Zo beslis je beter

Door Bouko de Groot.

Kerntaak van de controller is om te zorgen dat mensen in hun organisatie de best mogelijke beslissingen voor het bedrijf nemen, vanuit bedrijfseconomisch perspectief. Maar hoe nemen mensen eigenlijk beslissingen? Dat is een extra kennisgebied: psychologie en besluitvorming. Idealiter ontwikkelt de controller ook daarover veel kennis. Tot dan zijn de onderstaande vier stappen onmisbaar om beter belangrijke besluiten te (helpen) nemen en missers te voorkomen

1. Verbreed het blikveld

'Wel of niet'-keuzes zijn zelden een goed idee. Wetenschappelijk onderzoek liet zien dat slechts 29 procent van de teams meerdere alternatieven onderzoekt en dat 'wel of niet'-beslissingen op lange termijn in 52 procent van de gevallen falen. Bij beslissingen waarbij twee of meer alternatieven wordt gewogen daalt dat naar 32 procent.

Wanneer een manager één enkele optie najaagt, wordt er vooral energie gestoken in het laten slagen van dat ene idee, in plaats van te zoeken naar betere manieren om het te doen. Opties toevoegen, legitieme – en geen schijnopties, leidt tot betere en snellere beslissingen. Een goede manier om nieuwe opties te genereren is om iemand te zoeken die al eens met het probleem te maken heeft gehad.

2. Verzamel meer informatie

Een bekende valkuil bij besluiten is 'confirmation bias', onze voorkeur om onze vermoedens bevestigd te zien. Stel, je hebt data die je idee bevestigt en data die je idee tegenspreekt, welke ga je tijdens de vergadering delen met je managementteam? Onderzoekers hebben keer op keer aangetoond dat wanneer mensen de kans hebben informatie te verzamelen, ze vooral kiezen voor informatie die hun bestaande ideeën en overtuigingen ondersteunt.

Stel daarom ontkrachtende vragen en overweeg het tegenovergestelde van je eigen ideeën. Ga praten met klanten en zoek uit wat hun grootste problemen zijn. Probeer de producten van je concurrent. Ga vooral op zoek naar de blik van buitenaf, omdat dit altijd betrouwbaarder is dan je eigen blik van binnenuit. Een slimme CEO stelt bovendien een team samen, om argumenten te verzamelen tégen belangrijke beslissingen, zoals overnames. Dit is een ideale rol voor de controller en financieel manager.

3. Let op de kortetermijnemotie

Bedrijven gaan geregeld failliet, omdat ze geen afscheid durven nemen van activiteiten die hen ooit succesvol hebben gemaakt, maar nu nauwelijks meer rendabel zijn. Voor een ondernemer, die verliefd is op bepaalde producten of activiteiten, is het emotioneel veel gevraagd om dat besluit te nemen. Zwak daarom zulke kortetermijnemotie af door afstand te creëren tussen de ondernemer en het besluit.

Een beproefde manier om dat te doen is de 10/10/10 vraag te stellen. Hoe denk je dat je hierover voelt over 10 minuten, over 10 maanden, en over 10 jaar? Dit dwingt de persoon, die de knoop moet doorhakken, om na te denken over de beslissingen op drie verschillende tijdstippen, wat helpt om de emotionele achtbaan wat af te vlakken. Vraag verder ook advies van anderen die niet dezelfde emoties voelen bij het probleem.

4. Nooit té zeker zijn

Wees nooit te zeker van je zaak: de toekomst is uiterst onzeker. Wees erop voorbereid dat je het bij het verkeerde eind hebt. In plaats van een precieze voorspelling te doen, overweeg de bandbreedte van de mogelijke uitkomsten aan de positieve en negatieve kant. Wanneer we nadenken over de extremen, verbreden we onze blik over wat er allemaal kan gebeuren en eindigen we dichter op de realiteit.

Een andere succesvolle techniek is de autopsie-methode. We zijn een jaar verder na de beslissing en het project is compleet mislukt. Wat is er misgegaan? De autopsie-methode voorkomt dat je te gefocust blijft op één – meestal positief – toekomstscenario. Het zet je aan het denken over hoe de wereld zich zou kunnen ontwikkelen en dwingt je de onzekerheid rond deze toekomst in te zien. Denk niet alleen aan een rampscenario, maar ook aan een waanzinnig succes. Is je bedrijf dáár wel klaar voor?

Onze beslissingen zullen nooit perfect zijn, maar de controller kan zijn organisatie helpen er beter in te worden door door het proces goed in te richten en te zorgen voor bewustzijn van de gevaren en vooroordelen.

Met deze vier stappen kan de controller beter helpen beslissen. Maar dat is slechts één van de zeven belangrijkste aandachtsgebieden die de controller van morgen onder de knie moet hebben. Om op elk van de zeven dieper in te gaan, hebben we een speciale whitepaper opgesteld, die is hier te downloaden.

• Lees ook: Wat beheerst de controller van morgen?
  De zeven belangrijkste aandachtsgebieden voor de controller die ook morgen nog mee wil doen.