Regels en afspraken familiebedrijf tijdig vastleggen

In een familiestatuut legt een bedrijf de regels en afspraken vast over hoe de familie met het bedrijf wil omgaan. Zo kunnen de beloning van familieleden die in het bedrijf werken en de eventuele toetreding van de volgende generatie in het statuut voorkomen (zie kader). Het uiteindelijke doel van het statuut is om op effectieve wijze als familie te communiceren over onderwerpen die op het grensvlak van familie en bedrijf liggen.

 
Besef van urgentie ontbreekt
Het CFB onderzocht in opdracht van BDO 222 familiebedrijven, waarvan 29 bedrijven (een vorm van) familiestatuut hebben opgesteld. Bij de bedrijven zonder statuut lijkt het gebrek aan een besef van urgentie de belangrijkste reden om er geen op te stellen.

Jan Duitman van de BDO Adviesgroep Familiebedrijven hierover: “Dat familiebedrijven de spil van de Nederlandse economie vormen, is al langer bekend. Inmiddels is een maatschappelijke discussie ontstaan over de governance binnen deze bedrijven. Veel familiebedrijven zien niets in een dwingende code. Des te verrassender is het dat slechts een derde met het vrijwillige en op maat te maken familiestatuut aan de slag is gegaan.”

Een familiestatuut kan de volgende onderdelen bevatten:
– Visie op de toekomst en doelstellingen van het familiebedrijf;
– Waarden en gedragsregels van de familie en van het familiebedrijf;
– Regeling van eigendom en zeggenschap;
– Loopbaan in het familiebedrijf;
– Salarissen en vergoedingen voor familieleden;
– Leiding van het familiebedrijf door familie en/of niet-familieleden;
– Proces van overdracht en opvolging in leiding en eigendom;
– Overleg, informatie en besluitvorming binnen de familie.
 

Statuut ondersteunt de continuïteit
De groep onderzochte bedrijven met een familiestatuut schat de eigen financiële prestaties hoger in dan de bedrijven zonder statuut. Toch noemen ze vooral het waarborgen van de harmonie binnen de familie, een niet-economisch doel, als belangrijkste reden voor het hebben van een familiestatuut.

“De familiale en economische doelen houden nauw verband met elkaar. Familie en bedrijf zijn dusdanig in elkaar verstrengeld dat een verslechterde onderlinge verstandhouding onvermijdelijk leidt tot slechtere prestaties. Bij familiebedrijven is harmonie dus letterlijk van levensbelang. Door de bestuurs- en communicatiestructuur beter op orde te hebben, waarborgen bedrijven met een familiestatuut de harmonie en daarmee hun continuïteit”, aldus Duitman.

 
In actie voor het fout gaat
De onderzochte bedrijven met familiestatuut vinden het proces van totstandkoming – het gesprek met alle familieleden – belangrijker dan het familiestatuut zelf. Duitman: “Het traject biedt inzicht in elkaars motieven en dat creëert begrip. Het traject moet echter wel gestart worden als de onderlinge verhouding nog goed is. Zonder harmonie is er minder oplossingsbereidheid en openheid en wordt het lastig eensgezinde beslissingen te nemen.”

Volgens BDO is het belangrijk dat familiebedrijven governance op de agenda zetten. Joost Vat, senior manager van Adviesgroep Familiebedrijven: “Gezien de maatschappelijke discussie over het al dan niet invoeren van een (semi-) verplichte code goed bestuur voor familiebedrijven is de tijd meer dan rijp voor familiebedrijfondernemers om het initiatief naar zich toe te trekken. Zet governance en een instrument als het familiestatuut actief op de agenda”.

Bron: BDO