Les van Imtech: Pas op met overnames

“Overnemen is duur en riskant. Heel veel overnames mislukken.” 

Aldus hoogleraren Kees Cools (Tilburg University) en Henk Volberda ( Rotterdam School of Management aan de Erasmus Universiteit Rotterdam) in Het Financieele Dagblad van woensdag 26 augustus. 

“Ruim tweederde van de overnames pakt per saldo verlieslatend uit voor de koper”, stelt Cools. “De premie die hij betaalt is meestal hoger dan de verdiensten via de synergie. Gemiddeld wordt met een overname 20 à 30 procent waarde gecreëerd, weerspiegeld in een stijgende beurskoers van het over te nemen bedrijf. Dat gaat dus naar de verkoper.”

Imtech nam sinds 2001 meer dan tachtig bedrijven over, soms wel tien per jaar. Het faillissement van Imtech lijkt voor een belangrijk deel toe te schrijven aan de slechte integratie van die overnames, met als grootste probleem gebrek aan controls. 

“Er gold binnen Imtech slechts een vorm van light control”, zegt Volberda. “De onderdelen waren onvoldoende verbonden door een overkoepelend bedrijfsmanagementsysteem. Op zich had Imtech veel gezonde onderdelen. 80 procent was gezond. Dat zie je aan de snelheid waarmee de grote onderdelen de afgelopen weken zijn verkocht. Het ontbrak aan een centraal managementsysteem. Dit faillissement had niet gehoeven.” 

Overnemen is een riskante sport, zeggen zowel Volberda als Cools. Vaak wordt te veel betaald. In een biedingsproces is dat bijna altijd het geval. “Vaak ingegeven door overmoed”, zegt Cools. “Uit de literatuur blijkt dat vaak wordt overgenomen om zo groot mogelijk te worden. Hormonen en ego geven vaak de doorslag. Stel daarom van tevoren vast hoeveel je wilt betalen. Welke premie per euro synergie?”

Cools geeft enkele voorbeelden van overnames waar de ogen van de koper groter waren dan zijn maag. Zoals bijvoorbeeld de private equity-fondsen CVC en KKR in 2007 met 2,2 miljard euro een onverantwoord hoge prijs hebben betaald voor afvalverwerker Van Gansewinkel, om het vervolgens met veel verlies te moeten verkopen. 

Angst om de boot te missen is vaak de belangrijkste reden van een overname. Daarom komen overnames dan ook vaak in golven, blijkt uit onderzoek van Prof. Dr. Hans Schenk (Universiteit Utrecht). “Overnames worden mijns inziens vooral geleid door andere overnames die eraan voorafgaan; het economische gewin is van secundair belang. Dat klinkt misschien vreemd, maar jarenlang onderzoek toont dit wel keer op keer aan. 65 tot 85 procent van de overnames leidt niet tot waardecreatie.”

Meestal wordt verwezen naar synergievoordelen om de overname te verantwoorden. “Die zijn er vaak wel, maar in beperkte mate”, zegt Cools. “Een te hoge prijs leidt dan achteraf tot extra snijden in het overgenomen bedrijf. Daarnaast wordt kostensynergie nogal eens overschat: de bezuinigingsmogelijkheden op bijvoorbeeld overhead, productie en R&D. Laat je niet opjagen door de deal. En de CFO, die bij uitstek de financiële ruimte kent, zou het recht moeten hebben de overname te vetoën.”