Money & Machines: liever een machine dan een mens als financieel manager

Zo onzeker als we zijn over onze medemensen, zo zeker zijn we dat we op alles wat digitaal is kunnen rekenen. Ook als het gaat om taken die van oudsher door financiële functionarissen worden uitgevoerd. In het recente rapport Money & Machines van softwarebedrijf Oracle wordt onderzocht wat dit betekent voor financials.

Een alledaags beeld in de supermarkt tijdens de coronacrisis: iemand koopt een fles water, maar voor hij die in zijn mandje legt, wrijft hij er een paar keer met een tissue overheen. Die man heeft smetvrees, zoveel is duidelijk. Dat wil zeggen: zijn torenhoge angst om door het virus te worden besprongen staat in geen verhouding tot het piepkleine gevaar dat hij loopt om ziek te worden. Hij is niet de enige. Sterker nog, vermoedelijk zijn sinds de uitbraak van het coronavirus steeds meer mensen bang geworden voor alles waar anderen fysiek mee in aanraking zijn geweest.

Tegelijkertijd is er een stijgend vertrouwen in alles wat met digitalisering te maken heeft. Want als de coronacrisis iets heeft bewezen, dan is het toch dat we best op afstand van elkaar kunnen werken, dankzij onze betrouwbare laptops, IT-infrastructuur en communicatiesoftware. Zo onzeker als we zijn over onze medemensen, zo zeker zijn we dat we op alles wat digitaal is kunnen rekenen. Daar lijkt het tenminste op.

Angst en depressie
Het is ook het beeld dat oprijst uit het recente onderzoek Money & Machines van Oracle en personal finance-expert Farnoosh Torabi onder 9.000 mensen over de hele wereld, zowel particulieren als leidinggevende functionarissen binnen bedrijven. Volgens het onderzoek verkiest 67 van de deelnemers technologie boven de mens. Deze voorkeur lijkt nauw samen te hangen met de coronacrisis, die heeft geleid tot wijdverspreide angst- en depressiegevoelens. Het onderzoek spitst zich vooral toe op financiële zaken, en dan voornamelijk op de vraag hoe we in de nabije toekomst onze geldzaken zullen regelen.

De uitkomsten liegen er niet om. De financiële onrust en stress onder consumenten verdubbelden, de somberheid steeg met 70 procent. Onder zakelijk leidinggevenden namen die financiële onrust en stress gemiddeld toe met 186 procent. 9 op de 10 leidinggevenden is bang voor de impact van de coronacrisis op hun organisaties. Meer dan de helft (51 procent) is bezorgd dat we in een diepe recessie terechtkomen waaruit het herstel lang en langzaam zal verlopen. In Nederland is de stemming ondanks alle steunmaatregelen nauwelijks beter. Van de Nederlandse leiders binnen organisaties maakt 73 procent zich zorgen over de impact van de coronacrisis op hun onderneming, 21 procent daarvan geeft aan ’s nachts wakker te liggen van de financiële stress.

Die angst strekt zich uit tot alles wat maar met mensen te maken heeft. Contant geld roept bijvoorbeeld smetvrees op. Bijna driekwart van de mensen (72 procent) laat weten dat ze sinds de uitbraak van het coronavirus heel anders zijn gaan denken over munten en bankbiljetten. Ze zijn er vaak bang voor geworden (meer dan 20 procent), bijna een derde (29 procent) zegt dat ‘cash-only’ een ‘dealbreaker’ is in zaken. Ze hebben ook een stijgende weerzin om financieel-management aan de financieel manager over te laten. Twee op de drie mensen zeggen dat ze robots meer zouden vertrouwen dan mensen om hun financiën te beheren. En 85 op de 100 mensen denkt bovendien dat robots de komende jaren financiële professionals zullen vervangen. Let wel: zowel particulieren als professionals denken er zo over. Meer dan de helft (53 procent) van de consumenten zegt bovendien dat ze meer vertrouwen hebben in robots dan in zichzelf om financiële beslissingen te nemen. Van de zakelijke respondenten is dit bijna 3 op de 4 (73 procent)!

Maar hoe denken mensen dan precies dat ze robots (of liever gezegd software die gebruik maakt van kunstmatige intelligentie om big data te analyseren) kunnen inzetten? Als het gaat om zakelijke financiële toepassingen, denken ze vooral aan fraude opsporen, facturen maken en kosten- batenanalyses maken.

Drie toepassingen die inmiddels al wijdverspreid zijn:

1. Kunstmatige intelligentie (AI) kan, zo blijkt het, inderdaad een rol spelen om allerlei risico’s beter in kaart te brengen. Denk aan de kredietportefeuille. Een ‘bot’ kan die doorspitten, en patronen herkennen om bestaande modellen over kredietwaardigheid te toetsen. Zodoende is het steeds beter mogelijk om te voorspellen wanneer wanbetaling of zelfs een faillissement dreigt bij een klant. AI kan ook worden ingezet om frauderisico’s te beperken, door verdachte transacties op te sporen.

2. Facturen maken, de tweede vaak genoemde toepassing, behoort tot het domein van de ‘robotic accounting’, waarbij allerlei boekhoudfuncties zoals het versturen van uitgaande facturen, factuurverwerking, doorvoeren van bankmutaties, het uitwisselen van gegevens met andere systemen automatisch worden uitgevoerd. Of, met gebruik van AI, het automatisch verbijzonderen van regels op inkoopfacturen naar bepaalde rekeningen.

3. Nog een stap verder is kosten en baten tegen elkaar afwegen en vergelijkbare analyses uitvoeren. Ook dat behoort al tot de mogelijkheden. Waar mensen grotendeels beslissen op basis van beperkte informatie en hun intuïtie, vooroordelen en stemming van het moment, is het dankzij AI mogelijk om tot rationelere beslissingen te komen. Bijvoorbeeld bij de aanschaf van apparatuur: door data over verwachte opbrengsten te verzamelen uit het orderboek en boekhoudsysteem, daar informatie aan toe te voegen over waarschijnlijke kosten en zo inderdaad kosten en baten naast elkaar te leggen. Maar andere, ingewikkeldere, vormen van beslissingsondersteuning zijn ook goed denkbaar. Als er maar genoeg data zijn en als zich daar maar patronen in voordoen.

Omarm AI
Uiteraard gaat het onderzoek over de vraag wat dit alles betekent voor de financieel manager. Die heeft minder te doen dan vroeger. Zeker handmatige taken (zoals het inboeken van facturen of bankafschriften) worden steeds vaker overgenomen door de computer. Denkwerk krijgt eerder een solide basis dankzij de toepassing van kunstmatige intelligentie. Natuurlijk kán software beslissingen nemen in plaats van de mens (denk aan automatische beleggingsbeslissingen op de beurs), maar veel vaker zullen automatisch gegenereerde analyses en adviezen worden gebruikt om data te duiden, trends te signaleren, en om analyses, prognoses, adviezen en beslissingen te onderbouwen. De toegevoegde waarde van de financieel manager wordt er alleen maar groter door. Omarm de opmars van AI dus, stellen de auteurs van Money & Machines.

Daarnaast zullen er in de toekomst voor de financieel manager ook nog typisch menselijke taken blijven bestaan, luidt de conclusie van Money & Machines. Bijvoorbeeld communiceren met klanten, onderhandelen over kortingen en het goedkeuren van transacties. En consumenten zullen blijven zoeken naar menselijke interactie als het gaat om grote aankopen of levensgebeurtenissen, zoals het kopen van een huis, het kopen van een auto of het bespreken van pensioenplannen. Er is geen algoritme dat het werken met een andere persoon kan vervangen voordat je een levensveranderende beslissingen neemt of goedkeurt.

Download hier de studie: Money and Machines: 2021 Global Study