Column van drs. Jan Vis MBA CMC RV: Venus, Mars, Saturnus en Mercurius

Hier wordt de plank duidelijk flink misgeslagen. De conclusie is dan ook van voorspelbare nietszeggendheid: “De overheid moet beseffen dat niet alle marktpartijen schurken zijn en de markt moet zich veel meer bewust zijn van de complexiteit van maatschappelijke problemen.”

Voor de onbevangen toeschouwer moet de zaak toch helder zijn, vrouwen en mannen leven gelukkig noch op Venus noch op Mars, maar gewoon op de planeet Aarde.

Daar vinden wij ook ondernemers, werknemers, consumenten, producenten en kapitalisten. Het aardige is dat zij in onversneden vorm nauwelijks voorkomen. Handelende mensen hebben het vermogen om veel economische functies in zich te verenigen. Daarbij richten ze zich wellicht voor inspiratie soms tot Venus, Mars, Saturnus of Mercurius.

De modieuze babbelaars mogen zich graag verschuilen achter het schild van een institutie om van daaruit hun pijlen op andere instituties te richten. De markt versus de overheid; het bedrijfsleven versus het maatschappelijk belang. Dit leidt tot koddige uitspraken als: de beurs was in een opgewekte stemming en het bedrijfsleven moet zich bewust worden van maatschappelijke belangen.

Wonderolie
Beurs en bedrijfsleven zijn levenloze abstracties. Alleen mensen kunnen handelen. Zij doen dat op grond van individuele overwegingen die sterk genoeg zijn om hen in beweging te brengen. Zij hebben daarbij een hoogstpersoonlijk doel voor ogen. Voor het bereiken van onze doelen is samenwerking van groot belang en daaruit ontstaat de maatschappij. Zinrijk samenwerken vereist dat je weet wat er letterlijk en figuurlijk te koop is.

Daarom, om alternatieven op het spoor te komen, zijn markten van groot belang. Het hele leven is een markt. Er is een markt voor spirituele en materiële behoeftebevrediging. Wat belangrijk wordt gevonden bepalen de handelende mensen zelf, gewoon onder elkaar, zonder dat daarbij dwang nodig is.

De markt is geen wonderolie die ieders persoonlijke leed kan verzachten, maar de markt maakt het wel mogelijk dat anderen met oplossingen komen die nog niet eerder werden beproefd. Open markten leiden vanzelf tot door mensen gewenste oplossingen. Dat is per definitie maatschappelijk relevant en verantwoord.

Waarom dan toch dat gekrakeel over maatschappelijke complexiteit en maatschappelijk verantwoord ondernemen? Hier wordt eigenbelang verkocht onder het mom van algemeen belang. Nu bevinden we ons tussen mensen die denken te weten wat goed voor ons is; ze weten dat zelfs beter dan wijzelf. De onwetenden verkeren in duisternis en snakken naar de verlichting die superieure zieners brengen.

Deze markt van verlichting is echter allerminst vrij. Dwang, list en bedrog zijn de wapens van groepen die te vuur en te zwaard hun persoonlijke opvattingen willen laten doorgaan voor algemeen geaccepteerde opvattingen. Landen die vrede brengen met behulp van oorlog. Mensen die rechten willen uitoefenen ten koste van de rechten van anderen. Mensen die verklaren dat je op de verkeerde planeet leeft en zich zo onttrekken aan het maatschappelijk verkeer.

* Het Financieele Dagblad van zaterdag 10 december 2005; voorpagina

Drs. Jan Vis MBA CMC RV (janvis@talanton.nl) is directeur bij Talanton Corporate Finance BV en adjunct-professor Business Valuation en Value Based Management aan de Rotterdam School of Management van de Erasmus Universiteit