Analyse: Exit aandelen aan toonder

Even terug naar de basis. Aandelen van beursgenoteerde ondernemingen in Nederland zijn aan toonder. Wie ermee kan wapperen is de eigenaar. Overdracht van de aandelen betekent dus ook direct eigendomsoverdracht. Daarnaast kennen we aandelen op naam, die in het aandeelhoudersregister van de onderneming staan vermeld. Verhandeling van deze aandelen vereist een aanpassing in het aandeelhoudersregister door tussenkomst van een notaris. Van oudsher was dit ook het belangrijkste nadeel van aandelen op naam. Voor aandelen aan toonder is immers geen registratie nodig en dat maakte ze eenvoudig te verhandelen. Tegenwoordig stelt de administratieve handeling echter niet veel meer voor. Met de huidige technologie en communicatiemiddelen is het in principe mogelijk om in aandelen op naam net zo snel te handelen als in aandelen aan toonder, mits er een oplossing komt voor de fysieke tussenkomst van een notaris.
Kijk naar de Verenigde Staten en de UK. Daar zijn aandelen van beursgenoteerde ondernemingen al jaren min of meer op naam, wat identificatie van aandeelhouders een stuk eenvoudiger maakt. Recentelijk hebben de acties van enkele speculatieve hedgefunds veel ophef veroorzaakt en tot een hernieuwde belangstelling voor aandeelhoudersidentificatie geleid. De hedgefunds wordt verweten dat ze geen betrokkenheid tonen bij het bedrijf en handelen vanuit winstbejag op de korte termijn. De discussie naar aanleiding hiervan spitst zich toe op een strengere controle van hedgefunds en de creatie van een meer gelijkwaardig speelveld tussen aandeelhouders en ondernemingsbestuur, met als doel een betere waarborging van de belangen van alle stakeholders. Hedgefunds kunnen bij wijze van spreken nu nog een loopgravenoorlog voeren, terwijl het voor alle belanghebbenden beter zou zijn als er met open vizier werd gestreden. Ze zouden zich niet meer achter fondsstructuren mogen verschuilen, waarmee ze het zicht op de grootte van hun belang in een bedrijf voor de buitenwereld vertroebelen.

DIRECTE DIALOOG Waar het allemaal om draait is dat een onderneming de aandeelhouders moet kennen om een goede directe dialoog te kunnen voeren. Alle aandelen op naam zetten is daarvoor een eerste stap. Het opzetten van een geavanceerd centraal elektronisch register om dit te faciliteren mag met de hedendaagse moderne communicatietechnologie geen belemmering vormen. Aandelen op naam dus. DSM heeft er niet op gewacht. De onderneming heeft in september als eerste bedrijf in Nederland een stap in die richting gezet en gaat zelf een database opbouwen.
Om trouwe aandeelhouders te belonen wil DSM een loyaliteitsdividend gaan uitkeren. Om die loyaliteit te toetsen en om dus in aanmerking te komen voor dat extra dividend zullen aandeelhouders zich moeten registreren. Met deze constructie werpt DSM tegelijkertijd een drempel op tegen het uitlenen van aandelen. Met alleen aandelen op naam zetten zijn we er echter nog niet. Als we marktmanipulatie of misbruik zo goed mogelijk willen uitbannen, zijn aanvullende maatregelen gewenst. Daarbij kan gedacht worden aan het systematisch en op diverse fronten aanscherpen van de meldingsplicht, zodat directer en sneller inzicht kan worden verkregen in het handelen van beleggers in specifieke situaties. Bijvoorbeeld na het doen van bepaalde uitspraken in de media. Doordat aandeelhouders geen verplichting hebben om zich te identificeren wordt verdere verbetering van de transparantie in de dialoog tussen aandeelhouders en ondernemingen geblokkeerd. Pas als er goedwerkende mechanismen en systemen rond aandeelhoudersidentificatie bestaan, kunnen verdere stappen worden gezet met de creatie van een gelijkwaardig speelveld tussen aandeelhouders en ondernemingsbestuur. Alles goed beschouwd zijn er in de huidige tijdgeest, waarin iedereen de mond vol heeft van meer transparantie, in mijn optiek geen zwaarwegende argumenten meer om aandelen aan toonder niet af te schaffen. Het zou dus een goede zaak zijn als aandeelhouders, net als de ondernemingen al hebben gedaan, wat dit betreft ook hun duit in het zakje doen. Het lijkt me een aardige klus voor onze nieuwbakken regering en de Monitoring Commissie van prof.dr. Frijns om zich hier eens nader over te buigen.  

José Tijssen is managing director van Citigate First Financial