Btw-fraude: voorkomen is beter dan genezen!

Een serie blogs over de fiscale verplichtingen.

De laatste jaren zie ik de onderzoeken door de Belastingdienst naar btw-fraude steeds meer toenemen. Was de btw-fraude in het verleden met name bekend in de carrousels van kleine makkelijk te verplaatsen goederen (computerchips, telefoons), tegenwoordig zie je het bijna in elke branche wel voorbij komen, denk aan fraude bij de aan- of verkoop van schoenen, bloemen en planten, auto’s, CO2-emissiecertificaten, enzovoort

Waar moet u opletten bij btw-fraude? Uit de jurisprudentie van het Europese Hof van Justitie volgt dat het belangrijk is dat u als ondernemer niet wist en ook niet had moeten weten van de btw-fraude. Als dat het geval is, bent u gevrijwaard van nadelige gevolgen (geen toepassing nultarief/geen aftrek voorbelasting). Maar wat betekent dat nu dat u niet wist of had moeten weten?

Door het Europese Hof wordt in dit geval ook wel gesproken over de bedachtzame marktdeelnemer. Wat betekent dat nu? Een bedachtzame marktdeelnemer zorgt ervoor dat hij voldoende ‘checks and balances’ uitvoert om te voorkomen in dit soort constructies terecht te komen. Die ‘checks and balances’ gaan gelukkig niet zo ver dat u als een soort inspecteur of opsporingsambtenaar te werk moet gaan, maar dat u een gedegen onderzoek doet naar de (nieuwe) handelsrelatie. Daarbij moet u denken aan het controleren van het handelsregister van de Kamer van Koophandel. Staat het bedrijf daadwerkelijk ingeschreven? Pas het doel van de onderneming bij de geleverde of gevraagde diensten?

Als een onderneming zich volgens het handelsregister bezig houdt met het onderhoud van onroerend goed, is het niet logisch als deze onderneming zich in een keer gaat richten op de aankoop van bloemen en planten. In het handelsregister kan ook de geschiedenis van het bedrijf worden bekeken. Heeft net voordat de relatie zich bij u aandient een bestuurderswisseling plaatsgevonden? Naast het handelsregister is het ook belangrijk om te controleren of uw leverancier/afnemer beschikt over een geldig btw-identificatienummer. Dit kunt u in het VIES-systeem doen. Hoewel het statutaire adres van een onderneming niet ook direct het vestigingsadres (alwaar de werkzaamheden plaatsvinden) hoeft te zijn, eist de Belastingdienst ook dat het bedrijfsadres wordt bekeken. Dat kan bijvoorbeeld via google maps. Tot slot is het belangrijk om te bekijken of de facturen van de leverancier voldoen aan de, in de wet gestelde, eisen.

Aanvullende eisen

Als u de hiervoor aangehaalde checks heeft voldaan, dan kan worden gesteld dat u als een bedachtzame marktdeelnemer heeft opgetreden. In dat geval kan u geen verwijt worden gemaakt als in de handelsketen toch ergens btw-fraude wordt gepleegd. Deze hoofdregel kan anders komen te liggen als zich bepaalde signalen voordoen. De praktijk wijst namelijk uit dat als deze signalen optreden u extra alert moet zijn op de mogelijkheid dat ergens in de keten btw-fraude wordt gepleegd en u hier toch ongewild betrokken bij raakt. Welke signalen zijn dat dan?

– Opvallend lage prijs
– Er ontbreekt essentiële informatie van de leverancier/afnemer (zoals contactgegevens)
– De leverancier of afnemer heeft veel wisselingen in de bestuurders
– Leverancier/afnemer bestaat maar kort en wisselen veelvuldig
– De producten passen niet in de branche waar de leverancier/afnemer opereert

Gevolgen btw-fraude

Als sprake is van btw-fraude in uw keten, dan dient de inspecteur te bewijzen dat u ‘wist of had moeten weten’ van deze fraude. Bij de beoordeling van dit ‘wist of had moeten weten’ komt de bedachtzame marktdeelnemer om de hoek kijken. Als u als een bedachtzame marktdeelnemer heeft gehandeld, dan kan u de toepassing van het nultarief of de aftrek van voorbelasting niet worden geweigerd. Is de inspecteur van mening dat u niet als zodanig heeft geopereerd dan kan hij de toepassing van het nultarief of de aftrek van voorbelasting weigeren. In dat geval krijgt u als ondernemer met een enorme financiële strop te maken. U dient dan de btw te betalen aan de Nederlandse schatkist en u kunt deze in de meeste gevallen niet meer verhalen op de leverancier of de afnemer. Die is namelijk dan al lang gevlogen.

De conclusie? Voorkomen is echt beter dan genezen!

Mr. Marloes Lammers is advocaat fiscaal (straf)recht bij HuygenLammers Advocaten in Amsterdam en docent formeel belastingrecht aan de Universiteit van Amsterdam.

(foto: Polina Tankilevitch, Pexels)