Acquisitiestrategie bij fusies en overnames

Een serie van elf blogs over acquisitiestrategie bij fusies en overnames.

BLOG – Waarom zou men een acquisitiestrategie moeten hebben? Een elfdelige serie. Acquireren staat bovenaan het prioriteitenlijstje van menig organisatie. Toch is het doen van een overname bepaald geen sinecure. De gevolgen ervan zijn groot, zowel op financieel als personeel gebied. Men mag dus verwachten dat aan een fusie of overname een weloverwogen strategie en visie ten grondslag ligt. Het zou niet om een pure opportuniteit moeten gaan, maar om een traject dat goed is voorbereid.

Door Maarten Vijverberg. Hij is consultant bij Clifton Finance en heeft ruim 30 jaar Corporate Finance ‘op de teller’. Hij is een ervaren adviseur voor familiebedrijven op het vlak van opvolging, fusie en overnames en governance vraagstukken.

In de praktijk blijkt echter dat veel ondernemingen moeite hebben om hun acquisitiestrategie vorm te geven. Sterker nog, in sommige gevallen is er zelfs geen enkele strategie geformuleerd. Het komt dus nog steeds voor dat overnames te impulsief en ondoordacht plaatsvinden of door persoonlijke motieven worden ingegeven.

Het is jammer dat – ondanks het feit dat de besluitvorming bij acquisities complex is en besluiten vaak onder druk moeten worden genomen – de processen bij de acquisitie zo ongestructureerd verlopen en ondoordacht zijn. Beter zouden bedrijven vooraf een acquisitiestrategie kunnen formuleren dat als raamwerk kan dienen voor het acquisitieproces. Een dergelijke strategie zet niet alleen de belangrijkste redenen om te acquireren op een rij, ook maakt een strategie duidelijk wat het bedrijf met de acquisitie beoogt en waaraan mogelijke overnamekandidaten moeten voldoen.

Hierdoor kunnen ondernemingen hun acquisitieproces gerichter uitvoeren, sneller beslissingen nemen en systematisch werken aan waardevermeerdering. Dit kennisdocument gaat nader in op de acquisitiestrategie. Het behandelt achtereenvolgens de redenen voor fusies en acquisities, de formulering van de acquisitiestrategie in de praktijk, de uitvoering en noodzaak hiervan.

Redenen voor fusies en acquisities

Fuseren en het doen van acquisities vindt niet zonder reden plaats. De redenen kunnen echter nogal uiteenlopen en ook de validiteit van de redenen verschilt per geval. Ook in de wetenschappelijke literatuur is sinds decennia een debat gaande over de juistheid en houdbaarheid van diverse veronderstelde acquisitiemotieven. Over een ding is men het wel eens: overnames blijven een zeer controversiële manier van niet-autonome bedrijfsgroei. Kennis van de acquisitiemotieven kan ons helpen om de acquisitieratio te bedenken.

Er zijn diverse redenen voor het doen van een overname. Sudarsanam (2003) onderscheidt vijf perspectieven van waaruit acquisities kunnen worden bezien: economisch, strategisch, financieel, management en organisatie.

In de praktijk zijn de belangrijkste motieven de economische motieven, zoals de waardecreatie, en de strategische motieven, zoals concurrentiepositieverbetering. Er ligt echter niet altijd een economische of strategische reden aan de acquisitie ten grondslag. Ondernemingen besluiten vaak vanwege heel andere redenen een overname te plegen. Dit zijn niet-strategische redenen die veel meer te maken hebben met de motieven van het management, vaak ook persoonlijke emoties als ijdelheid, geldingsdrang, het willen stellen van een daad.

Diverse wetenschappelijke studies hebben het bestaan van dergelijke acquisitiemotieven onderschreven; acquisities gedreven door hoogmoed (Roll, 1986) en machtswellust (Mueller, 1967) zijn hiervan enkele voorbeelden.

Volgens Schenk (2005) zijn het met name strategische motieven die ondernemingen aanzetten tot het doen van acquisities, zij het dat de besluitvormers de keuze om een acquisitie te doen eerder uit defensieve en reputatieoverwegingen zouden maken dan vanuit waardecreërende of strategische redenen.

In het volgende deel zet ik een aantal veel voorkomende redenen vanuit de praktijk op een rij. Vaak ligt niet één maar een combinatie van motieven ten grondslag aan een bedrijfsovername of acquisitie.

Lees ook: Zo maak je een onderneming verkoopklaar

Ontdek hoe je succesvol een bedrijf (ver)koopt

Ben je betrokken bij de (ver)koop van een bedrijf? Volg de cursus Actief in Overnames. Vermijd valkuilen, ontvang tips en maak de beste deal. Zorg dat jouw overname een succes wordt.

De blogs in deze serie:

1. Acquisitiestrategie bij fusies en overnames
   Formuleer vooraf een acquisitiestrategie als raamwerk kan dienen voor het acquisitieproces.
2. Economische redenen voor acquisitie
   De vier belangrijkste economische redenen voor een fusie of overname op een rij.
3. Strategische redenen voor acquisitie
   De zes belangrijkste strategische redenen voor een fusie of overname op een rij.
4. Niet-strategische redenen voor acquisitie
   Een fusie of overname heeft niet altijd een economische of strategische reden. Wat zijn de meest voorkomende?
5. Formulering van de acquisitiestrategie in de praktijk
   Vijf pijlers van acquisitiestrategie, 1: formuleren van een ondernemingsstrategie.
6. Acquisitiestrategie: hoe formuleer je de strategische opties?
   Vijf pijlers van acquisitiestrategie, 2: formuleren van de strategische opties.
7. Acquisitiestrategie: hoe vind je de ideale overnamekandidaat
   Acquisitiecriteria en -randvoorwaarden: commercieel, financieel, technisch, organisatie en management
8. Acquisitiestrategie: selecte van de juiste fusie- of overnamekandidaat.
   Vijf pijlers van acquisitiestrategie, 4: zoeken, analyseren en selecteren van de juiste acquisitiekandidaat.
9. Acquisitie-implementatie
   Vijf pijlers van acquisitiestrategie, 5. Acquisitie-implementatie: benaderen, onderhandelen, finalisatie en prijs. 
10. Onverwachte acquisitie-obstakels
    Op het laatste moment tijdens acquisitie-implementatie kunnen er onverwachte problemen komen.
11. Acquisitiestrategie loont
    Hoe zorg je dat die zorgvuldig geplande overname na de acquisitie ook daadwerkelijk een succes wordt?

Ontdek hoe je succesvol een bedrijf (ver)koopt

Ben je betrokken bij de (ver)koop van een bedrijf? Volg de cursus Actief in Overnames. Vermijd valkuilen, ontvang tips en maak de beste deal. Zorg dat jouw overname een succes wordt.

Literatuur:

• Mueller, D., C. (1969), ‘A theory of conglomerate mergers’, Quarterly Journal of Economics, 83, 643-659.
• Roll, R. (1986), ‘The Hubris Hypothesis of Corporate Takeovers’, Journal of Business, 59 (2): 197-216.
• Schenk, H. (2005), ‘Are International Acquisitions A Matter of Strategy rather than Wealth Creation?’ Forthcoming in International Review of Applied Economics.
• Sudarsanam, P. S. (2003), ‘Creating Value from Mergers and Acquisitions -The Challenges’, FT Prentice Hall.

(deze tekst verscheen eerder op de site van Clifton Finance)