Ethiek en integriteit voor finance professionals: boeiende inzichten van vakgenoten

Het topic in de LinkedIn-groep Finance Professionals Netherlands is geopend door André Salomons (Eigenaar Smart SharePoint Solutions). “Dilemma: je bent aangetrokken als geweten van je bedrijf. Wat doe je in de onderstaande situatie?”, begint Salomons. “Stel, je bent gedwongen door de calculaties die je hebt gemaakt een fors lager resultaat af te geven. Je baas vindt dat hij dit niet kan ‘verkopen’ en komt met een ander resultaat en zegt dat jij de cijfers maar moet aanpassen. Wat moet een finance professional nu doen? Zijn eigen risico’s managen en zorgen dat hij zijn baan houdt of moet hij zijn rug rechten en de risico’s van het bedrijf managen met alle risico’s van dien?”

Patrick Loman (Financieel Adviseur Stadsdeel Nieuw-West): “Als professional en als persoon vind ik dat je altijd je rug recht moet houden. Doe geen dingen die je moreel bezwaarlijk vindt en waar je niet achter kunt staan. ‘At the end of the day it’s just a job’. Je moet jezelf en anderen nog wel recht in de ogen kunnen kijken. Niet bezwijken voor één of andere zwendelaar… want dat ben je namelijk in mijn ogen als je willens en wetens je medewerkers vraagt om de cijfers zonder enkele vorm van onderbouwing te beïnvloeden.”

Raymond Voskes (Programme controller / Senior PMO ING): “Tja, ik vind het eigenlijk geen dilemma. Eerlijk duurt het langst, ga voor de lange termijn en houd je rug recht, daar hoef je toch niet eens over te twijfelen?”

Nico van den Bergh (Projectleider opschoning en aansluiting SAP/ CMDB Dienst Justitiële Inrichtingen – SSC-i): “Exact zo ’n situatie heb ik wel eens meegemaakt! Ik zei toen tegen de adjunct-directeur die de vraag had gesteld dat dat de enige vraag is die je niet aan een controller moet stellen, omdat een controller immers het financiële geweten van de organisatie is! Ik bood hem aan, dat ik met alle liefde bereid was om alles nog eens samen met hem door te nemen, om zeker te weten dat ik niets over het hoofd had gezien, maar als mijn uitkomsten klopten, dan moesten hij en de andere managers doen waarvoor ZIJ waren aangenomen: ‘manage-en’!”   

André Salomons: “Uiteraard is het sleutelwoord INTEGRITEIT. Echter in de praktijk als interimmer heb ik vaak meegemaakt dat een twijg net zo lang meebuigt tot die barst met als resultaat een burn out of andere klachten. De persoonlijke belangen van een hypotheek, opgroeiende kinderen, een avondstudie of een veeleisende baan waren uiteindelijk zo groot dat op natuurlijke wijze voor meebuigen werd gekozen. Bij Ahold en Enron waren er natuurlijk andere belangen, want wie leeft in de schaduw van de Zonnekoning kan het licht vaak niet meer zien.“

Mauricio Spannenburg (CFO Zestgroup B.V.): “Mijn ervaring leert dat als je tevoren duidelijk maakt wat jouw principes zijn en aan welke principes je verder gebonden bent vanwege het voeren van een bepaalde titel/deskundigheidsaanduiding, je al heel wat van dit soort situaties voor kunt zijn.”
___________________________________________________________________________________
Bent u een controller met ambitie?
Wilt u als controller doorgroeien? Volg dan de training de Controller als Businesspartner. In deze training krijgt u inzicht in de stappen die nodig zijn om een onmisbare business partner te worden. Meld u hier aan.
___________________________________________________________________________________

Paul de Jong (Financieel Navigator): “Interessante casus. Heb zelf ook wel eens met dilemma’s te maken en heb tot nog toe altijd vastgehouden aan mijn eigen principes. Dat wil zeggen, cijfers presenteren die zoveel mogelijk recht doen aan de werkelijkheid. Eerlijk gezegd ‘eet ik liever droog brood’ dan dat ik buig voor het korte termijn effect van gemanipuleerde cijfers. Prognoses en budgetten kunnen nog makkelijker aanleiding zijn tot discussies, echter je bent finance professional of niet. Je baseert je zoveel mogelijk op de feiten en niet alleen maar op basis van verwachtingen van verkopers om maar eens wat te noemen.”

Nico van den Bergh: “In controller-functies die ik heb vervuld, zag ik mijzelf wel degelijk als het bedrijfseconomisch geweten van de organisatie en daar ben ik ook altijd heel transparant in. Dat neemt niet weg, dat ik ook wel eens bij een organisatie heb gewerkt waar een aantal managers ‘mensen niet in hun waard laten’ tot beleid had verheven. Dat nam dermate eerloze vormen aan, dat ik gewoon ben opgestapt, ofschoon velen ervan uitgingen dat ik mij dat niet kon veroorloven want ik had geen andere baan. Ik ben naar een uitzendbureau gegaan en ging weer met mijn handen werken tot ik een nieuwe vaste baan had gevonden.”

Rolf Tijnagel (General Manager Accounting Mimaki Europe B.V): “Deze vraag raakt het hart van het compliance vraagstuk. Vraag 1 op mijn risk matrix toen we begonnen met J-Sox, was vrij vertaald: Wat doet de onderneming om te zorgen dat het de juist financiële resultaten rapporteert? Omdat veel van de misstanden die er in het verleden zijn geweest, zijn ontstaan door druk vanuit het management, behoort iedere (grotere) organisatie een klokkenluidersregeling te hebben. Maar ja, wat is een klokkenluidersregeling, waarin je anoniem aan de bel kunt trekken als je geen Sherlock Holmes hoeft te zijn om erachter te komen wie er aan de bel heeft getrokken?”

Teun Wolters (Professor Corporate Sustainability Hogeschool Wittenborg): “Het woord is nog niet gevallen, maar ethisch gezien kan het voorstel van de baas niet door de beugel. Vooral het feit dat de baas met een uitkomst komt waarbij jij als controller een onderbouwing bij moet leveren, is geheel laakbaar. Daar moet je nooit aan meewerken. Het ligt nog enigszins anders als je het verzoek krijgt om het geheel nog eens goed te bekijken of er wellicht ruimte is om het eerder gepresenteerde resultaat wat naar beneden bij te stellen. Daar is kennelijk een bedrijfsbelang mee gemoeid en daarom is een dergelijke exercitie gerechtvaardigd. Je moet dan wel binnen bepaalde accountingconventies blijven (zeker als naar buiten toe wordt gesuggereerd dat daarbinnen gewerkt wordt).”

Vivienne Schmitz (Controller Maastricht University): “Daar waar het gaat over prognoses zijn deze gebaseerd op aannames. Deze zijn de grondslag van je calculaties. Als aan deze zaken niets is veranderd en deze wat jou betreft goed onderbouwd zijn, zie ik geen reden om de calculaties en dus de prognose aan te passen. Als de leidinggevende een andere mening is toegegaan (bijvoorbeeld ingegeven door de politiek gewenste uitkomst) mag dit. Hij of zij is vrij om zelf een andere calculatie neer te leggen met bijbehorende onderbouwing. Je eigen oorspronkelijke calculaties blijven echter overeind, tenzij er nieuwe inzichten zijn opgetreden. Uiteindelijk is het aan de bestuurder(s) om een keuze te maken welke lijn ingezet wordt.”

####

Anouk Bouwhuis (Head of Risk Management Port of Rotterdam): “Als Financial, maar ook als business manager, heb je te maken met ethiek en regels. Mijn werkgever heeft finance onafhankelijk gemaakt van de business qua lijn zodat medewerkers niet op deze manier onder druk kunnen worden gezet. Dit is wellicht in kleine organisaties niet altijd mogelijk. Ik zou in dit soort gevallen waar de druk op de financial hoog wordt, advies van onafhankelijke anderen, bijvoorbeeld de accountant inwinnen. Je verschuilen achter het feit dat je handelt in opdracht van je baas is wat mij betreft een zwaktebod.”

Mirjam van Linschoten (Director MP accountancy): “Soms moet je een keuze maken die op het eerste gezicht niet aantrekkelijk is maar op de lange duur voor jezelf beter uitpakt. In het ergste geval kan het je je baan kosten die je eigenlijk liever kwijt dan rijk bent. Bedenk dat je met het managen van je eigen baan chantabel wordt. Dit is niet iets eenmaligs. Als je toegeeft word je speelbal van de directie. Wat daarbij niet vergeten mag worden dat dit niet alleen voor de controller als eenling van belang is. Toegeven betekent dat daarmee de positie en status van de hele beroepsgroep een klein beetje afneemt.”

Marjard Krijger RA (Founder Eploy Interim Management): “Mijn ervaring is dat accounting principles (misschien meer nog dan vroeger) erg rekbaar zijn. Door de rule based opzet is er altijd wel een gaatje te vinden en accountants zijn dan ook al snel tevreden. Ze zijn er alleen in geïnteresseerd dat in hun dossier een ‘position paper’ is opgenomen. Verder is het belangrijk dat je je standpunten telkens opnieuw kenbaar maakt en duidelijk communiceert met de directie. Gaan die uiteindelijk over de grens, dan moet je de enige juiste conclusie trekken.”

Hans Hofmeester (Interim Tax & Legal Services): “@Marjard, ik ben het geheel met je eens. Onder meer vanwege onduidelijke of normatieve regelgeving kan het lastig zijn om de grens van het toelaatbare in concrete situaties vast te stellen. Daarbij speelt niet alleen de interpretatie van regels een rol, maar ook persoonlijke opvattingen over integriteit en ethiek. Dit soort dilemma’s komt overigens ook regelmatig voor buiten de context van accounting regelgeving, omdat veel juridische en fiscale regelgeving nu eenmaal vergeven is van meer of minder open normen. In tijden van stress of daar waar grote belangen op het spel staan, is een rechte rug naar mijn mening onontbeerlijk omdat interpretatie van regelgeving onder druk in de praktijk verrassend snel vloeibaar kan worden.”
___________________________________________________________________________________
Bent u een controller met ambitie?
Wilt u als controller doorgroeien? Volg dan de training de Controller als Businesspartner. In deze training krijgt u inzicht in de stappen die nodig zijn om een onmisbare business partner te worden. Meld u hier aan.
___________________________________________________________________________________

Mieke Mennink (Controller): “Het gaat vaak om de bedrijfscultuur bij dergelijke problematiek. Meestal is het niet een incidenteel voorval en kom je dit soort krachten op diverse niveaus en in diverse afdelingen binnen het bedrijf tegen. Dan kun je wel lekker ‘het geweten van het bedrijf’ proberen te zijn, maar je zult merken dat je heel snel alleen komt te staan. Ik zeg niet dat je dan zomaar je principes moet laten varen. Je zult wel een persoonlijke keuze moeten maken. Er zijn genoeg mensen die zich weliswaar niet kunnen vinden in de beschreven gang van zaken, maar er toch aan meedoen om wat voor reden dan ook. Zeker als ze bang zijn dat ze vanwege leeftijd of andere redenen niet zo snel meer een andere baan kunnen vinden. Dat is een realiteit; die is niet zo zwart-wit als sommige geplaatste reacties ons mogen doen geloven. Al word ik erg blij van mensen die de power hebben om te staan voor hun opvattingen en daar naar handelen ongeacht de consequenties.”

Paul Blok (Senior Administrator Erasmus University Rotterdam): “Cash is king! Wat echt aan geld binnenkomt staat onomstotelijk vast terwijl verlies en winstrekeningen met transitorische posten gemanipuleerd kunnen worden. Maar na verloop van tijd komt de waarheid toch wel boven als de transitorische posten moeten worden teruggeboekt. Dat kan echter misschien wel jaren duren en de betreffende manager is misschien dan al vertrokken met een vette bonus. De opvolgers blijven met de brokken zitten. De huidige Griekse crisis is ook een tekenend voorbeeld hiervan: resultaten worden rooskleuriger weergegeven, maar de harde waarheid komt toch boven. Een pijnlijk gevolg van korte termijn denken bij politici en managers.”   

Eric Wagelaar (Coach / Motivational Speaker / Trainer Eric Wagelaar Coaching): “Het hebben en houden van een rechte rug is voor veel financiële professionals een enorme uitdaging. Je dient integer en onafhankelijk te handelen. En daarbij geldt dat je niet een beetje integer kunt zijn. Je bent het of je bent het niet, en er is er maar 1 die dat bepaald, en dat ben jezelf. Het mooie is, dat iedereen het kan zijn, jij dus ook. Het vervelende is dat het moed vergt. En het mooie van moed is, dat als je dicht bij jezelf blijft het niet als moed voelt! Het krachtenveld waarin de financiële professional zich bevindt is natuurlijk enorm sterk. Jij bent niet de ondernemer, je draagt geen risico. Je baas wel! Aan de andere kant heb jij het natuurlijk wel gedaan als je meegaat met de beschreven wensen van het management, en het toch fout loopt.”

Volg en participeer in deze en andere discussies in de LinkedIn-groep Finance Professionals Netherlands

Ook interessant voor u: Voldoen aan compliance: 9 inzichten van finance professionals