Marc Alblas (lid curatorium CBC): “Veel business controllers hebben latex ruggengraat”

Hoewel gedegen financiële kennis cruciaal is, is dat niet waar het kaf zich van het koren scheidt, vindt Alblas. “Mensen kunnen al rekenen, want zij hebben allemaal een relevante HBO of universitaire opleiding gedaan. Dus ik hoop dat deze nieuwe opleiding voor Business Controllers aan die andere aspecten – houding, gedrag, hoe je je binnen je bedrijf opstelt – zal bijdragen en zo het verschil zal maken.” Dat vergt iets extra’s van de deelnemers, geeft hij toe. “Je moet stelling durven te nemen en iets impopulairs kunnen adviseren. Daarvoor moet je je aan de ene kant dienstbaar opstellen en aan de andere kant kritisch zijn.”

De term die Alblas bedacht heeft voor een ideale business controller is een ‘constructieve tegendenker’. Wat hem betreft zit daar alles in wat de positie vereist. “Allereerst het woord ‘denken’: dat betekent dat je ergens bewust mee bezig bent en dat je nadenkt over alle consequenties. Ten tweede het woord ‘tegen’: iemand die durft kritisch te zijn, ook tegen CFOs, FDs en directeuren. En dan het woord ‘constructief’: je bijdrage moet opbouwend zijn, met een visie die op de toekomst gericht is.”

Alblas legt uit waarom het wat hem betreft belangrijk is dat een business controller tegendraads durft te zijn. “Dat is nodig op het moment dat je een business case wordt aangeboden waarvan je in twee seconden inziet dat het hem niet gaat worden. Je moet meedenken met dit soort voorstellen, maar af en toe moet je op de rem durven staan. Als je dan toch ‘ja’ zegt, dan vul je je rol niet in met de vereiste ruggengraat. Dat kan vervelend of zelfs lastig gevonden worden, maar veelal is het een vorm van zeer consequent zijn.”

Uiteraard wordt er niet altijd ja en amen gezegd of gedwee geknikt als de business controller goede raad geeft binnen een bedrijf. “Het kan natuurlijk wel voorkomen dat er een beslissing wordt genomen tegen jouw advies in”, zegt Alblas. “Het is dan zaak betrokken te blijven en continu risico’s en consequenties in kaart te brengen zonder gelijkhebberig te zijn. Je kan je er niet van af keren als het bedrijf een besluit heeft genomen waar je het niet mee eens bent, want dan ontloop je je verantwoordelijkheid. Je zal dan het besluit in goede banen moeten begeleiden en goed de risico’s moeten managen. Alleen als er vaak besluiten worden genomen waar je het niet mee eens bent, zit je waarschijnlijk op de verkeerde plaats.”

De visie van Alblas op het verschil tussen een finance controller en een echte business controller strookt met die van de andere curatorium-leden. “Het is een beetje een stigma, maar finance controllers kijken vooral achteraf. Het zijn mensen die op een kamertje zitten en niet gewend zijn om pro-actief te denken. Een goede business controller overziet de hele business, ziet trends en ontwikkelingen en kan adviseren over welke stappen er gezet moeten worden.”

Een politieke antenne en het talent om iedereen bij jouw denkproces te betrekken kan daarbij belangrijker zijn dan het in eerste instantie lijkt. “Ik heb een keer meegemaakt dat iemand in zo’n rol adviseerde tegen een fusie. De algemeen directeur was echter voor de fusie, want het zou een grote carrièrestap voor hem betekenen. De business controller wilde persé dat er een business case gemaakt zou worden. Dat heeft hem zijn baan gekost! Uiteindelijk is de fusie niet doorgegaan en het bedrijf is aan de rand van de afgrond geraakt. De business controller had het goed gezien, maar hij heeft onvoldoende aansluiting gezocht bij de politieke belangen van de algemeen directeur. De cruciale les is dat je je altijd bewust moet zijn van de belangen van anderen. Als de belangen van de onderneming, de afdeling en een persoon niet op één lijn zitten, dan gaat er iets fout.”

Alblas is niet van plan het de deelnemers aan de opleiding gemakkelijk te maken; hij wil juist advocaat van de duivel spelen en hun business cases uitdagen. “Bij de start van de opleiding heb ik getracht in te brengen dat houding en ruggengraat wat mij betreft cruciaal zijn. Wanneer de opleiding begint zal ik zowel de collega’s van het curatorium als de cursusdeelnemers blijven uitdagen en prikkelen. Hoe gaan ze ermee om als ze uit hun comfort zone zijn? Wat doen ze met out-of-the-box vragen over hun business case? En dan wil ik hen feedback geven. Ze mogen best fouten maken, als ze maar durf en lef tonen – ook als ze weerwoord en tegenspraak krijgen.”

Lees ook de visie op Business Controlling van andere leden van het curatorium CBC:

– Peter van Dongen: “Business Controller is CFO van de toekomst”
– Melle Eijckelhoff: “Zwaar tekort business controllers op arbeidsmarkt”
– Joost Peeperkorn: “Business Controller moet inzicht hebben in hele operatie”
– Franc van Erck: “Business Controller moet geen vrienden worden met algemeen directeur”