De lessen van Harari

Een serie blogs over een nieuw instrumentarium voor de finance professional.

BLOG – Loopt het niet goed af met de mensheid? Dat is de grote vraag die Yuval Harari stelde tijdens zijn lezing eerder dit jaar. Technologie zorgt er volgens hem voor dat mens zich in rap tempo zal ontwikkelen tot een compleet ander wezen. De inmiddels wereldberoemde 42-jarige historicus nam op 27 januari in een uitverkocht stadion in Antwerpen meer dan 5000 mensen mee in zijn toekomstvisie. De Universiteit van Antwerpen was zo vriendelijk hem bij deze gelegenheid een eredoctoraat te verlenen. 

Door Han Mesters. Hij is Sector Banker bij ABN AMRO. Hij is bedrijfskundige en economisch historicus en heeft als specialisatie strategie.

Voor mij is Harari belangrijk om een aantal redenen. In de eerste plaats is hij net als ik historicus en doet het me deugd dat zijn boeken zo gretig verslonden worden. In zijn eerste bestseller Sapiens: A Brief History of Humankind beschrijft Harari met vlotte pen de geschiedenis van de mensheid van de twee miljoen jaar oude eerste aapmens tot de moderne mens van de 21e eeuw. In de tweede plaats laat hij zien dat de ondergewaardeerde discipline geschiedenis wel degelijk van belang kan zijn bij het verbinden van historische kennis met de nieuwste bevindingen op het gebied van biologie (DNA), kunstmatige intelligentie en robotica. In zijn nieuwste boeken ontpopt Harari zich dan ook vooral als futuroloog. In de derde plaats biedt Harari inspiratie voor mijn baan als sector bankier, omdat het duiden van het verleden en het heden en het doen van voorspellingen belangrijke onderdelen van mijn werk zijn.

De mens krijgt robotachtige trekken

Harari hangt zijn visie op de toekomst van de mensheid op aan de integratie van mens, robot en software. De samensmelting van een organisch lichaam met niet-organische apparaten kan de rekenkracht van ons organische brein aanzienlijk versterken. Zo kunnen allerlei tekortkomingen in onze besluitvorming worden voorkomen door bepaalde beslissingen aan ons niet-organische brein over te laten, zoals het doen van financiële transacties. Geavanceerde, mensachtige robots kunnen daarnaast taken uitvoeren die voor de gewone mens niet of nauwelijks zijn weggelegd, zoals het maken van lange ruimtereizen.

De centrale vraag is of deze geavanceerde ‘mensachtigen’ beschikken over bewustzijn. Harari maakt daarbij onderscheid tussen intelligentie en bewustzijn. Intelligentie is gebaseerd op rekenkracht waarbij de mens in zijn huidige vorm het gaat afleggen tegen computers. Bewustzijn heeft daarentegen te maken met menselijke emoties en drijfveren. Harari betwijfelt of computers ooit in staat zijn om een ‘eigen ik’ te verwerven. Hij is echter minder optimistisch dat de mens het monopolie behoudt over andere typisch menselijke eigenschappen als creativiteit en kunstzinnigheid. Creatieve processen zijn volgens Harari uiteindelijk voor een groot deel ‘rule based’ en kunnen daarom grotendeels overgenomen worden door kunstmatige intelligentie.

De toekomst van werk

Wat betekent dit alles voor de huidige mens? Het is aannemelijk dat het toekomstbeeld van Harari op termijn gestalte gaat krijgen en slimme computers en algoritmes in toenemende mate werkzaamheden van ons overnemen. Dat is positief waar repetitieve en geestdodende werkzaamheden door technologie worden overgenomen.

Voorlopig lijkt het volledig automatiseren en robotiseren van aspecten die werk juist interessant maken nog ver weg. Dat betreft creatieve activiteiten, het hebben van inlevingsvermogen en het voeren van ‘complexe communicatie’, zoals adviesgesprekken van advocaten en brainstormsessies van ingenieurs die complexe technische problemen oplossen. De belangrijkste les van Harari is wat mij betreft daarom vooral een hoopvolle. De robot krijgt misschien mensachtige trekken, maar voorlopig is hij gedoemd om het vuile en repetitieve werk op te knappen. En de mens krijgt wellicht robotachtige trekken, maar dat zal hem vooralsnog vooral extra ruimte geven om zijn werk meer diepgang te geven.

De blogs in deze serie:

• Verleng je business model
• Financiële kennis is maar het begin
• De lessen van Harari