Control in een machtscultuur

Een serie blogs over control

BLOG – Je zal maar door Trump gegrepen zijn. Hoe is het mogelijk dat deze soort machtsgebruikers de kans krijgt en er mee wegkomt. Een lage score op zinnigheid overcompenserend met een hoog zelfbeeld en bijbehorende uitstraling. Macht erotiseert, dus het is niet verbazend dat narcistische leiders, directeuren, voorgangers, bestuurders en politici ooit een keer tegen de #metoo lamp aanlopen. De vraag die overblijft is hoe de financiële discipline hier mee omgaat. Kan het bestaan dat controllers ogenschijnlijk geen alarm hebben geslagen voordat, of op zijn minst op het moment dat zaken de mist in gaan?

Door Hinrich Slobbe, control prof in beide betekenissen, als associate professor aan de Business School Nederland en als directeur van Wisdom in Finance.

Bij Imtech hebben management-accountants ook toe zitten kijken hoe het volledig de verkeerde kant op liep. Er was binnen de angstcultuur ook een Corporate Governance actief, die wegkeek, miskende, onderschatte of volledig het zicht kwijt was. De controller die de budgetten en voortgang van Imtech in Duitsland of Polen moest monitoren was naïef (noem het dom, incompetent), liet zich overbluffen, of was onderdeel van het kwade genie. Dat laatste hebben we gezien bij het AHOLD-schandaal van begin deze eeuw. Als accountants en toezichthouders zich al om de tuin laten leiden, dan kan het interne toezicht niet veel beter zijn. Als lemmingen apathisch onderweg naar de afgrond.

Control met durf

Control in een Machtscultuur is lastig. Volg je kritiekloos de leider of bied je moedig weerstand. Een goede financiële gesprekspartner is een terriër. Bijt van zich af. Voert proactief oppositie, zonder dwarsliggers geen recht spoor. Klokkenluiders spelen een achterhoedegevecht, business control gaat over de voorhoede. Effectief scoren op voorhand, mede-bepalen van toekomstvisie, actief analyserend, kritieke massa genererend, nuttige tegenstand mobiliserend. Een leider heeft behoefte aan control met durf, goed onderscheidend van kwaad, excellent overtreffend van de redelijke middenweg. Hier is geen plaats voor compromis, maar moet worden gekozen voor de optimale waardepropositie vanuit de juiste ethische deugdzaamheid.

Wil je echt een onderdeel zijn van het juiste verhaal, of zoek je de gemiddelde opinie. Die mening laat zich makkelijk leiden door machtspolitiek. Een charismatisch leider, die laaghangend fruit naar binnen hengelt met onderbuik gevoed materiaal. De basis van de machtscultuur ligt bij de massa die aan de machtswellusteling de kans geeft om te overheersen. Die dan zonder tegenspraak de mogelijkheid neemt om aantoonbaar onjuiste stellingen in te nemen. Die leugens vertelt, de waarheid wegzet als fake-news, en daarmee wegkomt. Aalgladde surreële mooipraters zijn lastig te bestrijden maar dat is precies de cruciale rol die de huidige controller moet spelen. Geen jaknikker maar beheerser van de juiste weg die naar continuïteit en duurzame toekomstwaarde leidt. Control 3.0 …

Alle blogs van prof. Hinrich Slobbe voor u op een rij gezet.