Kunst als bedrijfsinvestering: Fiscale tips & tricks

Heeft het zin om bedrijfsmiddelen te spenderen aan kunst? Hierop is moeilijk een eenduidig antwoord te vinden. “Als het op rendementen aankomt, legt kunst het vaak af tegen beleggen in aandelen”, zegt Paul Lohman, die als directeur van Gallery238 veel zakelijke klanten adviseert over investeringen in kunst. “Dit heeft vooral te maken met de verhandelbaarheid van aandelen en de kosten van kunstbezit: de opslag, conditionering en verzekeren van kunst.” Toch zijn kunstaankopen zeker goed te praten. Als manier om beleggingsrisico te spreiden, maar het rendement van kunst schuilt in meer rendementen dan alleen de verhandelbaarheid. 8 redenen om als bedrijf te investeren in kunst:  

 

Om te zeggen dat kunst geen goede beleggingscategorie zou zijn, is iets te negatief ingestoken. Wie slim opereert, kan wel degelijk mooie rendementen halen met kunstaankopen. Sommige werken stijgen in de loop der jaren fors in waarde, voor de leek veelal om onduidelijke redenen. Daarom is het in ieder geval aan te raden je goed te laten adviseren. De voorspelbaarheid van waardestijgingen zit volgens Lohman vooral in een soort ‘voorkennis’, iets dat in andere beleggingscategorieën wettelijk niet zou kunnen. 

 

Gallerie238 voert bijvoorbeeld ook het management van enkele van haar kunstenaars en weet waar zij exposeren. “Wij kennen de agenda’s van bepaalde kunstenaars voor de komende jaren. Die zitten de komende drie, vier, vijf jaar overvol.” Dat wil zeggen: hun werken hangen op exposities en in grote musea in bijvoorbeeld China, India en de VS. En na elke succesvolle expositie zie je de werken van de kunstenaar in waarde stijgen. “De aandelenmarkten kunnen die waardestijgingen echt niet bijbenen – ook niet in goede tijden.” 

 

‘Beleg in aandelen en koop kunst met de winst’, is een veelgehoorde uitspraak in de kunstwereld. Kunst is immers niet zo goed verhandelbaar als aandelen of andere meer courante beleggingsvormen. Toch maakt de fiscus het verschil al iets minder groot. “Kunst is fiscaal aftrekbaar”, zegt Lohman. “Je kunt als bedrijf aangeschafte kunst afschrijven tot 40 procent van de aankoopwaarde. Vervolgens mag je het werk als DGA van je bedrijf kopen tegen die 40 procent. De eventuele waardestijging van het werk is echter volledig onbelast. Dat kan je dus op termijn veel geld opleveren.”

 

Fiscaal kan het dus gunstig zijn om kunst aan te schaffen. Dit geeft bedrijven eveneens de ruimte het personeel mee te laten profiteren, door hen de kunst na het afschrijven goedkoop aan te bieden. 

 

Kunst kan ook een weergave zijn van de kernwaarden van een bedrijf. Grote bedrijven, zoals Akzo Nobel en ABN Amro, hebben om die reden een imposante kunstcollectie opgebouwd. Maar ook veel minder grote concerns hebben kunst aan de muur hangen om uit te stralen waar zij voor staan. De verhuizing naar een nieuw pand is vaak een reden om door middel van kunst de kernwaarden van het bedrijf ook in het nieuwe kantoor duidelijk te laten doorklinken. Maar denk ook aan een thema als maatschappelijke betrokkenheid. Het plaatsen van werk van kunstenaars met een afstand tot de arbeidsmarkt is een mooie manier om deze betrokkenheid te tonen.

 

 

Kunst heeft een meetbaar positief effect op de werkomgeving. De Amerikaanse psycholoog Aric Sigman deed onderzoek naar de invloed van kunst op de werkplek en wat bleek: de aanwezigheid van kunst heeft een sterke relatie met tevredenheid, verzuim en productiviteit. Ook heeft het een sterk stressverminderend effect. Kunst is dus een middel om de werksfeer te beïnvloeden. 

 

In veel bestuurskamers van grote concerns hangen abstracte werken. Dat is geen toeval. De Raden van Bestuur die hier bijeen komen, moeten in hoge mate abstract kunnen denken. Kunst kan daarbij fascineren en inspireren, door de juiste snaar te raken. Een kunstwerk in een vergaderkamer rendeert dus op een geheel eigen wijze. Hetzelfde geldt voor andere werkplekken. Denk bijvoorbeeld aan het ophangen van ‘mensbeelden’ op de afdeling personeelszaken, zoals portretten en sculpturen. Zo zijn er tal van toepassingen te bedenken waar de inzet van kunst kenniswerkers op een positieve manier beïnvloedt.

 

Kunst kopen is niet de enige manier om te profiteren van alle positieve aspecten van kunst. Huren is in veel gevallen een beter alternatief. Zeker omdat in kunst altijd sprake is van trends. Deels zin deze gebonden aan veranderingen in het kantoorlandschap. Nieuwe kantooromgevingen waar veel glas wordt gebruikt en open werkruimtes worden gecreëerd, vragen om een anders soort kunst. Sculpturen bijvoorbeeld, of video-installaties om twee andere categorieën te noemen naast de traditionele lijst aan de muur. Tegelijk is momenteel fotografie sterk in trek. Tien jaar geleden hing in elk bankkantoor wel werken van Corneille. Dat is nu wel anders. 

 

Het mag duidelijk zijn: kunst rendeert, op tal van manieren. Als investeringsobject is het een veelzijdig bedrijfsmiddel en veel méér dan simpelweg een beleggingscategorie. Financieel rendement moet volgens Lohman dan ook nooit de enige reden zijn om te investeren in bepaalde werken. Zijn belangrijkste advies is en blijft: “Investeer in iets moois waarvan je ook elke dag weer geniet.”