De bank en het MKB in crisistijd: partners of vijanden?

De relatie van banken en ondernemingen uit zich onder andere door regelmatige (financiële) informatievoorziening van de onderneming naar de bank.

Op het moment dat een onderneming in financiële moeilijkheden is of dreigt te geraken wordt de onderneming veelal onder de zogenoemde afdeling ‘Bijzonder Beheer’ geplaatst. Deze afdeling, bij de meeste Nederlandse banken eind zeventiger jaren opgericht, is belast met het behandelen van probleemkredieten.

De focus van de bank ligt hierbij in beginsel op het veiligstellen van verleende kredieten maar feitelijk betreft het ook begeleiding en monitoring van de onderneming bij het herstructureren en revitaliseren. Als de onderneming weer gezond is zijn de kredieten immers ‘veilig’.

Formeel is de rol van de bank daarbij adviserend, materieel is deze rol echter verstrekkender. De huisbank kan immers als ultieme sanctie het krediet opzeggen waarbij het vervolgens de vraag is of op korte termijn vervangende financiering kan worden gevonden. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat het ‘meedenken’ van de bank door het management van een onderneming dan ook niet altijd als positief wordt ervaren, ondanks het feit dat banken claimen dat 60% tot 80% van de ondernemingen via Bijzonder beheertrajecten succesvol worden gereorganiseerd.

Kritiek op banken in crisistijd
Op dit moment wordt behoorlijk veel kritiek op banken geuit. Met name de mogelijkheid tot kredietopzegging (‘de stekker eruit trekken’) en de weigering, in voorkomende gevallen, tot ter beschikkingstelling van additioneel krediet spelen een belangrijke rol in het maatschappelijk debat. “Zou de bank niet haar verantwoordelijkheid moeten nemen om het MKB door de crisis heen te slepen?” is een veelgehoord geluid.

Of dit terecht is, is moeilijk te beantwoorden. Immers, er is een groot verschil tussen risicomijdend en risicodragende financiering. Hoe dan ook, het succes van elke relatie staat en valt bij communicatie, transparantie en vertrouwen. Alleen dan is ze bestand tegen zwaar weer. De vraag is of deze elementen op dit moment aanwezig zijn. Zijn banken en MKB-ers partners of vijanden op dit moment? Een belangrijk maatschappelijk en economisch vraagstuk.

De Universiteit Leiden voert op dit moment een onafhankelijk onderzoek uit naar de relatie tussen banken en ondernemingen. Als u daaraan bij wilt dragen, dan wordt u van harte uitgenodigd bijgaande enquête in te vullen.

Prof. dr. Jan Adriaanse
Universiteit Leiden