Interview: Jaap van Everdingen CFO van KPMG

Nog maar kort zit Jaap van Everdingen als chief financial officer in de raad van bestuur van een van de grote vier accountantsorganisaties in Nederland. Hij treedt aan in een tijd dat het beroep van accountant in diskrediet is geraakt.

Na een aantal ontluisterende boekhoudschandalen werden wetgeving en richtlijnen ten aanzien van het functioneren van accountants aangescherpt. Hoe kijkt Van Everdingen terug op deze roerige tijd?

“Na de incidenten werd inderdaad de regelgeving kritisch onder de loep genomen. De maatregelen die in dit kader zijn genomen, zie ik in feite als een bevestiging van de verantwoordelijkheden van de accountant die er al lagen.” Accountants zijn niet kritischer gaan controleren, vindt Van Everdingen.

Er behoorde altijd al goed werk geleverd te worden. Belangrijk is volgens hem dat er een slag is gemaakt in de bewustwording bij zowel accountant als cliënt. “Er is een verzakelijking opgetreden in de relatie tussen deze twee partijen”, stelt Van Everdingen.

“Aan de ene kant wil de cliënt de relatie zuiver houden, ook naar de toezichthouder toe. Dat heeft tot gevolg dat de cliënt geen diensten meer vraagt die met elkaar conflicteren, zoals audit in combinatie met bepaalde adviesdiensten.”

Ook de accountant gaat hier veel kritischer mee om, zegt Van Everdingen. Verder vindt hij dat de accountant zich bewuster is geworden van de risico’s die een klant voor een accountant kan hebben.

Hij wijst erop dat in het aannamebeleid van klanten een zorgvuldige procedure wordt gevolgd. Het gaat dan met name om de mate van fraudegevoeligheid binnen een organisatie en in hoeverre het bestuur of de commissarissen daar tegen optreden.

“Als de commissarissen niet passend handelen, zegt KPMG de opdracht op.” Van Everdingen is met twintig jaar auditervaring een doorgewinterde accountant. En nog steeds is hij, ook nu hij is aangesteld als financieel bestuurder, actief bij de grote audit-klanten.

“Ik geloof niet in fulltime bestuurders”, stelt hij onomwonden. “Het is erg belangrijk dat de bestuurs-leden actief blijven bij klanten en dus zélf voeling houden met de praktijk.

De ontwikkelingen in de markt gaan erg snel, daar moet je in de ondernemingsstrategie snel en adequaat op reageren. Een deel van deze strategie ontleen je aan de praktijk.”

Hoe ziet Van Everdingen zijn rol als CFO? “Je werkt mee aan het concretiseren van de operationele doelstellingen van de onderneming. Alles wat van strategisch belang is gaat mij aan.” Meer in het algemeen vindt hij dat de CFO de rol van puur financieel deskundige is ontgroeid.

Het gaat volgens hem om de totale perfomance van een onderneming. “Bij KPMG betekent dit dat de CFO en de COO veel gezamenlijk met elkaar optrekken. Veel van hun aandachtsgebieden gaan in elkaar over.”

Partners
Een speciaal kenmerk van een organisatie als KPMG is dat de aandelen in handen zijn van de partners, die net als Van Everdingen specialist zijn op het gebied van finance en control.

Wordt hij als CFO vanuit deze groep dan ook niet overladen met kritiek en suggesties voor verbetering? “De partners zijn inderdaad kritisch, iets waar ik overigens geen enkel probleem mee heb.

Maar ik merk wel dat zij het ‘runnen van de club’ ook graag aan je overlaten. Een partner is enerzijds professional en anderzijds aandeelhouder en financier. De dynamiek die dat veroorzaakt is erg bijzonder.”

Van Everdingen, zelf ook partner, wijst erop dat je de rol van partner als aandeelhouder in het geheel niet kan vergelijken met die van een aandeelhouder in een beursgenoteerde onderneming. Niet alleen zitten partners volgens hem voor de lange termijn in KPMG, ze drijven commercieel gezien ook het bedrijf.

Van Everdingen geeft verder aan dat driemaal per jaar een voltallige algemene partnervergadering plaatsvindt. Alle relevante ondernemingsbeslissingen worden daar besproken en de informatievoorziening aan de partners is dan ook zeer gedetailleerd.

Nieuwe strategie
Nadenken over de grote strategische lijn binnen KPMG doet de raad van bestuur niet alleen. Ook de leden van het zogeheten management team, een bestuurslaag onder de raad van bestuur, neemt actief deel aan dit proces.

Van Everdingen: “Het zijn mensen die als MT-lid elk een focus hebben op een speciaal onderdeel, zoals assurance aan grote klanten, assurance aan de middenmarkt, risk management, adviesdiensten en busi-
ness development.

Op die manier krijg je van alle relevante kanten input in de strategiediscussie.” Tenslotte participeert ook een groep partners in het strategiedebat.
Hoe ziet de strategie van KPMG er nu uit, nadat de organisatie de consultancytak heeft afgestoten en na alle commotie omtrent de boekhoudfraudes en de
aangescherpte accountancyrichtlijnen?

Van Everdingen: “KPMG staat nu voor audit, belastingdiensten en adviesdiensten die in het verlengde van audit liggen.” Diensten die daar volgens Van Everdingen bij horen zijn ‘financial advisory’ (onder meer corporate finance en due dilligence) en ‘risk advisory’ (onder meer beheersing van financiële processen en IT-systemen).

Adviesdiensten die niet in het KPMG-kader passen worden afgestoten, mede als gevolg van de impact van de nieuwe wetgeving en richtlijnen. Voorbeelden hiervan zijn het adviesbureau van Fons Trompenaars en de activiteiten op het gebied van kennismanagement.

Als CFO heeft Van Everdingen ook bijzondere aandacht voor het thema ‘beroepsaansprakelijkheid’. Zeker nu de gedupeerden van de boekhoudfraudes, zoals de aandeelhouders, op zoek zijn naar een zondebok en schadevergoeding is dit een relevant item geworden.

Van Everdingen: “Samen met het MT-lid dat verantwoordelijk is voor risk management inventariseren we de risico’s en dekken we deze deels via verzekeringen af. Een ander deel blijft voor eigen risico.

De kosten van de verzekeringen zijn echter de laatste jaren aanzienlijk aan het stijgen als gevolg van de verdere juridisering van de maatschappij. Bovendien wordt het eigen risico ook hoger, dus we worden dubbel geraakt.”

Van Everdingen is niet blij met de maatschappelijke trend van juridisering, die leidt tot een stijging van het aantal claims. “Ook speelt mee dat een organisatie als KPMG groot is en men derhalve denkt dat er voor gedupeerden iets te halen is.

Die trend moeten we tegengaan en KPMG zal zich daartegen ook tot het uiterste toe verzetten. Het is in niemands belang als een groot accountantskantoor door een omvangrijke claim omvalt.”

Van Everdingen voorspelt dat in de ontwikkeling van toenemende kosten ten aanzien van de verzekering van beroepsaansprakelijkheid uiteindelijk de wal het schip zal keren. Het zal leiden tot een hogere kostprijs die klanten zullen moeten opbrengen. We zullen dan ook toe moeten naar beperking van de beroepsaansprakelijkheid.

Ook de klanten zijn zich daar inmiddels bewust van.”
KPMG Nederland kan terugkijken op een positief boekjaar. De omzet in Audit, Advisory & Tax steeg met 2,5 procent naar 569 miljoen, terwijl als gevolg van kostenbeheersing de operationele marge toenam van 8,6 procent tot 9,4 procent.

Alledrie de praktijkonderdelen, audit & accounting, risk advisory en financial advisory, lieten een omzetstijging zien. Van Everdingen ziet een duidelijk verband tussen de aangescherpte regelgeving en de Tabaksblat-code enerzijds en de omzetontwikkeling bij de audit- en adviespraktijken anderzijds.

“Je ziet dat er bij klanten een toenemende behoefte is aan zekerheid. Zowel bestuursleden als commissarissen worden zich meer bewust van hun rol en verantwoordelijkheden.

Dit heeft tot gevolg dat de scope van onze audit bij de desbetreffende klanten toeneemt, alsmede de behoefte aan advisering omtrent de beheersing van de onderneming.”

Van Everdingen verwacht dat de audit-focus de komende jaren nog verder toe zal nemen. “Daarmee doel ik niet alleen op de gevolgen van Sarbanes-Oxley en Tabaksblat, maar ook op projecten als de invoering van IFRS en Basel II.”

Een echt sterke omzetgroei zal KPMG volgens Van Everdingen pas laten zien als de economie structureel aantrekt. “Dat geeft een stimulans aan het aantal fusies en overnames en dus ook aan de inkomsten van onze financial advisory-activiteiten.

Verder zullen de budgetten voor extern advies bij bedrijven en overheid weer worden verruimd, waar ook wij natuurlijk van zullen profiteren.”

Door Lieuwe Koopmans