Kan Invest-NL vliegen?

22 januari 2020

Heeft publiek investeringsfonds Invest-NL, onder leiding van Wouter Bos, kans van slagen? Haalbaarheid in zeven vragen.

Een serie blogs over Know Your Business, strategie & ondernemerschap.

BLOG – Een van de bekendste en meest succesvolle investeerders in startups & scale-ups in de V.S, Paul Graham, medeoprichter van Y-Combinator, schreef ooit “We do not invest in ideas, but in people.” En dat klopt, als ik op de ervaringen van een aantal aantoonbaar succesvolle investeerders en mijn eigen ervaringen sinds 1997 af mag gaan. Dus met dat principe in gedachten: hoe hoog is eigenlijk de kans dat Invest-NL 'gaat vliegen', gegeven het feit dat de Algemene Rekenkamer al minstens 30 publieke investeringsfondsen telt na 2008, met en totale 'prijzenpot' van 3,6 miljard Euro?

Door Tony de Bree. Hij is auteur van de bestsellers 'De scale-up blueprint' en 'Kan het vliegen? Van idee tot succesvolle startup'. Ook is hij sinds 1997 succesvol spotter van bedrijven als Amazon, Bol, ASML, IKEA en PayPal (in 2001). Hij is ICT-lid in RvC's en werkte bij ABN AMRO o.a. als projectleider CDD en global splitsingsmanager KYC.

Investeren: spray-&-pay of op slaagkans?

Er zijn in feite twee soorten benaderingen voor investeren in startups & scale-ups. De ene benadering is die van het traditionele ‘portefeuille-model’ (ook wel ‘spray-&-pray’ genoemd), zoals tegenwoordig door veel grootbanken (‘corporate venturing’), andere corporates en private investors wordt toegepast. Het principe is simpel: je investeert geld in een flink aantal startups. Er is er dan altijd wel eentje die geld gaat opleveren. Dat is wat Invest-NL ook gaat doen met 1,7 miljard euro aan belastinggeld, als ik het goed begrepen heb.

De andere variant is dat je probeert om alleen maar in bedrijven te investeren die objectief gezien een hoge slaagkans hebben. Er zijn nogal wat mensen die daar goed in zijn. Die professionals hebben de insteek: “Ik doe net alsof het mijn eigen geld is, ook al is het het geld van mijn klanten,” of zoals in dit geval, van de Nederlandse Belastingbetaler. Zelf hoor ik bij deze tweede variant.

Haalbaarheid en kans van slagen in zeven simpele vragen

Om de slaagkans en de haalbaarheid van deze venture te beoordelen, kun je een eenvoudige checklist gebruiken, zoals ik in ‘Kan het vliegen?’ uiteenzet:

Wie is de CEO?
Wie zit er in zijn team?
Wat is het probleem ?
Wie gaat hiervoor betalen?
Wat is het business model?
Wat is het verdienmodel?
Wanneer krijg ik mijn geld terug?

Laten we die zeven vragen eens langslopen voor Invest-NL, om de slaagkans en haalbaarheid van Invest-NL te beoordelen.

Wie is de CEO?
Wouter Bos: even zijn c.v. erbij halen. Wat is zijn trackrecord in het opzetten en leiden van een succesvol investment fund en/of het selecteren van succesvolle startups? Deze criteria gebruikt hij: “Voor minder dan 5 miljoen hoef je niet aan te kloppen;” “Er moet een goede businesscase liggen;” en “We willen maximaal 50 procent van de aandelen min 1”.

Dat klinkt niet overtuigend, want de sleutel ligt juist in het goed beoordelen van businesscases en – vooral dus – de mensen. Maar misschien heeft hij wel ervaren mensen om zich heen, met een proven trackrecord van vaak op het juiste paard wedden?

Wie zit er in zijn team?
Veel ervaring vanuit de corporate financieringswereld, waaronder twee mensen van ABN Amro. Maar selecteren van succesvolle startups en scale-ups? Die heb ik niet zo snel kunnen vinden, misschien bij de 25 mensen daaronder? Hoe wordt het team eigenlijk beoordeeld en door wie? En als het slecht gaat, kan men dan ontslagen worden? En 5 managementteamleden op – als ik goed begrijp – een team van 25 mensen, dat is wel een beetje ruim.

Wat is het probleem?
Als probleem wordt gezien dat:
a) er te weinig risicodragend kapitaal zou zijn voor startups “die zonder steun niet van de grond komen”;
b) we te weinig gebruik maken van Europese subsidiemogelijkheden; en
c) we er minder geld in schijnen te stoppen dan Duitsland en andere EU-landen.

Maar klopt dat eigenlijk wel? Uit eigen ervaring weet ik dat a) niet klopt, integendeel. Er wordt in Nederland heel erg veel publiek geld gestopt in vaak kansloze oprichters van impact startups, in kansloze ideeën en in 'passie'. Via allerlei regionale fondsen, verschillende accelerators bij universiteiten en bijvoorbeeld startup accelerators van gemeenten. Het is dus juist goed dat die niet van de grond komen. En dan b), is dat een probleem? We zijn toch juist tegen Europese verspilling? Hetzelfde geldt voor c): “so what?” Als andere, grotere landen er meer geld in stoppen, gaan wij dan ook voor 'groter' en 'meer', of is het beter om voor rendement en slaagkans te gaan?

Wie gaat hiervoor betalen?
De belastingbetaler dus, en wat andere investeerders.

Wat is het businessmodel?
Oftewel: hoe gaan we ons organiseren om hier een succes van te maken? Men investeert geld van de belastingbetaler in een pand, in een kleine organisatie en in een management team (ik ben trouwens benieuwd hoe het met de beloning zit).

Wat is het verdienmodel?
Dat is mij als burger – en dus financierder – niet duidelijk. Iemand anders investeert eigenlijk mijn geld, ik ben dus – ongevraagd – aandeelhouder. Maar heb ik ook iets te zeggen? Als het slecht gaat, kan ik dan via een aandeelhoudersvergadering het aftreden van de CEO eisen? Hoe gaat men rapporteren, en aan wie?

Bos zegt stoer in de krant, dat hij de concurrentie van het ‘Wopke-Wiebesfonds’ “niet vreest”. Want “zij hoeven hun geld niet terug te verdienen, maar wij investeren in business cases.” Daaruit maak ik op dat Invest-NL dus wel het geld terug moet verdienen, maar hoe dan?

Wanneer krijg ik mijn geld terug?
Dat is ook niet duidelijk. Wanneer is het fonds een succes? Als al het geld is uitgedeeld? Of als 99% van de startups waarin geïnvesteerd wordt van de grond komt? Geen flauw idee, maar dat kan nog komen.

Do or Don't?

Ik wil liever niet negatief doen, maar als ik weer dragon mocht zijn, zoals onlangs in Den Haag bij een middelgrote bank, dan zou ik voorlopig mijn geld niet in Invest-NL investeren. Ik wacht nog even af. Oh wacht, dat kan niet, dat doet de overheid voor me!

Blogs in deze serie: