Veel haken en ogen aan implementatie IFRS

Internationale harmonisatie van waarderingsgrondslagen, transparantie in vermogen en resultaat, en vergelijkbaarheid van branchegelijksoortige ondernemingen zijn kerndoelstellingen van de International Accounting Standards Board, die de IFRS-standaarden opstelt. Niet-beursgenoteerde ondernemingen vallen formeel buiten de nieuwe regels, maar om hun prestaties te vergelijken met die van beursgenoteerde branchegenoten, zullen ook zij de conversie naar IFRS moeten doorlopen.

Vanuit het oogpunt van Investor Relations is het uiteraard van groot belang dat belanghebbenden duidelijk en tijdig worden geïnformeerd over de effecten van IFRS-conversie op het vermogen en het resultaat. Met haar vele keuzemogelijkheden wijkt de Nederlandse verslaggevingspraktijk sterk af van IFRS. De verschillen tussen de huidige cijfers en die onder het IFRS-regime zullen daardoor niet gering zijn.

Grootschalig veranderproject
Implementatie van IFRS gaat veel verder dan het veranderen van boekhoudregels. Het is een grootschalig veranderproject dat vele – zo niet alle – facetten van de organisatie raakt. Naast effecten op jaarrekening en jaarverslag heeft de implementatie consequenties voor de rapportagestructuren en managementinformatie, operationele processen, beloningsstructuren en geautomatiseerde systemen. Het is natuurlijk mogelijk om op holdingniveau de cijfers volgens lokale regels te corrigeren naar IFRS. Maar dat is een arbeidsintensief proces dat bij elke afsluiting moet worden herhaald. Gezien de korte tijd tussen het jaareinde en de publicatie van de jaarrekening, kan deze oplossing slechts van tijdelijke aard zijn. Bovendien wordt er een Europese richtlijn ontwikkeld om kwartaalverslaggeving verplicht te stellen.

Het begint al in 2004
De Europese Commissie eist dat de jaarrekeningen over 2005 volledig zijn opgesteld conform IFRS. Dat betekent dat ze naast de cijfers van 2005 tenminste de cijfers van 2004 bevatten. En ook die moeten worden samengesteld overeenkomstig de IFRS-regels. Voor de winst- en verliesrekening over 2004 is dus gedurende dat hele jaar een volledige IFRS-administratie nodig. Daarmee vereist de conversie nú alle aandacht, ook al wordt de jaarrekening 2005 pas in 2006 gepubliceerd. Om in 2004 op tijd te beginnen met de IFRS (schaduw)administratie moeten de voorbereidingen voor de conversie uiterlijk eind 2003 zijn afgerond. Een snelle en gedegen start met de implementatie van IFRS is derhalve noodzaak.

Het lijkt vanzelfsprekend dat de conversie bij alle beursgenoteerde ondernemingen inmiddels boven aan de prioriteitenlijst staat. Toch is dat geenszins het geval, zo blijkt uit recente onderzoeken. Ongeveer de helft van de financiële instellingen en een nog geringer deel van de overige beursfondsen die de overstap naar IFRS moeten maken, heeft serieuze maatregelen genomen voor tijdige implementatie. De rest bevindt zich nog in de verkennende fase of wacht tot het laatste moment. Deze ondernemingen zullen op een gegeven moment problemen krijgen om de implementatie op tijd af te ronden.

Start niet uitstellen
De conversie vereist een grondige en allesomvattende aanpak. Die begint met een gedetailleerde analyse van de verschillen tussen de huidige verwerkings- en waarderingsgrondslagen ten opzichte van de eisen van IFRS. Op basis daarvan kan vervolgens een projectplan worden geschreven om de gehele informatievoorziening aan te passen zodat de verslaggeving voldoet aan de nieuwe eisen.

Voor het toezien op een juiste implementatie heeft de Europese Commissie een belangrijke rol toebedacht aan de beurstoezichthouders, in Nederland de Autoriteit Financiële Markten. Welke gevolgen het niet voldoen aan de IFRS-regels zal hebben, is nog niet duidelijk. De op te leggen maatregelen kunnen variëren van een berisping of verplichting om een herziene jaarrekening op te stellen tot wellicht zelfs (tijdelijke) beperking van de aandelenhandel. Het zal in elk geval leiden tot negatieve publiciteit, wat uiteraard zeer schadelijk is voor de onderneming in kwestie. Dat valt alleen te voorkomen door de IFRS-conversie tijdig de vereiste aandacht te geven.