Columnist: ‘De weg voor CFO’s naar duurzaamheidsverslaglegging’

Wanneer ben je écht duurzaam? En hoe rapporteer je daarover? Immers, onder de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) zullen veel ondernemingen binnen de Europese Unie over duurzaamheid moeten gaan rapporteren. Zij moeten dit doen aan de hand van uniforme duurzaamheidsrapporteringsstandaarden, de European Sustainability Reporting Standards (ESRS).

In zijn wekelijkse column heeft Leo van de Voort zich laten inspireren door een van de een round table-discussie op de Leadership in Finance Summit 2023.

Door de verplichtstelling van een duurzaamheidsverslag zal het bestuursverslag aanzienlijk uitbreiden. Rapportageplichtige ondernemingen dienen in hun bestuursverslag de materiële duurzaamheidsinformatie op te nemen. Daarbij moet wel worden opgepast dat dit niet de ‘Know Your Customer’ (KYC) van het bedrijfsleven wordt.

Peter Bakker, president van de World Business Council for Sustainable Development, zei ooit: ‘Accountants are going to save the world.’ Dat is voor accountants natuurlijk goed nieuws ware het niet dat die redding vooralsnog niet in gang is gezet.

Het probleem is dat financiële wetgeving altijd ‘gestold verleden’ is en dat geldt natuurlijk ook voor de verslaggevingsregels. Die zijn vooral toegerust op het goed verantwoorden van financiële data en daarmee niet gericht op wat we noemen niet-financiële gegevens. De balans en resultatenrekening van een bedrijf dienen te worden opgesteld conform de eisen opgesteld in BW2 titel 9 of voor internationale ondernemingen conform IFRS (International Financial Reporting Standards). In beide gevallen is strikt bepaald welke waarderingsgrondslagen acceptabel zijn en wat er dient te worden gerapporteerd. Het probleem is dat ze in ieder geval niet voorzien in allerlei zaken zoals externalities en andere niet-financiële data. Veel bedrijven maken wel separate sustainability rapporten en tegenwoordig ook vaak geïntegreerde jaarverslagen.

Het zal duidelijk zijn dat het geen sinecure is om op die manier de echte prijs te bepalen en de externalities goed toe te rekenen. Het afleggen van verantwoording op die manier is dus niet alleen veel werk, maar brengt ook veel subjectieve inschattingen met zich mee. Is dat erg? [Artikel gaat verder na deze alinea]

In mijn ogen is dat niet bezwaarlijk, uiteindelijk is dit ook oplosbaar en ook in de financiële rapportages zitten heel veel aannames en veronderstellingen omdat de waardebepaling vaak lastig is. Dat de ontwikkeling van dergelijke maatstaven tijd en moeite kost is een gegeven, het ontslaat ons (bestuurders, regelgevers, wetenschap, adviseurs) niet van de noodzaak ertoe.

Bovendien is het dan belangrijk dat dergelijke informatie, net als bij financiële data, van een keurmerk wordt voorzien door accountants. Dat was ook de reden dat Peter Bakker zijn statement maakte, hij ging ervan uit dat accountants daartoe goed geëquipeerd zijn.

Diezelfde accountants dienen dan wél in staat én bereid te zijn dergelijke rapportages van een goedkeurende verklaring te voorzien. Nu is het namelijk nog gebruikelijk om voor niet-financiële informatie een negative assurance af te geven. Dat wil zeggen dat wordt gesteld dat er weinig zekerheid is en ook dat er op grond van een zekere inspanning is vastgesteld dat er geen onwaarheid is gesproken. Maar dat is natuurlijk niet goed genoeg en dus zullen accountants ook hun best moeten doen om te komen tot een positive assurance waarmee wél zekerheid kan worden gegeven dat de informatie klopt. Voor het zover is, hebben CFO’s nog een hele lange weg te gaan.

Inmiddels heeft de EU een nieuwe duurzaamheidsrapportage-richtlijn (lees: een CSRD) in ontwikkeling. Daarin worden ondernemingen op een veel ruimere schaal (dan tot voor kort) gesommeerd in hun jaarverslag inzage te verschaffen over :

1. De invloed van klimaatrisico’s op hun business en cijfers.
2. De invloed die ze zelf hebben op hun omgeving en hun bijdrage aan het klimaatprobleem.

Als twee van de drie eisen kunnen worden afgevinkt, dan is de CSRD van toepassing. Ik raad de bedrijfstop –en zeker de CEO, naast de CFO- aan die CSRD goed tot zich te nemen. De eisen waaraan de onderneming dient te voldoen zijn namelijk indrukwekkend gedetailleerd.

Zij dient onder meer zicht te geven op de gehele keten, waarin zij functioneert. Bovendien dient de verantwoording erover bij voorkeur voorzien te zijn van een positive assurance ook al beginnen ze met de plicht tot een negative assurance. Die beoogde regelgeving zou al in moeten gaan in het boekjaar 2023; begin 2024 moet de bedrijfstop dus zover zijn. Het zichtbaar maken van de meervoudige waardecreatie wordt in ieder geval zo dwingend opgelegd. Het wordt van een nice-to-have en onverbiddelijke need-to-have. En belangrijk richting álle stakeholders.

Het duurzaamheidsverslag dient ook digitaal gedeponeerd te worden. Dat biedt mogelijkheden voor de optimalisering van datamanagementprocessen en -systemen binnen de rapportageplichtige onderneming. Zo zouden softwareleveranciers bijvoorbeeld software kunnen ontwikkeling die de verplichte tagging optimaliseert.

Daarnaast zouden softwareleveranciers ook rapportagetools kunnen ontwikkelen die automatisch de intern verzamelde data (re)organiseren in het CSRD publicatieformat en notificatiesystemen inbouwen die aangeven wanneer benodigde informatie ontbreekt. Boeiende ontwikkelingen waar CFO én IT elkaar daadwerkelijk raken.