Money talks, maar wat is het verhaal?

Een serie blogs over strategisch waardemanagement.

Medio dit jaar, 2020, gooide een aantal hoogleraren ondernemingsrecht een steen in de vijver van corporate Nederland: zij pleiten voor het opnemen in de wet van een do-good verplichting voor bestuur en commissarissen. Al enige tijd klinken termen als conscious capitalism, purpose, en humanification.

Door Leo van de Voort. Hij is bestuursadviseur bij Fuel for Living Strategies, voormalig directeur corporate finance Kempen & Co en en co-auteur van het boek Risicovreugde.

Achterliggend daarbij is de vraag: “Wat draagt de onderneming bij aan de samenleving?” (FD, 12 september 2020). De schrijver Herman Hesse zei ooit: “Jedem Anfang wohnt ein Zauber inne,” in elk begin schuilt een betovering. Hans Wijers constateerde onlangs nog dat de verankering van het bedrijfsleven in de samenleving “gebrekkig” is. Ik denk echter dat hij eigenlijk bedoelt dat de samenleving het nog niet heeft begrepen. Mijn vraag daarom: waar begint de betovering?

De Franse filosoof Pierre-Henri Tavoillot schrijft in ‘Comment gouverner un peuple-roi’ (2019) dat een democratie niet genoeg heeft aan verkiezingen, parlementaire debatten, onafhankelijke instituties en een vrije pers. Dat zijn losse elementen. Ze krijgen pas betekenis als je ze inbedt in een diepere, inhoudelijke ‘narrative’. Dat verhaal bevat informatie, emotie, wijsheid, poëzie, en reflectie. Er schemert zo een gedeeld verleden in door, zodat het een bestendige blik op de toekomst biedt. Inspirerend, verbindend, uitnodigend.

Purpose en mission statement vertellen niks

Het streven van de nieuwe richting van de hoogleraren is om de tucht van de kapitaalmarkt in te tomen. Om niet alleen de financiële gevolgen de doorslag te laten geven bij belangrijke bestuursbesluiten. Dat is wellicht een sympathiek idee, maar vraagt dan wel om een verbindend verhaal, dat verder gaat dan de zouteloze opsommingen van purpose en mission statements waar vele ondernemingen zich nu achter verschuilen – bij een bloemlezing ervan zou het uitlachen je nader staan dan het huilen.

Om die gebrekkige verankering ten minste voor een deel op te heffen wordt het tijd dat ondernemingen, haar bestuur en commissarissen, met een verbindend verhaal komen. Frankrijk kent inmiddels de loi pacte. Hierin wordt van bedrijven gevraagd hun verankering in de samenleving vast te leggen in de statuten. Gevaar is dat het zo breed wordt geëtaleerd dat je er alle kanten mee op kan. Het geeft bestuurders de kans met nietszeggende wijdlopigheid weg te komen onder verwijzing naar de statuten.

Kapitaal verhaal

Kapitaal is het stockholmsyndroom van de Westerse wereld, het verschijnsel dat een gegijzelde sympathie krijgt voor een gijzelnemer. Na een worsteling van eeuwen met deze veeleisende indringer, zijn we van hem gaan houden. Kapitaal is zolang alomtegenwoordig geweest, dat we het ons nauwelijks meer kunnen voorstellen hoe het is als het er niet meer zou zijn.

Kapitaal verbindt. Kapitaal is sterk in de samenleving verankerd. Dus er moet met krachtiger verhalen tevoorschijn worden gekomen, om het beoogde streven tot werkelijkheid te maken.
Niets verbindt beter dan verhalen vertellen en ernaar luisteren. Zo kweek je gemeenschappelijk bewustzijn. Het beste verhaal is het grootste kapitaal.

Alle blogs van Leo van de Voort voor u op een rij gezet.

(foto: Ian Schneider, Unsplash)