"Ik ben ooit begonnen met havo, vervolgens heao-commercieel en daarna heb ik bedrijfseconomie gestudeerd aan de Universiteit van Tilburg. Zeven jaar daarna heb ik een postdoctorale controllersopleiding gevolgd aan Nijenrode.
"Ik ben gestart met heao-bedrijfseconomie met als hoofdvak bedrijfsadministratie. Daarna ben ik gaan werken bij de financiële administratie van een multinational. Maar ik was vooral met accountancy bezig. Ik wil breder werken en ook rapportages doen. Daarom ben ik de Hofam gaan doen, maar dat viel me bijzonder tegen. Mijn medestudenten waren net afgestudeerde heao'ers zonder leidinggevende positie. De opleiding behandelt cases. Het is de bedoeling dat studenten ervaringen uitwisselen. Maar dat gaat niet als ze die niet hebben. Daarvoor doe ik natuurlijk geen postdoctorale studie, ik had beter een MBA kunnen volgen. Mijn einddoel is om financieel directeur of CFO te worden.
"Ik heb een SPD-opleiding gevolgd en ben nu bezig met een MBA-opleiding bij NCOI. Nee, dat is geen financiële opleiding. Ik heb voldoende ervaring met het financiële vak en wil me daar niet verder in specialiseren. Ik heb inmiddels voldoende financiele kennis.
Hun oude beroep zouden ze amper meer kunnen uitoefenen, zo snel is de financiële functie veranderd. Vier ex-CFO's beschouwen de ontwikkelingen in hun vroegere vak. De huidige generatie CFO's heeft de crisis een beetje aan zichzelf te wijten, menen zij. Niet iedereen zal zich hier goed doorheen slaan. Maar anderen worden juist gelouterd. "Als ze het niet kunnen, zakken ze door het ijs en worden ze vervangen. Inderdaad, een hard proces, maar zo werkt het."
Begin jaren '90 introduceerde de Amerikaanse investeringsbank J.P. Morgan Value-at-Risk (V@R) als een model voor risico meting en risico management. Met de introductie van V@R werd een standaardmodel voor risico management publiek gemaakt waar op dat moment veel behoefte aan bestond. Sinds de introductie van V@R heeft deze risicomaatstaf sterk aan populariteit gewonnen, en tot op de dag van vandaag wordt V@R door vele organisaties gebruikt als een vorm van risico rapportage, en daarmee ook als een vorm van risico management. Ik wil op een eenvoudige manier uitleggen dat deze manier van risicometing een achterhaalde methode is.
Michiel Potter is chief financial officer van ICTonderneming IBS Nederland. "Wij leveren vooral ICToplossingen, zoals voor het financiele vakgebied, die de kern van de operatie van een bedrijf betreffen. Dat schept toch bepaalde mogelijkheden tijdens een faillissement, omdat een curator in eerste instantie een doorstart zal willen maken. Daarvoor heeft hij deze essentiële software en hardware nodig."
1 Slecht management Slecht topmanagement verzamelt slecht middenkader om zich heen (de goeden hebben al een andere baan gevonden).
René Verbruggen is chief financial officer van ISS Nederland, dat facilitaire diensten verleent. Hij onderscheidt twee soorten diensten, die beide een eigen betalingsgedrag met zich meebrengen. "Aan de ene kant leveren wij de 'gewone' schoonmaakdiensten en doen we de groenvoorziening. Deze raken niet direct de kernactiviteit en klanten zijn daarom minder snel met betalen. Aan de andere kant leveren we ook cateringdiensten en maken we schoon bij industriële klanten.
Vraag de CFO van het jaar Tom de Swaan van ABN AMRO of hij CEO wil worden en het antwoord is ontkennend. Nee, ik heb al een prachtige baan, mompelt hij als hem op de man af wordt gevraagd of hij de plaats van Rijkman Groenink zou willen innemen. Vanwaar die aarzeling?
Hoe doet u het in vergelijking met branchegenoten? Presteert uw organisatie wel goed genoeg? Behaalt u een goed rendement op investeringen of doet u het beduidend slechter dan anderen? Antwoord op dat soort vragen biedt een vrij toegankelijk systeem van het American Productivity & Quality Center (APQC).
Veel Nederlandse ondernemingen die onder de corporate-governancecode vallen, zijn zich nog onvoldoende bewust van de gevolgen van deze code en hebben daardoor geen adequate maatregelen getroffen. Slechts 12 procent van de grote bedrijven (met meer dan honderd medewerkers) vindt het onderwerp bedrijfsrisico's op de bestuursvergadering 'zeer belangrijk'. Eén op de drie grootste bedrijven spreekt van 'een onbelangrijk agendapunt' en 18 procent stelt de bedrijfsrisico's zelfs in het geheel niet aan de orde. Dit blijkt uit onderzoek in opdracht van Aon Nederland naar risicomanagement in het bedrijfsleven.
Als de CFO zich in toenemende mate met de positionering en reputatie van de onderneming zal bezighouden, kan hij maar beter zijn voorbereid. Niet dat hij 'mister personality' van de onderneming hoeft te zijn. Maar wanneer de media aan de deur kloppen, moet hij wel de 'corporate story' kunnen uitdragen.
De aanbeveling van de code- Tabaksblat om de accountant in de aandeelhoudersvergadering te bevragen over zijn verklaring en de daaraan ten grondslag liggende werkzaamheden heeft de potentie om een revolutie teweeg te brengen. Deze aanbeveling heeft niet alleen gevolgen voor de krachtsverhoudingen tussen de accountant, de commissarissen, het bestuur en de aandeelhouders, maar vooral ook voor de eisen die aan de accountant en de CFO worden gesteld.
De laatste voorspellingen van het CPB geven drie groei-jaren op een rij. In zowel 2004 en 2005 als 2006 gaat het goed. De eerste verwachting voor 2006 is een groei van meer dan 2 procent. Dat wil zeggen dat we met zijn allen de komende jaren tussen de 4 en 5 procent gaan groeien. Het managen van een omslag naar beneden is voor CFO's al moeilijk, maar zijn ze in staat de omslag ten gunste in goede banen te leiden?
Een vordering die maar blijft openstaan. Of orders die ineens veel omvangrijker worden of juist in delen worden geknipt. Een goed financieel verstaander heeft maar een half woord nodig om te zien of zijn klant in betalingsproblemen komt. Maar in de meeste gevallen is dat besef van 'early warning signs' ver te zoeken.
Directeuren en managers die zware financiële delicten plegen mogen enkele jaren lang geen bedrijf meer leiden. Dit schrijft minister Piet Hein Donner van Justitie in een brief aan de Tweede Kamer.
Topbestuurders vrezen dat zij door de strengere regels voor corporate governance minder tijd zullen overhouden voor de strategische en operationele zaken van hun onderneming.
Eenderde van de bedrijven in Europa gaat in het resterende deel van 2004 investeren in ERP-software. Dat is meer dan in Amerika, waar slechts 22 procent van de bedrijven geld steekt in ERP-applicaties.
De 25 machtigste commissarissen van Nederland zijn nog lang niet klaar voor de nieuwe gedragscode. Dit blijkt uit een onderzoek van het tijdschrift Intermediair. In 2005 wordt de code-Tabaksblat van kracht, waarbij commissariaten beperkingen opgelegd krijgen.
Of het nu komt door Sarbanes-Oxley (SOX), de International Financial Reporting Standards (IFRS) of door de code-Tabaksblat, CFO's krijgen met steeds meer wetten en regels te maken die een betere bestuur ofwel 'corporate governance' moeten bevorderen. Soms gaat het om gedragsregels, soms om bepalingen op het vlak van de interne rapportage of de externe verslaglegging.
"Het Amerikaanse Sarbanes-Oxley is harde wetgeving. Er bestaat geen enkele mogelijkheid voor het beurs- en bedrijfsleven om af te wijken van de regels. Tabaksblat daarentegen houdt door middel van de pas-toe-of-leg-uit regel, rekening met de structuur van de vennootschap. Daarnaast wordt Corporate Governance in Nederland beredeneerd vanuit principes. In de VS is het systeem rulebased, alles moet er gaan volgens de letter van de wet. In zoín situatie krijg je altijd te maken met allerlei slimme juristen en advocaten die onder de regels uit proberen te komen."
De IT-industrie schrok op toen publicist Nicholas Carr enkele maanden geleden in de Harvard Business Review een artikel publiceerde met de omineuze kop 'IT doesn't matter'. IT wordt, zegt Carr, net als eerdere technologische innovaties (zoals elektriciteit, spoorwegen, noem maar op) in hoog tempo een massa-artikel, een 'commodity'. Het wordt een infrastructurele technologie waarmee amper nog concurrentievoordeel valt te behalen, eerder een 'necessity' dan een 'advantage'.
De afgelopen jaren waren de investeringen in IT minimaal, nu is veel apparatuur en software simpelweg verouderd. Daardoor ontkomen bedrijven er niet aan om spullen te vervangen. Dat concludeert onderzoeksbureau The Yankee Group op basis van een onderzoek onder zo'n elfhonderd IT-beslissers.
Hoe kom je als bedrijf tot performanceverbetering? Niet door het budgetteren tot strategie te verheffen, en ook niet door blind te vertrouwen op een of andere scorecard. Nee, door gemeenschappelijke waarden. Er moeten andere - zachtere - criteria komen om de prestaties van de onderneming te meten en te verbeteren. Dit zegt Frank Buytendijk, research vice president van Gartner Research.
Met steeds strakker wordende accountingregels en het vervolgen en mogelijk opsluiten van de managers die deze regels overtreden, wordt het paard achter de wagen gespannen. De schade is immers al aangericht. Daarnaast is het onwaarschijnlijk dat alle zich misdragende managers altijd zullen worden gepakt. Toch moet er iets gebeuren, want het tempo waarin de financiële schandalen zich aaneenrijgen neemt steeds meer toe. Het is daarom beter om naar preventie te kijken. Zoals door de invoering van beyond budgeting
Onlangs is een Amerikaans bedrijf dat een IT-klus in India liet uitvoeren, bestolen door een van de werknemers ter plaatse. Jolly Technologies, een divisie van het Amerikaanse bedrijf Jolly Inc. dat software maakt voor de vervaardiging van labels, meldde dat in een onderzoeks- en ontwikkelcentrum in Mumbai delen van de broncode en vertrouwelijke documenten zijn ontvreemd.
Softwaremaker Microsoft is een ambitie armer. Een eerder als cruciaal omschreven onderdeel van het nieuwe besturingssysteem, codenaam Longhorn, is niet op tijd klaar en komt later op de markt.
Er wordt nogal eens verondersteld dat de grootste uitdaging van de code-Tabaksblat erin bestaat het risicomanagement op orde te brengen. Maar implementeren van risicomanagement is meer dan het voldoen aan wetten en regels. Het vraagt om verankering van de risicomanagementfunctie in de organisatie en om cultuurverandering: 'in control' willen zijn, niet omdat het moet, maar omdat het beter is.
De controller die met zijn tijd meegaat, moet verstand van zaken hebben. De boekhouder heeft afgedaan. Hij moet financieel creatief zijn en verstand hebben van ICT. En hij moet met mensen kunnen omgaan. Want de wereld verandert en de controller dient mee te veranderen, zo bleek tijdens de Controllersdag 2004.
De 'spin in het web' van TPG Jan Haars is belast met de aanpassing van het bedrijf aan de code-Tabaksblat en Sarbanes-Oxley (SOX). Een aanpassing die 'zo ingewikkeld is dat de rest van de leden van de Raad van Bestuur dit maar op mijn bord hebben gelegd.' TPG voldoet op twee punten na aan Tabaksblat (o.a. wordt nu nog afgeweken van de voorstellen voor afkoopsommen van bestuurders en voor de periode dat toegekende aandelen niet verkocht mogen worden), maar TPG behoort van de beursgenoteerde bedrijven tot de top-vijf Tabaksblat-getrouwe ondernemingen.
Meld je aan voor de nieuwsbrief Ontvang waardevolle artikelen, checklists, interviews en whitepapers in je mailbox.
Kan ik je van dienst zijn met een toelichting of advies? Bel of mail gerust. Ik neem graag de tijd voor je.
Daan Commandeur Partner Manager
0628068433 daancommandeur@sijthoffmedia.nl