Persoonlijk leiderschap gaat veel verder dan de boardroom

In de dynamische organisatie van nu staan finance teams steeds voor nieuwe opgaven. Persoonlijk leiderschap wordt daardoor een doorslaggevende factor voor succes, zegt Joris Nuijten, expert in leadership development en docent aan de Universiteit van Amsterdam. “Persoonlijk leiderschap is essentieel om met what if scenarios aan de slag te gaan.”

“Natuurlijk moet je als finance professional excelleren in je vak. Maar het gaat er ook om dat je het management proactief adviseert over strategische vraagstukken en effectief samenwerkt met diverse disciplines en verschillende interne en externe stakeholders”, stelt Joris Nuijten, expert in leadership development en docent van de Amsterdam Business School van de Universiteit van Amsterdam. “Leiderschapsontwikkeling is dan ook niet alleen een onderwerp voor de boardroom: persoonlijk leiderschap is een opgave voor alle professionals die impact willen maken.”

Nuijten werkt al meer dan 20 jaar voor Shell, waar hij zich bezighoudt met thema’s zoals continuous improvement, strategie en leiderschapsontwikkeling. Daarnaast is hij actief als trainer, facilitator, coach en consultant voor start-ups, scale-ups en ngo’s. Sinds 2015 verzorgt hij modules over leiderschap in diverse MBA-programma’s van de Universiteit van Amsterdam, en sinds 2018 is hij docent van Executive Master of Finance and Control de Amsterdam Business School. “In de actuele financiële praktijk staat het thema leiderschap steeds nadrukkelijker op de agenda, omdat de veranderende positie van finance nieuwe eisen stelt aan het team van de CFO. Van finance professionals wordt in toenemende mate gevraagd dat ze veel meer doen dan cijfers controleren en financiële data aandragen.”

Actuele thema’s zoals digitale transformatie en customer centricity doen de belangstelling voor het thema leiderschap in de financiële sector alsmaar verder toenemen, signaleert Nuijten. “Door de voortschrijdende digitalisering wordt een groeiend aantal taken geautomatiseerd. Daardoor ontstaat meer ruimte voor finance om zich bezig te houden met de menselijke kanten van het vak, en om zich tot een strategische business partner te ontwikkelen. Ook de opmars van klantgerichte finance zet de schijnwerpers op soft skills zoals open luisteren, je verplaatsen in de ander en de vragen en wensen van de klant doorgronden. En dat is precies waar persoonlijk leiderschap over gaat: empathie en begrip voor de ander.”

Blijven groeien

Persoonlijk leiderschap start volgens Nuijten met zelfbewustzijn: een awareness van je kwaliteiten, valkuilen, uitdagingen en allergieën. “Inzicht in je sterke en minder sterke kanten, stelt je in staat om je communicatiestijl aan te passen aan de situatie, wat de kans vergroot dat je de gewenste impact maakt. Een uitdaging voor leidinggevenden is dat het in een managementfunctie doorgaans lastiger is om feedback te ontvangen. Je hebt eerlijke mensen om je heen nodig die je een spiegel voorhouden. Je kunt zo veel leren van collega’s uit allerlei niveaus van de organisatie: zij hebben vaak een scherpe antenne voor wat er speelt. Bovenop de apenrots sta je verder af van de werkvloer en heb je echt niet alle kennis in huis.”

Nuijten adviseert finance professionals die effectief willen opereren om zich ook continu te verdiepen in de omgeving. “Toon interesse, luister aandachtig en verplaats je in de ander. Hoe beter je begrijpt wat de business bezighoudt, hoe beter je adviezen en rapportages kunt afstemmen op de issues die er spelen – en hoe meer vertrouwen je wekt en hoe meer impact je uiteindelijk maakt. Een leider is in mijn visie iemand die echt bij zichzelf blijft, en authentiek en integer is. En vooral ook: iemand die in verbinding staat met anderen, oprecht luistert, en enthousiast en positief is. Daardoor ontstaat een ripple effect: de leider inspireert anderen dan om zelf een stap extra te zetten, en dat maakt een enorme kracht in een organisatie los.”

Groei in persoonlijk leiderschap stopt nooit, benadrukt Nuijten. “Met een growth mindset – de overtuiging dat je talenten ontwikkelt door hard werken, slimme strategieën en input van anderen – blijf je je hele leven leren en kom je echt verder. Daar hoort ook bij dat je regelmatig uit je comfortzone stapt. Dat hoeft helemaal niet om grootse en meeslepende acties te gaan. Het kan ook betekenen dat je bijvoorbeeld een collega die een afspraak niet nakomt op een respectvolle manier aanspreekt.”

Scenario’s

In de continu veranderende samenleving staan thema’s zoals wendbaarheid en flexibiliteit hoog op de agenda van finance. Wat betekent dat voor effectief leiderschap? “De wereld van nu is te typeren als VUCA: volatile, uncertain, complex, ambiguous. Dat vereist een hoge mate van persoonlijk leiderschap. Hoe opereer je effectief in onzekere situaties, zoals tijdens een reorganisatie? Hoe reageer je op onverwachte gebeurtenissen? Hoe kan je leren van uitdagingen en fouten? Met what if scenarios kan je al van tevoren nadenken over wat er kan gaan gebeuren. Het zelfbewustzijn en de nieuwsgierigheid die kenmerkend zijn voor persoonlijk leiderschap zijn essentieel om met dergelijke scenario’s aan de slag te gaan.”

Een andere opgave voor de succesvolle leidinggevenden van vandaag en morgen heeft volgens Nuijten te maken met psychologische veiligheid. “Je hebt een sfeer nodig waarin alle teamleden het gevoel hebben dat ze mogen zijn wie ze zijn en mogen zeggen wat ze vinden – en ook dat ze openlijk mogen twijfelen, of aangeven dat ze het even niet weten. Als je zo’n sfeer mogelijk maakt, dan stimuleer je authenticiteit en inclusiviteit – en daarmee ontstaat de grootste kans dat je gebruik maakt van alle talenten in de organisatie.”

Team leadership

Een belangrijk onderdeel van persoonlijk leiderschap is volgens Nuijten de succesvolle samenwerking in teams. “Hoe kan je als professional effectief opereren in een team? Hoe zorgen we als team voor psychologische veiligheid? Hoe zorgen we voor voldoende diversiteit in een team, en creëren we een cultuur van inclusiviteit? Welke talenten brengen de diverse teamleden in? Hoe definiëren we succes en hoe monitoren we onze voortgang? Hoe stippelen we onze koers uit: hoe nemen we besluiten, hoe gaan we om met verschillen van mening en hoe vieren we successen? Als je over dergelijke vragen in een vroeg stadium nadenkt, dan kan je in een crisissituatie sneller en effectiever acteren.”