Risicomanagement is een hoofdzaak

04 juni 2020

Coronarisico's waren voorspelbaar. Daarom moet risicomanagement tot de kern van bedrijfsvoering horen.

Een serie blogs over risicomanagement.

Afweging van mogelijke negatieve gebeurtenissen in de toekomst en hoe daarop te anticiperen, dat is risicomanagement. Dat wordt al heel lang gedaan. Het vak van risicomanagement is volgens de meeste bronnen ontstaan in de verzekeringsbranche. De eerste soort verzekeringen komen we zelfs al rond 1700 jaar voor Christus tegen. Maar een verzekering tegen risico’s die je zelf niet kunt of wilt dragen zien we voor het eerst rond het einde van de 14de eeuw. In Genua werden toen de eerste gescheiden verzekeringscontracten een feit. Dit houdt in dat de polissen niet gebonden waren aan leningen of andere contracten. Zo konden de middeleeuwse gilden zich na het afwegen van hun risico’s verzekeren tegen die risico’s zoals brand, diefstal, ziekte en armoede.

Door Rob van Erp en Wim Pauw. Van Erp is hoofd Corporate Risk bij Stedin. Pauw is partner bij Gilde van Adviseurs. Beide zijn ook universitair docent en trainer.

Inschatten risico op een virus

Risicomanagement is dus de afweging van mogelijke negatieve gebeurtenissen in de toekomst en hoe daarop te anticiperen. Een goede aanpak daarvoor is allereerst alle mogelijke relevante informatie te verzamelen en bij relevante experts – oftewel subject matter experts – te rade te gaan. Een risicomanager kan zo’n proces faciliteren. Een voorbeeld: Wat was er al bekend over een mogelijke wereldwijde virusbesmetting, zoals corona? Wat zeiden de subject matter experts en hoe hadden we kunnen anticiperen?

Aan de hand van corona:

De thriller van Koontz staat in de top 10 van Amazon. In het boek schrijft Koontz over een virus dat in het geheim is ontwikkeld net buiten Wuhan. De Chinezen noemen het biologische wapen Wuhan-400.
Het Government risk reports (Ierland) schrijft en waarschuwt al voor een pandemie sinds 2014. In 2019 waarschuwde het nog: “A pandemic could disproportionately affect older people, and place greater pressure on our health system.”
In een discussie over pandemie in 2018, die werd gehost door de Massachusetts Medical Society en het New England Journal of Medicine, stelde Bill Gates nog dat een pandemie zou kunnen optreden binnen de komende 10 jaar.
Osterholm, een expert in infectieziekten publiceerde in Foreign Affairs magazine in 2005: “This is a critical point in our history. Time is running out to prepare for the next pandemic. We must act now with decisiveness and purpose.”

Dit zijn zomaar een aantal bronnen die gemakkelijk te vinden zijn op het Internet. Niet alle bronnen zijn even serieus te nemen, maar daarvoor is het van belang om je te omringen met subject matter experts vervolgens goed te luisteren om daarna zelf de risico inschatting te maken.

Zwarte zwaan of niet?

Er is enige discussie geweest of het coronavirus een ‘Zwarte Zwaan’ is in de definitie van Nassim Taleb, de schrijver van het wereldberoemde boek ‘The Black Swan: The Impact of the Highly Improbable‘. Het antwoord is: “nee.” In de definitie van Taleb zelf gaat het om 3 voorwaarden:

Een gebeurtenis die niet te voorspellen is
die een zeer grote impact heeft én
achteraf te verklaren is.

Gegeven de hiervoor genoemde 4 voorbeelden alleen al, voldoet het niet aan de eerste eis. Overigens heeft Taleb dit zelf recentelijk in een youtube film ook aangegeven.

Blijven inschatten, leren en afwegen

Risicomanagement is een continu proces van risico’s inschatten, maatregelen voorzien en treffen om vervolgens het risicoprofiel opnieuw te wegen. Blijf om je heen kijken en blijf lering trekken uit de gebeurtenissen om je heen. Risico’s kunnen zich ontwikkelen waardoor andere beheersmaatregelen relevanter worden. En soms kunnen risico’s door de getroffen beheersing zelfs verdwijnen.

Het blijft dus ook een proces van continu leren. Kijken we weer even naar corona. De (met name Aziatische) landen, die al eens een heftige SARS uitbraak kenden, lijken erg adequaat gereageerd te hebben op de corona-uitbraak en tellen relatief weinig slachtoffers. Hetgeen op zich ook weer een risico kan zijn omdat daar geen groepsimmuniteit wordt opgebouwd.

Van strategisch belang

Bovenstaande (re)acties als risico’s inschatten en maatregelen treffen om vervolgens je risicoprofiel opnieuw te wegen kunnen helpen om de risico’s van je organisatie beter in te schatten en zo de bedrijfsresultaten te verbeteren of de negatieve gevolgen te verkleinen. Veelal gaan risicomanagement en performance management samen. Als performance management – denk aan het opstellen KSF’s, kritische succesfactoren – de basis vindt in risicomanagement, dan draagt dat bij aan een integratie van strategie en risicomanagement. Dan wordt risicomanagement dus onderdeel van het strategieproces en de kern van de strategie- en bedrijfsvoering.

Wat ons betreft kunnen moderne organisaties niet zonder een continu proces van risicomanagement. Wees voorbereid!

De blogs in deze serie: