Wat kan er fout gaan?

Dat je een fout maakt. Dat je afwijkt van het script. Maar je kunt geen fouten maken als je denkt als een jazzmuzikant. De jazz is gebaseerd op afwijkingen van het script. Dat is de essentie van jazz.

In mijn keynotes gebruik ik vaak de metafoor van een orkest om beter inzicht in te krijgen in organisaties en waarom vernieuwen zo stroef gaat. Een orkest is gericht op het bereiken van perfecte uitvoering. De muziek is top-down vastgesteld, de noten die ieder moet spelen staan vast, al eeuwen lang. De individuele spelers hebben weinig invloed of inbreng. 

Stel je voor wat er gebeurt als de tweede viool of de cellist een briljante ingeving heeft. “Laat ik dit anders spelen! Even een paar noten extra bij dit riedeltje, hier nog een paar en dit speel ik niet. Want dat maakt de muziek veel mooier.”

Als hij dit op eigen houtje tijdens een uitvoering doet, heeft hij grote kans dat hij de volgende dag eruit ligt. Noten die niet in de partituur staan zijn fout. Ze vallen buiten het strakke kader van componist en dirigent. Dus je mag ze niet spelen.

Emily Weimar van FrieslandCampina voegt hier een prachtig inzicht aan toe. Ze stuurde me een TED-video naar aanleiding van een keynotepresentatie die ik daar gegeven heb.

Deze video gaat nog een stap verder dan “Je moet fouten maken om te vernieuwen”. Het zet de wereld op z’n kop. In de video legt jazzmuzikant Stefon Harris uit dat fouten maken in jazz niet bestaat. Tenminste niet in de vorm waarin wij het kennen. Er is pas sprake van een fout als je niet op een afwijking (een ‘fout’) van iemand anders ingaat. Erger nog: als je je braaf aan het ingezette thema houdt, blijft de muziek eentonig en saai. 

Dus als je je strak aan je verhaal houdt, je script, maak je juist een fout. De fout om niet te luisteren en in te spelen op wat er buiten je gebeurt. Organisaties die zich nauwkeurig aan het script houden en gefocust zijn op het vermijden van fouten, maken grote fouten. Juist door ze te vermijden. De maatschappij en de bedrijven digitaliseren, democratiseren en innoveren: Instagram, Airbnb en Tesla. Negeer je dat en houd je je krampachtig vast aan hun eigen formule, het originele script, dan mis je de boot: Kodak, conventionele hotels en Volkswagen. KLM scoorde enorm op Twitter door adequaat te reageren op de vertragingen als gevolg van de uitbarsting van de vulkaan op IJsland.

———————————————————————————————————-

Op donderdag 7 april 2016 organiseren Alex van Groningen en FM Magazine de 14e editie van het Jaarcongres Credit Management. Ontmoet 150 vakgenoten en laat u wederom inspireren door diverse best practices, expertsessies en casepresentaties. En… wie wint de 14e Credit Management Award? Voor meer informatie en aanmelden gaat u naar CreditMan.nl

———————————————————————————————————-

 

We leven in een tijd van transitie waarin organisaties steeds minder als klassiek orkest kunnen opereren, en steeds meer als jazzband moeten gaan werken; inspelend op en gebruikmakend van de steeds veranderende omgeving. Organisaties moeten in contact treden met de buitenwereld, open innoveren, gericht op de klant en niet op het eigen proces. Er zijn steeds meer managementmethodes en technologieën beschikbaar die deze jazzstijl ondersteunen.

Mocht je in een organisatie zitten met een managementcultuur in orkest-stijl, dan is er toch nog hoop. Er is namelijk ook ruimte in een orkest. Yehuda Samson van Samson Music vertelde me dat het voorbeeld niet helemaal klopt. 

Ja, iedereen heeft een partituur in een klassiek orkest waarin de noten vaststaan. De vrijheid zit in de interpretatie van de muziek. Waar je bij jazz de vrijheid hebt om de noten te spelen die je wilt, heb je bij klassieke muziek de vrijheid om bepaalde delen langzaam of juist snel te spelen, meer nadruk te leggen op bepaalde melodieën in meerstemmige stukken, waardoor nadruk en beleving compleet veranderen. Bij jazz heb je juist minder deze ritmische vrijheid. De drum geeft daar strak het ritme aan en daar heb je je aan te houden.

Dus ook al zijn er in jouw werk veel zaken vastgelegd in procedures, er ligt altijd ruimte op andere plekken. Misschien niet in de noten, maar wel in het ritme en de nadruk.

Werk jij bij een orkest of een jazzband? Waar vind jij je vrijheid? Deel het hieronder in een reactie.