Genomineerde Controller of the year 2005: Sander Kiesouw, Watts Industries Europe

Erg enthousiast was hij aanvankelijk niet, toen hij werd genomineerd voor Controller van het Jaar. Sander Kiesouw, senior group controller bij Watts Industries Europe, houdt van zijn vak, maar hoeft daarmee niet direct op de voorgrond te treden. ‘Ik ben niet iemand die mezelf echt op de borst slaat.’

Watts Industries Europe is producent van watergerelateerde onderdelen en eindproducten. In 1988 deed het Amerikaanse Watts Water Technologies zijn eerste overzeese acquisitie: Ocean in Dieren. Nieuwe vestigingen volgden, na enkele jaren was er sprake van een Europese holding. De Europese activiteiten werden vanuit het Gelderse Eerbeek aangestuurd. Op dat moment solliciteerde Kiesouw als assistent controller. Zijn huidige werkzaamheden: controlling van de hele holding, met bedrijven van Zweden tot aan Tunesië.

Paramaribo
Kiesouw bracht bijna zijn hele leven in het oosten van Nederland door, maar zijn wortels liggen in de Surinaamse hoofdstad Paramaribo. In de herfstdagen van Surinames koloniale tijd woonde hij drie jaar in het uiterst schilderachtige Fort Zeelandia, een voormalig Nederlands fort en inmiddels ingericht als museum. ‘Mijn vader was landmachtofficier voor het Nederlandse leger en was in Paramaribo gestationeerd. Wellicht sta ik door de Surinaamse tijd wat meer open voor andere mensen en culturen.’

Van Paramaribo verhuisde Kiesouw naar Harderwijk. ‘Dat was in het begin natuurlijk niet eenvoudig. Ik vroeg aan mijn moeder: “Schijnt de zon wel eens in Holland?”‘
Na verschillende afwijzingen voor een opleiding tot piloot besloot Kiesouw accountancy te studeren in Zwolle. Via een stage kwam hij terecht bij Price Waterhouse in Deventer. ‘Ons kantoor bestreek destijds het hele oosten, van Emmen tot Roermond. Veel reizen dus. Als accountant kijk je vooral terug op hetgeen is geweest. Je probeert te adviseren, maar je merkt al snel dat er bij grote bedrijven genoeg kennis aanwezig is. Bovendien was hiervoor ook niet altijd de tijd beschikbaar, vooral niet toen de fee-budgetten krapper werden.’

Jong
Via een oud-collega bij Price Waterhouse kwam Kiesouw in 1996 als assistent controller bij Watts Europe terecht. De situatie destijds: een jonge Europese groep, decentraal georganiseerd met één group controller, enkele jaren ouder. ‘Ik werd verantwoordelijk voor reporting systemen, treasury– en cash management.

De bedrijven onder de holding verkopen ook elkaar de producten, zodat iedereen een groot aanbod naar buiten heeft. Maar met alle verschillende valuta – er was natuurlijk nog geen euro – moest ik valutastromen voorspellen en risico’s proberen af te dekken.’
‘Van de controller die destijds de leiding had, leerde ik hoe je naar bepaalde zaken kunt kijken en hoe je dan een oordeel vormt. Iemand vertelt de CFO bijvoorbeeld dat een bepaalde investering rendabel zal worden, maar is dat ook zo? Als je kritische vragen stelt, blijken bepaalde aannames helemaal niet zo hard als ze lijken. Ik adviseer de CFO dan: je kunt de investering doen, maar er zijn ook onzekere aannames. Eventueel kun je nog creatieve oplossingen aandragen, het is aan de CFO dan om er iets mee te doen. Of niet.’

Watts’ controller, de directe leidinggevende van Kiesouw, verliet het bedrijf. Kiesouw werd group controller, samen met een nieuw aangetrokken collega. Inmiddels zijn de verhoudingen alweer veranderd en is Kiesouw senior group controller.

Centraliseren of niet
Het afgelopen jaar stond voor Kiesouw vooral in het teken van Sarbanes Oxley. In 2003 vloog hij naar Amerika, waar hij werd ingelicht over hetgeen er voor de deur stond. ‘Men zei: dit gaat er ongeveer gebeuren. We weten het nog niet precies, maar begin maar vast met documenteren.’

Het Amerikaanse moederbedrijf stelde voor om, net als bij de henzelf, veel te centraliseren. Dat vond Kiesouw geen goed idee. ‘De Europese vestigingen zijn te divers. Verschillende talen, verschillende omzet. Omzetten van de vestigingen variëren tussen de drie en de zestig miljoen euro. Dan kun je bij die kleinere bedrijven een ingewikkeld ERP-systeem aanleggen, maar dat is niet handig. Er is daar geen kennis over aanwezig. Als je die kennis lokaal in huis haalt, wordt hun overhead veel te groot. En zo zeiden de Amerikanen tegen me: regel jij Europa maar.’

Decentraal dus, en dat blijft ook nog wel even zo. Alhoewel: veel vestigingen moesten wel wennen aan de aanvullende documentatie omtrent Sarbanes Oxley die vanuit Eerbeek werd opgelegd. ‘Je moet een Italiaan of Spanjaard nooit zeggen dat hij het niet goed doet. Hij vat dat persoonlijk op en dan bereik je niets. Je moet het eigenlijk zó spelen dat de mensen zelf denken dat ze het hebben bedacht. Dat is natuurlijk een bekend managementtrucje, maar in Zuid-Europa speelt dat nog meer dan in bijvoorbeeld Nederland.’

Neuzen dezelfde kant op
Kiesouw stuitte bij Sarbanes Oxley op zaken die hij niet altijd had voorzien. ‘Kennelijk is het voor veel mensen moeilijk om op te schrijven wat ze aan het doen zijn. Een verkoper is veel minder met bedrijfsprocessen bezig, dus plaatst hij zijn werk ook niet zo snel in een dergelijk kader. Maar nadat dit helder op papier kwam, konden we soms wel heel goed de pijnpunten binnen de vestiging aanwijzen. Als zodanig heeft Sarbanes Oxley ons wel wat opgeleverd, al heeft het in het eerste jaar vooral tijd, geld en moeite gekost. Inmiddels hebben we er een Compliance Manager voor aangesteld, want deze materie is binnen Watts Europe een dagtaak.’

Kiesouw vindt, evenals vele andere controllers, dat Sarbanes Oxley zijn doel nog wel eens voorbij schiet. Maar de neuzen staan in Europa inmiddels wel dezelfde kant op. ‘Wat betreft interne bedrijfsvoering zijn we een inhaalslag aan het maken, en die gaat nog steeds door. We zijn nog altijd bezig om bedrijfsprocessen te verbeteren en aan te passen. Processen worden in het tweede jaar van Sarbanes Oxley al een stuk robuuster.’

Verzuren
Wat is binnen Watts Europe eigenlijk de rol van de controller ten opzichte van de CFO? Onafhankelijk, vindt Kiesouw. En dat moet vooral zo blijven, niet alleen bij Watts maar bij alle gezonde organisaties. Een controller moet vooral ook niet verzuren als een CFO zijn eigen plan trekt: ‘Een acquisitie kan wellicht niet renderend lijken, terwijl deze vestiging dan toch wordt ingelijfd binnen de holding. Op zo’n moment kun je de CFO er natuurlijk wel op aanspreken. Dan blijkt dat binnen dit bedrijf talentvolle managers zitten, of dat er belangrijke know-how aanwezig is. Het is belangrijk dat controllers die verhouding aanvoelen.’

Naast dit begrip is er nog een belangrijke eigenschap waaraan een controller moet voldoen: ‘Je moet een duidelijke visie hebben op het bedrijf waar je werkt. En dan bedoel ik niet op het product, want ik zou ook kunnen werken bij een bedrijf dat lantaarnpalen of stoelen maakt. Nee, je moet weten waar je als onderneming zit. Op welke markt ga je je bijvoorbeeld richten?

Risico’s mijden
Tijdens de internethype hebben we gepionierd met een internetwinkel voor de Engelse markt. Zowel particulieren als bedrijven konden er terecht. Later is deze toch weer afgestoten omdat het niet onze core business was. We zullen in de toekomst vast wel weer meer met internet doen, maar niet als doel. Het zal dan een middel worden om onze afnemers nog beter te bedienen.’

Zijn er daarnaast karaktereigenschappen die controllers gemeen hebben buiten hun werkzaamheden? ‘Controllers zijn over het algemeen misschien wat conservatiever dan de gemiddelde Nederlander. Ze zijn in hun werk gewend om risico’s zoveel mogelijk te mijden, dat doen ze wellicht in hun privé-leven ook. En daarnaast: controllers houden ervan om de controle te houden over een situatie, ze willen hier in ieder geval invloed op uitoefenen.’

Klein
Kiesouws werkgever is naar eigen zeggen met 1500 medewerkers in Europa een relatief kleine organisatie. En dat is prettig, want dan ken je de mensen op de sleutelposities. ‘Ik moet er niet aan denken dat ik een collega aanschiet met de vraag: “Hee, nieuwe collega?” en dat deze dan zegt: “Nee, ik werk hier al drie jaar.” Deze omvang heeft nog meer prettige kanten: omdat alles wat minder in protocollen is vastgelegd, kun je creatiever te werk gaan en zie je echt het persoonlijke resultaat van iemand op een sleutelpositie.’

Denkt Kiesouw nooit eens: had ik maar een ander vak gekozen? ‘Negen jaar, dat is een lange tijd. Natuurlijk zijn er wel eens momenten dat je denkt dat je het allemaal wel hebt gezien. Maar dan komt er toch weer een nieuwe acquisitie of een andere ontwikkeling, en dat is dan opnieuw spannend. Acquisitie binnen Watts Europe gaat de komende tijd ook nog gewoon door. Afgelopen jaar hebben we 208 miljoen euro omgezet, maar de verwachting is dat die omzet over vijf jaar is verdubbeld. De komende tijd ga ik eens kijken naar subsidies en halen we de bezem door het cash management. Dat soort beslissingen neem ik zelf – alweer een voordeel van onze relatief kleine omvang waar niet alle werkzaamheden van tevoren vaststaan. Die daadkracht vind ik belangrijk voor een controller. Je kunt het namelijk ook allemaal níet doen.’

CV
Naam: Sander Kiesouw RA
Leeftijd: 38
Bedrijf: Watts Industries Europe
Functie: Senior Group Controller Europe
Loopbaan: Na de opleiding accountancy aan de HEAO in Zwolle werd Kiesouw accountant bij Price Waterhouse in Deventer. Hij rondde de studie tot Register Accountant af aan de VU in Amsterdam. Kiesouw werd assistent controller bij Watts Industries Europe, later Senior Group Controller Europe. Inmiddels werkt hij negen jaar bij Watts Industries.

Bedrijfsprofiel
Omzet: 208 miljoen euro (voor Europa)
Aantal medewerkers: 1451 (Europa)
Aantal medewerkers holding: 12
Aantal reporting units: 30
Pakket: Comshare FDC