vakantievrijheid bij bedrijven?
Een deel van de mkb-bedrijven doet het al, maar nu is ook de eerste grote Nederlandse werkgever overstag: KPN (met bijna tienduizend medewerkers) schaft het vaste aantal vakantiedagen af. In de cao is opgenomen dat sinds januari het aantal vrije dagen van KPN’ers niet meer wordt geregistreerd.

Waarom wil KPN dit?
Minder regels en meer autonomie voor de werknemer, is het streven. Daar hoort deze wijziging ook bij, zegt KPN. HR-specialisten roepen al jaren dat autonomie op de werkvloer bijdraagt aan een productieve omgeving die creativiteit en werktevredenheid verbetert. KPN wil met het loslaten van het maximale aantal vakantiedagen de cultuur in deze richting duwen.

Is KPN niet bang voor enorme vakantiegolven en lege afdelingen?
Nee, integendeel. KPN wil juist dat werknemers zelf verantwoordelijkheid nemen voor de eigen werk-privébalans. “Daarbij past niet dat we met elkaar bijhouden of je nog wel voldoende vakantiedagen op je tellertje hebt staan”, zo reageert KPN in het FD. “Natuurlijk neem je altijd vrij in overleg met je manager.”

Wat staat er tegenover die vrijheid?
Dat medewerkers zelf verantwoordelijk worden voor hun doelstellingen en hun klanten. Daarnaast is KPN verlost van stuwmeren aan vrije dagen van medewerkers die weinig vakantie opnemen. Die hoeven niet meer op de balans te worden gezet. Elke nog op te nemen vrije dag stond moest met indexatie in de boeken worden gezet, totdat die verjaarde.

Dus geen risico’s?
Toch wel, zo heeft ING ervaren. De bank heeft hiermee geëxperimenteerd, met wisselend succes. Managers die veel vrijheid van handelen hebben, vonden het fijn, schrijft het FD. Maar bij de callcenters pakte dit minder goed uit, omdat medewerkers daar minder flexibiliteit hebben. Er was ook argwaan, omdat mensen bang waren er onder de streep bekaaid af te komen. Een cao-afspraak hierover is er niet gekomen, aldus het FD.

Hoe valt het KPN-plan voor vrije dagen?
Ook KPN erkent dat de praktijk  weerbarstig kan zijn, omdat roosters in de weg kunnen zitten. Hoe goed het intern valt is nog niet bekend, maar vakbonden kijken ernaar met argusogen, zo valt in het FD te lezen. Het is een probeersel, zo geven zowel KPN als de vakbonden toe. Alleen de praktijk zal uitwijzen hoe het uitwerkt. Geeft dit problemen, dan is de verwachting dat de rije dagen weer zoals vanouds via de werkgever worden geregeld.