Hoe verduurzaam je? Nieuwe business modellen die helpen (1)

Een serie blogs over duurzame bedrijfsvoering.

BLOG – Stel dat uw organisatie wil verduurzamen, hoe pak je dat dan aan? En wat is uw rol als controller daarbij? In deze blog ga ik eerst in op het zogenaamde Business Model Canvas. In de volgende blog zoom ik nader in op diverse ‘oervormen’ van duurzaamheid. In de derde blog combineer ik beide aspecten.

Door Theo van Houten. Hij is hoofddocent Bedrijfseconomie en onderzoeker bij het lectoraat Financial Control van de hogeschool van Arnhem en Nijmegen en auteur van meerdere boeken.

Een duurzame organisatie streeft naar continuïteit door nadrukkelijk rekening te houden met de sociale (people), ecologische (planet) en financiële (profit) gevolgen van haar bedrijfsvoering. Dit wordt meervoudige waardecreatie genoemd. Een positief financieel resultaat alleen is dus niet genoeg.

Er zijn aanwijzingen dat organisaties, die bij het nemen van beslissingen nadrukkelijk rekening houden met de sociale en ecologische impact van hun beslissingen, op langere termijn betere financiële resultaten kunnen behalen, dan organisaties die slechts sturen op financiële waardecreatie. Overigens zijn er ook onderzoeken bekend, die concluderen dat extra ‘winst’ op één of twee resultaatgebieden gepaard kan gaan met een verlies op andere resultaatgebieden en dat organisaties dan normaal gesproken geneigd zijn te kiezen voor de keuzemogelijkheid met de beste financiële uitkomst.

Business Model Canvas

Een businessmodel is de wijze waarop een organisatie allerlei productiefactoren combineert om goederen of diensten te produceren die voor afnemers waardevol zijn, zodat de organisatie haar doelstellingen kan verwezenlijken. Sommige auteurs die over duurzaamheid schrijven, vatten het begrip businessmodel overigens ruimer op en noemen duurzame initiatieven als ‘hergebruik’ en ‘huur’ ook nieuwe businessmodellen.

Alexander Osterwalder heeft een grote invloed gehad op het verbeteren van businessmodellen door het zogenaamde Business Model Canvas (BMC) te ontwikkelen. Het woord canvas betekent overigens gewoon ‘leeg doek’ of ‘leeg vel’ waarop je allerlei zaken kunt zetten. Je zou kunnen zeggen dat Osterwalder’s enige bijdrage aan het verbeteren van businessmodellen is – en waarop hij gepromoveerd is – dat hij dat ‘lege doek’ in negen verschillende hokjes indeelde. Maar het zijn juist die hokjes – bouwstenen genaamd – die erg belangrijk zijn. In de bedrijfseconomische en bedrijfskundige literatuur vindt u zeer veel informatie over het BMC.

Het Business Model Canvas verdeelt de bouwstenen in drie categorieën, namelijk:

1- Waardebiedende activiteiten

In de categorie vallen value proposition – wat bied ik aan toegevoegde waarde aan mijn klanten?, customer relationships – hoe sta ik in contact met mijn klanten?, en customer segments – welke klantgroepen bedien ik?

2- Waardecreërende activiteiten

Deze activiteiten vormen de kern van het businessmodel en omvat de bouwstenen key resources – de belangrijkste hulpbronnen, key activities – de kernactiviteiten die tot de waardepropositie leiden, channels – de (verkoop)kanalen waarmee de organisatie in contact staat met de klant, en key partners – andere organisaties waarmee de organisatie een strategische samenwerking heeft.

3- Waarde-incasserende activiteiten

Dit betreft de revenue streams – de opbrengsten, en de cost structure – kosten en de mate waarop deze zijn te beïnvloeden.

Het BMC kan een aantal functies hebben. In de eerste plaats is het een positiebepaling; via het BMC maakt u als het ware ‘een foto’ van het huidige businessmodel. Vervolgens kunt u kijken of de invulling van de verschillende bouwstenen een consistent geheel vormt, waar de risico’s rond de bedrijfsvoering zitten en tevens kan het inzicht dat u nu heeft behulpzaam zijn bij het formuleren van kritieke succes- en prestatie-indicatoren die u opneemt in uw management-informatiesystemen. Maar er is meer. Het BMC kan een nuttige bijdrage leveren aan het verduurzamen van uw organisatie. Hoe dat werkt, leg ik in deel 2 uit.

Blogs in deze serie:

• Hoe control je duurzame bedrijfsvoering?
• Hoe verduurzaam je? Nieuwe business modellen die helpen (1)
• Hoe verduurzaam je? Nieuwe business modellen die helpen (2)
• Hoe verduurzaam je? Nieuwe business modellen die helpen (3)