Wat betekent de kredietcrisis voor controllers?

Het is voorbij, het is over. Pijnlijk moeten we constateren dat veel controllers, of in de breedte, financials zich mee hebben laten voeren op de zegetocht van het alsmaar aanzwellende meer en groter.

Tegen beter weten in, ondanks het onderbuikgevoel dat het niet klopte, hebben bestuurders hun organisaties opgestuwd naar grote hoogten met gedurfde financieringen, overnames en overtrokken waarderingen.

Er is een klassiek sprookje wat gaat over Icarus, die zo hoog naar de zon vloog tot de was tussen zijn veren smolt en hij omlaag stortte zijn dood tegemoet. We hebben de afgelopen jaren massaal de vlucht naar de zon gemaakt. En dan bedoel ik niet onze zomervakanties, zult u begrijpen. Bestuurders met hun businesspartners, controllers, als co piloot.

De kredietcrisis houdt ons controllers weer ‘grounded’, met de benen op de grond. Wat bedoel ik hiermee? Controllers moeten weer back to basics, gewoon weer gatekeeper worden. En daar is niks mis mee, want door vallen en opstaan komen we er massaal achter dat controle en toezicht hele waardevolle aspecten van onze bedrijfsvoering zijn.

Nog stelliger, de hele kredietcrisis-ellende veroorzaakt misschien wel een opwaardering van deze voorheen verguisde begrippen, waar wij als controllers ons soms krampachtig aan wilden ontworstelen. Nu moeten we weer gaan doen waarvoor we besteld zijn, namelijk zorgen voor een organisatie die in control is of komt.

Door het maken van een gedegen control model inclusief klassieke methoden en instrumenten. Boekhoudingen moeten weer betrouwbaar zijn, waarderingsstelsels begrijpelijk en uitlegbaar en verantwoording op tijd, juist en volledig. Ik zou uw handboek Administratieve Organisatie maar weer afstoffen en tussen uw studieboeken op zoek gaan naar de geschrift en van de AO-profeet Starreveld.

Controllers zijn niet de enige beroepsgroep die hiermee te maken krijgen. Ook notarissen en accountants hebben zich verstapt aan hun eigen ambities. Met enige regelmaat zien we hierover berichten verschijnen in de media. Om maar niet te spreken van bankiers en investeerders.

Ooit zei iemand mij, ‘de grootste leugen van een bedrijf is de balans’. Nu is dat wellicht enigszins overtrokken, maar de opgeklopte waarderingen die balansen oppompten blijken wel degelijk een schijnwereld waar we zelf in gingen geloven. Controllers ook, dat zijn net mensen.

Wanneer we nu met elkaar afspreken dat;
• accountants de jaarrekening gaan controleren;
• commissarissen toezicht gaan houden;
• bankiers ons geld bewaren en uitlenen;
• managers gaan besturen;
• controllers hun bedrijven weer in control brengen. Dan zijn we een eind op de goede weg.

En waar zouden controllers dan op moeten letten? In een tijd waar het aantrekken van financiering cruciaal kan zijn voor het voortbestaan van de onderneming, maar lastiger is dan ooit, kunnen controllers een goede bijdrage leveren door zich te concentreren op:

• Aantoonbare beheersing van de organisatie; hier ontlenen banken en investeerders vertrouwen aan en mogelijk de bereidheid goede ‘in control ‘ organisaties hun vertrouwen en geld toe te vertrouwen

• Waarderingen; ‘Iets is waard wat een gek ervoor geeft’. Dit hoeft nog niet te betekenen dat u het dan ook voor deze waarde administreert. Controllers zullen zich moeten concentreren op de betrouwbaarheid en duurzaamheid van kasstromen als drivers voor waarderingen. Let nu ook vooral op overenthousiaste afwaarderingen, die eerder politiek wenselijk zijn dan gedegen onderbouwd. Vraag uzelf af; Kan ik dit uitleggen als controller?

• Bestuurlijke bokkesprongen; In tijden van overvloed is het managen van een organisatie niet heel erg moeilijk. Maar in crisistijden wordt meer gevraagd. Naast een stevige kapitein aan het roer, vraagt crisis ook om een koersbestendige navigator die kalm en beheerst vertrouwd op zijn vakkennis en ervaring.

• Gedegen werkkapitaal beheer; voordat de organisatie op zoek gaat naar nieuw geld is het wellicht verstandig het reeds beschikbare geld sneller en effi ciënter te laten rondgaan. Dat wisten we al jaren, maar nieuw geld was ook al jaren te goedkoop

• Project control; mistige projecten zijn dikwijls geldslurpende zwarte gaten’. Projecten wijken af van de kernactiviteiten en kennen een verhoogd risico profi el. De meeste organisaties hebben hun projecten onvoldoende in control, hetgeen tot overschrijdingen en verrassingen kan leiden. Juist in deze tijden extra ongewenst.

De kredietcrisis en de economische malaise kunnen daarom goed uitpakken voor de controller. Wanneer iedereen overenthousiast vooruit rent zoals de afgelopen jaren, was de rol van de controller niet altijd een plezierige. Behoedzaam zijn, geen grote risico’s nemen, administratief- en procedureel zorgvuldig blijven paste niet bij het tijdsbeeld.

Juist nu wordt er naar de controller gekeken. In control zijn, compliance en governance zijn weer in ere herstelde begrippen. Nu afwachten of het beroep op het vakmanschap van de controllers waargemaakt kan worden.

Drs Eric Kemperman MBA is directeur van Project Control Online BV, gespecialiseerd in het sturen en beheersen van projecten. PCO verzorgt opleidingen, geeft adviezen en levert deskundige project mensen en is betrokken bij vele toonaangevende projecten. Eric Kemperman publiceert en spreekt regelmatig over het vakgebied projectcontrol