Peter van Leeuwen, hoofd Control Risk Information Services van Rabobank International: ‘BASEL II is van belang voor de externe en interne informatiestroom

Internationale regulering als IFRS en corporate governance codes hebben de afgelopen jaren nogal wat van de Europese bankwereld vereist. Niet alleen van beleidsmakers van die banken, maar van vrijwel alle medewerkers. De veranderde regels op bijvoorbeeld het gebied van financiële rapportage hebben immers niet slechts invloed op het bedrijfsonderdeel dat zich daarmee bezighoudt.

Zulke veranderingen hebben invloed op alle gelederen van een onderneming. Er lijkt voorlopig nog geen eind te komen aan die nieuwe regulering voor banken. Zo is daar BASEL II. Die overeenkomst behelst regels voor de kapitaalbuffer die banken moeten aanhouden om het risico van kredietverlening aan te kunnen.

Ook Rabobank International, een businessunit van de Rabobank groep, heeft met die internationale regelgeving te maken. De nieuwe financiële gegevens die met BASEL II gepaard gaan, geven inzicht in openstaande kredieten en het karakter van de kredietvragers.

Daarom is het van belang voor vrijwel de hele organisatie. De board kan het beleid eraan toetsen en eventueel wijzigen en medewerkers weten waarom ze kredietvragers wel of geen lening kunnen verstrekken. De impact van BASEL II is niet te onderschatten en Rabobank International zorgde er daarom voor dat medewerkers er snel vertrouwd mee raakten.

Risicoanalyse
De invoering van BASEL II heeft nogal wat voeten in aarde. De nieuwe regelgeving heeft zowel betrekking op de financiële administratie van de bank, als op de risicoanalyse. Bovenop die externe kapitaaleisen gaat Rabobank International eigen kapitaaleisen gebruiken: Economic Capital (EC).

Basel II vereist kapitaalbeslag voor kredietrisico, marktrisico en operationeel risico. Het EC-concept stelt dat kapitaal wordt aangehouden voor alle – bij de bank – ingeschatte risicotypes. Intern is de stuurvariabel Raroc geïntroduceerd. Raroc geeft het naar risico gewogen rendement op economisch kapitaal – ofwel Risk Adjusted Return on Capital – weer.

Kredietanalisten, de afdelingen control en de business moeten inzage hebben in het cijfer, overal ter wereld op elk niveau. Daarom heeft Rabobank International extra aandacht besteed aan het verhogen van het begrip van deze groepen binnen de bank.

Middels een CPM-applicatie maakt de bank dat cijfer visueel voor verschillende doelgroepen. Kredietinformatie is immers essentieel voor het beleid van een bank als Rabobank International.

Hoeveel krediet is er aan welke groep verleend en wat is de kapitaalbuffer die daarmee gepaard gaat? Om de board en andere sturende bedrijfsorganen van die informatie op de hoogte te kunnen blijven stellen, past Rabobank International haar ICT-omgeving op BASEL II aan. Daarnaast kunnen alle medewerkers over de hele wereld op dezelfde manier de impact van EC zien en analyseren.

Buffer
BASEL II. Een term die voor veel consumenten nog weinig of geen betekenis heeft. Voor banken daarentegen bepaalt deze overeenkomst voor een groot deel het nieuwe financieel beleid. Banken dienen voor kredietverlening altijd een buffer op te stellen.

Voorheen, onder BASEL I, waren banken verplicht acht procent van hun (risico gewogen) activa als kapitaal achter de hand te houden. Het kader dat BASEL II stelt is flexibeler over die buffer. Iedereen die leent krijgt een rating, die wordt bepaald aan de hand van kredietrisico, marktrisico en bedrijfsrisico. Die rating bepaalt de omvang van de buffer.

Bij de berekening ervan moet met veel aspecten rekening worden gehouden. Daarom zijn banken momenteel druk doende hun ict-omgeving daaraan aan te passen. Basel II gaat per eind 2007 gelden.

Twee jaar voor die datum moet er al volgens de nieuwe regels gerapporteerd worden. Ook Rabobank International is daarom druk doende aan de nieuwe regelgeving te voldoen. ‘De BASEL I regelgeving was duidelijk en maakte geen onderscheid naar aanleiding van de kredietwaardigheid van klanten’, vertelt Peter van Leeuwen, hoofd Control Risk Information Services van Rabobank International.

‘De complexiteit van BASEL II vereist dat berekeningen van de kerngetallen EC en RAROC en daarmee ook de rapportage centraal worden geregeld. We hebben nu een centraal warehouse waarin informatie van al onze vestigingen wordt verzameld. Voor Rabobank International is dat de manier om inzicht te hebben op alle niveaus in het gebruik van kapitaal en het resultaat wat hierop wordt behaald.’

Modelmatiger Rabobank International is een zakenbank met een wereldwijd netwerk van circa dertig landen, waarbinnen zich veelal meerdere vestigingen bevinden. Het ‘food & agriculture’ component neemt van oudsher de belangrijkste plaats in bij de coöperatieve bank.

Aangezien de Rabobank aandeelhouderskapitaal ontbeert, is het van belang secuur te werk te gaan bij het verdelen van kapitaal. De implementatie van BASEL II is zeker geen louter negatieve wending van de internationale regelgeving voor Rabobank International.

De landbouwsector komt immers positief uit weging van de kredietwaardigheid. Op de afdeling Control wordt alle financiële informatie vanuit de vestigingen verzameld.

Van Leeuwen: ‘Wereldwijd rapporteren de vestigingen. Wij filteren die informatie en rapporteren conform de internationale regelgeving zoals IFRS en BASEL. Met de invoering van het BASEL II-kader veranderen de stuurvariabelen. De kerngetallen waarop we als onderneming gaan sturen veranderen en daarmee veranderen de formules.’

Van Leeuwen’s collega Renate Timmer is projectmanager van de BASEL II bij Rabobank International. ‘We gaan sturen op het Raroc cijfer. Het is modelmatiger, wiskundiger geworden dan voorheen. Het is elementair. Het Raroc-cijfer bepaald straks op welke gebieden je als bank actief bent. De business wordt er immers op afgerekend.’

Informatiestroom
‘BASEL II/Raroc is zowel van belang voor de externe als interne informatiestroom’, vertelt Timmer. ‘De resultaten en cijfers geven inzicht in het succes van onze zaken. Daarnaast bepalen ze het kredietverstrekkingpatroon.

Met de RAROC-methode berekenen we het resultaat wat behaald wordt op kapitaal.’ ‘Kapitaal is schaars binnen een bank en de RAROC methode geeft een middel om het kapitaalsbeslag per unit te analyseren en de allocatie van kapitaal aan diverse partijen zichtbaar te maken. ‘

Aangezien de berekening aanzienlijk complexer is dan onder BASEL I ging Rabobank International al ver voor 2007 (de datum dat alle banken aan de eisen van BASEL II moeten voldoen) aan de slag met de automatisering.

Timmer: ‘Aan de externe eis om volgens deze regels te rapporteren, voldoen we eind 2007, maar we hebben vooral veel aandacht besteed aan de interne rol die het gaat spelen. Daarom zijn we op zoek gegaan naar een ICT-oplossing die een grove indruk geeft van het RAROC cijfer van kredietaanvragers.

De medewerkers moeten met dat cijfer overweg kunnen en daar al inzicht in hebben voor eind 2007. Daarnaast kan onze afdeling en de board op deze manier inzicht krijgen in uitstaande kredieten.

Bovendien is de ICT-oplossing zodanig ingericht dat Raroc-trends en -verschuivingen geanalyseerd kunnen worden. De Board toetst onder andere aan de hand van het gemiddelde RAROC-cijfer de budgettering en maakt besluiten aan de hand van dat cijfer.’

Op de schop Om de deadline van eind 2007 voor te zijn, bepaalde de control-afdeling van Rabobank International de parameters waarop zij hun Raroc berekening willen sturen. ‘Die modellen zijn op historische ontwikkelingen gebaseerd’, vertelt Timmer.

‘We hebben ervoor gekozen om het systeem intern te ontwikkelen en zelf de parameters te bepalen. We hebben de BASEL II standaard gespecificeerd op ons kredietbeleid.’

Om te voldoen aan de eisen wordt het ICT-systeem flink op de schop genomen. De toepassing die de medewerkers van Rabobank International inzicht geeft in de Raroc-methode kreeg daarbij prioriteit en werd al in de zomer van 2004 tijdens een pilot uitgeprobeerd.

In 2006 hebben de medewerkers in Azië, Europa, Amerika en Australië inzicht in het EC-cijfer van hun kredietaanvragers en in de opbouw van het Raroc-cijfer van de vestiging. Timmer: ‘Dankzij nieuwe ICT-voorzieningen is dat eenvoudig helder te maken voor de diverse doelgroepen. En dat was vanaf het begin ons doel.’