Blockchain-technologie: hype of (r)evolutie?

Paul Bessems, CEO bij Weconet Blockchain Technologies, schrijver van het boek Blockchain organiseren en in mei keynote spreker op Financial Systems, voorziet een grote toekomst voor blockchain. Maar tegelijkertijd nuanceert hij ook de revolutionaire kanten van de technologie. “Ik las een aantal jaar geleden het whitepaper van Nakamoto over de blockchaintechnologie en raakte erdoor getriggerd. Niet zozeer door de technologie, maar vooral door het onderliggende organisatieontwerp. Ik ben van huis uit organisatiekundige met een fascinatie voor de vraag hoe we organisatietechnologie beter kunnen alignen met een fundamenteel nieuw organisatiemodel.  Nakamoto voegde slechts enkele, wel belangrijke, puzzelstukjes toe, maar 90 procent van blockchain was er al. Cryptologie was er bij wijze van spreken al bij de Egyptenaren. Databasetechnologie in de jaren ’60. Gedistribueerde systemen zijn al van de jaren ‘70. Het beestje krijgt een andere naam, maar in de basis is niet heel anders”, legt Bessems uit.

Organiseren van onderling vertrouwen
Gloednieuw of niet, de mogelijkheden om via het gebruik van Blockchain zaken te veranderen is zeker aan de orde. En dat is nodig, stelt Bessems. Vanuit de industriële revolutie ontwikkelde de manier van werken zich vanuit de fabriek naar het kantoor, maar ondanks dat het werk veranderde, wijzigde de manier van organiseren niet. “Technologie is in staat om dat wel te doen, mits het gecombineerd wordt met een nieuw organisatiemodel. Blockchain-organiseren is een combinatie van blockchaintechnologie met het Weconomics organisatiemodel. Het is een middel om democratisch en zonder tussenkomst van derden onderling vertrouwen en zaken te organiseren.”

Wat dat betreft kan de impact van blockchaintechnologie nog een stuk groter zijn dan die van de uitvinding van het internet, denkt Bessems. “Heeft internet veel te weeg gebracht? Ja, we gebruiken het veel, maar heeft het ons ook productiever gemaakt, of democratischer? Zijn we minder gaan werken? Dat niet.”

Maar zijn marktplaatsen als Uber en AirBnB niet al een voorbeeld van democratisch en effectief organiseren van vraag en aanbod? “Deels, maar het grote verschil is dat zij werken met een oud governancemodel. Deze bedrijven houden alle informatie in eigen interne databases in plaats van dat persoonlijke data van mensen op een gedeeld netwerk staan waarin niemand leidend is.” 

Wat dat betreft kun je blockchain volgens Bessems het beste zien als een infrastructuur, een wegennet waar publiekelijk gebruik van kan worden gemaakt. Data worden dan (weer) eigendom van het individu en bedrijven kunnen die met toestemming controleren op echtheid, maar worden er geen eigenaar van. Deze manier van werken en organiseren kan grote gevolgen hebben, stelt Bessems. “Het zou het einde van bijvoorbeeld Facebook en Google kunnen betekenen. Dat zijn geen databedrijven maar advertentiebedrijven van wie het businessmodel erop is gebaseerd dat ze heel veel persoonlijke data hebben die heel veel geld waard is. Zij bepalen wat je op je tijdlijn te zien krijgt en welke advertenties op basis van de informatie waar zij eigenaar van zijn. Blockchain kan dat principe veranderen en een algemene nutsvoorziening zijn waarmee je voor, bij wijze van spreken een paar tientjes per jaar, het beheer over je persoonlijke data houdt.”

Gevolgen voor finance
Logischerwijs heeft dat ook gevolgen voor de financiële sector en financiële functies. Overal waar vertrouwen in het spel is, kan blockchain namelijk grote impact hebben omdat het een protocol is dat werkzaamheden kan overnemen of veel productiever kan organiseren. “Bij transacties geldt dat je elkaar moet kunnen vertrouwen. Sinds 1400-1500 ontstonden er instituties om vertrouwen te organiseren: contracten, geld, boekhouding. En die zijn enorm in complexiteit toegenomen in de loop van de tijd. De boekhouder en accountant zijn bedacht om te laten zien dat je te vertrouwen bent als bedrijf. Maar vertrouwen kun je programmeren en dat snappen veel mensen nog niet. Blockchain kan vertrouwen bovendien organiseren zonder dat de complexiteit toeneemt.” Volgens Bessems bestaat er bovendien zoiets als algoritme-angst. “Er is veel wetenschappelijk onderzoek gedaan waaruit blijkt dat mensen eerder het oordeel van een mens vertrouwen dan dat van een algoritme. Bijvoorbeeld bij het voorspellen van de beste kandidaat voor een functie.” 

“De boekhouder en accountant zijn bedacht om te laten zien dat je te vertrouwen bent als bedrijf. Maar vertrouwen kun je programmeren met blockchain”

Een goed ontwikkeld ecosysteem als blockchain kan voor de veiligheid en betrouwbaarheid zorgen die veel financiële functies vragen. En niet alleen voor de financiële wereld, maar ook op juridisch gebied. Tel daarbij op dat blockchain de potentie heeft om de businessmodellen van de AirBnB’s, Facebooks, Googles en Ubers van deze wereld op zijn kop te zetten en de impact die blockchain kan hebben is duidelijk. Bessems: “Blockchain gaat meer impact hebben dan het internet en het gaat bovendien sneller. Er is nu meer reden om productiever te worden dan in de jaren ’90, dat speelt mee bij de snelheid waarmee blockchain zich zal ontwikkelen.”

Hoe kunnen bedrijven zich voorbereiden op deze snelle ontwikkeling, zodat zij de omslag snel en succesvol kunnen maken? “Als bedrijf moet je al zoveel mogelijk aan de slag met sturen op productiviteit en vooral de inzet van technologie daarbij. Als je talenten wil binden moet je zoveel mogelijk onnodig werk uit hun handen nemen, zij hebben thuis ook allemaal nog dingen te doen en willen niet zomaar overwerken als zaken ook effectiever kunnen worden georganiseerd. De afgelopen jaren zie je dat de productiviteitsgroei is gedaald, ondanks de opkomst van IT. Daar moet je nu al zoveel mogelijk slagen in maken als bedrijf.” 

Bessems constateert echter dat bij veel bedrijven technologie, waaronder blockchain, vooral wordt gezien als manier om de eigen, bestaande business veilig te stellen en niet om er nieuwe businessmodellen of producten en diensten mee te ontwikkelen. “Het zou mooi zijn als bijvoorbeeld banken gaan redeneren vanuit de consument. Dat zij niet allemaal individueel persoonlijke data in eigen beheer houden, maar dat persoonlijke data in blockchain zit en zij onderhands dingen regelen als het nodig is. Bij een hypotheekaanvraag moet je nu allerlei informatie aanleveren ter verificatie. Dat zou vele malen effectiever kunnen worden georganiseerd met blockchain. Banken pingen een vraag naar een personal dataserver om te checken of informatie correct is, maar krijgen de data niet in bezit. Op de vraag komt alleen een simpel wel/niet correct.”

En bedrijven moeten volgens Bessems nadenken over wat de toegevoegde waarde is van de mens ten opzichte van de machine. “Die ligt niet in de transactiesfeer maar meer in adviesfuncties, waarbij je mensen helpt die op basis van een script niet de juiste keuzes kunnen maken.” Dat proces naar het steeds effectiever inzetten van blockchaintechnologie gaat de komende jaren stapsgewijs een steeds belangrijkere rol in de samenleving spelen, voorspelt Bessems. “Blockchain is geen revolutie, maar een evolutie.”