Blockchain en de routes naar verdienmodellen

Het begrip ‘blockchain’ is inmiddels wel bekend, maar er blijken nog steeds testfases nodig te zijn om uit te wijzen of er winst uit de benutting te halen valt. Daarmee is het consortium Deliver voor de containersector bezig. De testfasen van dit blockchain-platform van het Havenbedrijf Rotterdam, ABN AMRO en Samsung SDS moeten na de validatie uitwijzen hoe winst uit Deliver behaald kan worden. Schattingen over de benodigde investeringen in de ontwikkeling van een blockchain die op maat gesneden is voor een specifieke doelgroep, lopen uiteen van 1.000 euro tot een paar miljoen en zelfs miljarden. Het is dan ook geen verrassing dat bedrijven en organisaties bedenktijd nemen voor ze in een van de vele aangeboden concepten investeren.

Daarmee houden veel durfals rekening als ze potentiële markten benaderen met het vooruitzicht dat investeren in een op een specifieke doelgroep ontwikkelende blockchain nut heeft en zeker noodzaak wordt, zo dat al niet is. Een paar van die aanbieders zijn TradeLens, Blockchain Now en Diipblockchain, dat is opgezet door twee oud-studenten van de Technische Universiteit Eindhoven.

Winstpotentie

Er zijn zeker blockchain-software-aanbieders die hun specifieke markt van nut en noodzaak van gebruik hebben weten te overtuigen en sterke partijen aan zich hebben weten te binden. TradeLens met participanten IBM en de Deense containerrederij Maersk, en Blockshipping met financiële steun van The Danish Maritime Fund, zijn daarvan voorbeelden. Onlangs sloot het consortium Deliver zich bij de rij aan van degenen die vertrouwen hebben in de winstpotentie van specifieke blockchains. De participanten Havenbedrijf Rotterdam, ABN AMRO en Samsung SDS geloven vanaf het begin van hun samenwerking in het doel van Deliver. Samsung SDS marketing-manager Eric-Jan Iding zegt daarover: “Het doel is het frictieloos toegang verlenen tot geverifieerde en vertrouwde data aan alle spelers in de fysieke en financiële supply-chain. Dit is wat de blockchain-technologie toevoegt aan Deliver.”

Intussen heeft het Havenbedrijf Rotterdam samen met verladers de applicatie Boxinsider ontwikkeld. Daarmee kunnen verladers en expediteurs op elk moment zien waar hun containers zich bevinden in de haven en verder in het achterland. Vooralsnog haalden verladers en expediteurs zelf de informatie over hun containers door diverse online-bronnen te raadplegen. De op 2 oktober jongstleden gelanceerde applicatie moet het efficiëntere en gebruikersvriendelijke alternatief worden. Het valt nog te bezien of dat werkelijk zo is. Het is technisch wel mogelijk om de applicatie aan Deliver te koppelen.

Nut

Vooral het conservatieve deel van het maritieme cluster moet nog overtuigd worden dat blockchain-toepassingen van nut kunnen zijn voor de eigen operationele activiteiten. Axoft IT Business Development-directeur Wim Milder zegt dat het delen van gegevens de vraag opwerpt wie de eigenaar is van de data en de verdenking dat ‘iedereen er geld van kan maken’: “Die gedachte speelt misschien bij de Kodak, lees ‘ouderwetse’ bedrijven, maar ook zij hebben te maken met een wereld in verandering waar heel veel gebeurt. Banken hebben bijvoorbeeld nog steeds een ouderwetse manier van data-uitwisseling, maar ook zij zullen mee moeten gaan met de veranderingen in de wereld. Daarin kun je al kleine blockchains opzetten en die later aan anderen verknopen. De keuze daarvoor is afhankelijk van de manier hoe de business-case in elkaar steekt en in de complexiteit die in de vereiste randvoorwaarden kan zitten.”

Blockshipping A/S partner en business-ontwikkelaar André van der Zwaan vindt het veelbelovend dat banken bezig zijn de mogelijkheden van blockchains te onderzoeken. De participatie in het Deliver-platform is daarvan een voorbeeld. Van der Zwaan constateert desondanks twee lijnen als het om acceptatie en mogelijke participatie in een blockchain gaat: er is een een afwachtende houding in de maritieme markt, want ‘het is nieuw’ en als tweede moet niet de techniek van blockchain een issue zijn, maar moet het duidelijk zijn welk business-proces geleverd wordt in de logistieke keten. Dat business-proces en dus het business-model spelen ook mee als we het over de kosten en het rendement van deelnemen in een blockchain hebben.

Transparantie

Met blockchain kan er transparantie ontstaan in de status van containers, financiële transacties en andere activiteiten in de logistieke keten. Deze transparantie is niet een volledig inzicht in de data door iedereen, maar alleen de status die voor de volgende handeling nodig is. Dat hierdoor veel handmatig werk zal wegvallen, is evident.

Elke partij die met blockchain begint moet, zoals bij elk IT-project, een duidelijk doel voor ogen hebben en in staat om informatie door de gehele logistieke of financiële keten aan elkaar te sluiten. Daarmee zijn forse investeringen in tijd en geld gemoeid.

De business-ontwikkelaar weet dat uit eigen praktijkervaring. Hij ontwikkelt samen met het Deense Blockshipping het specifieke blockchain-platform Global Shared Container Platform (GSCP) op basis van wat Blockshipping de containersector al via dit open platform aanbiedt. Het is opgezet voor containerrederijen, terminal-operators, cargadoors en expediteurs en andere betrokkenen in voor- en natransport. Het vernieuwende element in GSCP is volgens Van der Zwaan dat deze blockchain onafhankelijk van de eindgebruiker werkt. Het speciale platform zou de oplossing zijn voor verdere kostenbesparingen en efficiencystroomlijning in de organisatie, waar eerdere pogingen weinig resultaat hadden.

Andere voordelen van GSCP voor gebruikers in de logistieke keten van de containersector staan op www.blockshipping.io, zoals informatie over de kostbare tijd dat een container op een terminal verblijft en wanneer deze wordt opgehaald voor verder transport via truck, spoor en/of binnenvaartschip.

Douane

De douane meldt dat ze telkens de weg zoekt om haar strategische doelstellingen te bereiken en dat data-uitwisseling daarbij een belangrijk hulpmiddel is: vooral bij douane-inspecties. De Nederlandse organisatie maakt deel uit van het IT-innovatiesamenwerkingsverband van veertien EU-douane-organisaties in het zogenoemde H2020-netwerkproject PEN-CP. Ze gaan binnen dat samenwerkingsverband proefprojecten uitvoeren voor IT-innovaties die toepasbaar kunnen zijn bij douane-inspecties. De veertien douane-organisaties kijken daarbij ook naar blockchain-toepassingen, naast de al ingevoerde data-analytics en container-scanning-technieken.

Verder noemt de douane de CORE- en Casandra-projecten als voorbeelden van onderzoek naar de toepasbaarheid van geavanceerde data-uitwisseling. Ze was samen met de TU Delft, containerrederij Maersk en IBM betrokken bij het CORE-project, dat uitmondde in het Global Trade Digitization-platform (GTD). De betrokkenen claimen dat dit platform het eerste wereldwijde blockchain-platform is voor de uitwisseling van logistieke data en documenten. Het is een open-source-platform dat dus ook door de concurrentie kan worden gebruikt. Deze blockchain-vorm blijkt in de praktijk meer business voor alle partijen te genereren dan gedacht.

Pipelines

Hierrmee zijn onderzoek en ontwikkeling van blockchain-toepassingen niet afgerond. Vanuit de TU Delft klinkt de aanbeveling om de volgende stappen te nemen: om te beginnen door automatisering van data-analytics van de data in zogenoemde data-pipelines om verdachte goederen nog sneller te kunnen identificeren. De eerste stap daartoe is gezet in het relatief nieuwe H2020-project Profile met als doel oponthoud door douanegrenscontrole tot een minimum te beperken.

Zoveel is duidelijk over nut en noodzaak van gebruik van geavanceerde toepassingen van data-uitwisseling-technieken in alle schakels van de logistieke keten. TU Delft hoogleraar informatie en communicatie-technologie Yao-Hua Tan sprak onlangs de verwachting uit dat het aantal douane-aangiften vanuit Schiphol en de Rotterdamse haven binnen nu en vijf jaar van 160 miljoen naar 500 miljoen stijgt. Deze stijging komt door de enorme groei van e-commerce en de aanstaande Brexit. “Deze enorme toename vraagt om slimme manieren van werken om efficiënte risicoanalyse te waarborgen en kosten te besparen bij verwerking van de douane-import-aangifte,” aldus de hoogleraar. “Digitalisering en samenwerking tussen douane-organisaties en de vervoersketen zijn hierbij van groot belang.”

Dit artikel verscheen ook in FM Magazine 2019-3.