Jaarcongres Finance Transformation 2014: De CFO als change enabler

Ruim 450 CFO’s en senior finance executives hebben de weg naar de Fabrique in Utrecht weten te vinden voor één van de grootste en meest exclusieve bijeenkomsten van het jaar: Finance Transformation. 

Kevin Mottard (CFO Community Manager) licht het thema van de dag – Leading Business Transformation – nader toe: ‘Disruptie en digitale transformatie zijn bekende begrippen die regelmatig over tafel gaan in de boardroom. Ondernemingen willen zelf een leidende rol in dit proces spelen in plaats van deze ontwikkelingen louter te ondergaan. De CFO’s en hun mede-bestuurders hebben de ambitie, maar de grote vraag is dan natuurlijk: hoe gaan we dat doen en wat is daar voor nodig? Wat moet er met de business gebeuren en wat is de rol die finance hierin kan spelen?’, zegt Mottard. ‘Het doel van vandaag is om te bepalen wat morgen de volgende zet is om de organisatie klaar te maken voor over vijf jaar.’

De keynote spreker in de ochtendsessie is Frans Blom, een van de internationale topconsultants van Boston Consulting Group. Blom heeft zijn keynote rond twee hoofdpunten opgesteld: wat zijn de belangrijkste drijvende krachten achter de huidige economische ontwikkelingen en wat betekent dat voor bedrijven in het algemeen en finance in het bijzonder?

‘Concurrentievoordeel van ondernemingen is historisch gezien geconcentreerd rondom positie en vaardigheden’, aldus Blom. ‘De recente explosieve technologische ontwikkelingen veranderen echter de drijvers van succesvolle strategie. Nieuwe technologie creëert vaak nieuwe succesdrijvers, waardoor marktleiderschap steeds vergankelijker is geworden. In steeds meer sectoren is de grootste niet meer de meest winstgevende, enerzijds omdat nieuwe technologie oude schaal overbodig maakt, anderzijds door complexiteit.’

Blom toont enkele voorbeelden van sectoren waarbij de vergankelijkheid van marktleiderschap door technologische disrupties duidelijk wordt: 

– Hotels: De grootste concurrent van Accor is niet meer Hilton, maar booking.com.

– Auto’s: Uber is meer waard dan alle Europese autoverhuurbedrijven bij elkaar.

– Energie: 80% van Amerikaans schaliegas is niet van Big Oil – Gas majors.

– Luchtvaart: 100% van marktgroei is de afgelopen 10 jaar bij low cost airlines terecht gekomen.

‘Technologische disrupties weten steeds meer conventionele sectoren te kantelen’, vervolgt Blom. ‘Als de wereld steeds sneller verandert, wordt het vermogen daar op in te spelen cruciaal. Positie én Capabilities én Aanpassingsvermogen zijn de strategische pijlers van deze tijd.’

Finance-functies kunnen op tenminste 10 gebieden bijdragen aan  het aanpassingsvermogen van de onderneming:

1. Early warning signalling (bijv. marktaandelen, concurrentie, etc.)

2. Meer en slimmere pilots

3. Serial M&A

4. ‘Play money’ voor veelbelovende BUs

5. Lagere leverage op balans 

6. Professionele project control (verandering is een constante geworden, dus op inrichten)

7. Gedifferentieerde rendement criteria voor investeringen in nieuwe versus bestaande bedrijfsvoordelen

8. Minder lineaire business cases, meer scenario’s en stress-tests

9. Meer modulaire investeringen (ipv grand design)

10. Hogere tolerantie voor ‘goede’ mislukkingen

De financiële trend om dichter op de business te zitten, is op zich heel waardevol, vindt Blom. Maar het kan tegelijkertijd een nieuw probleem creëren. Specifiek heeft Blom twee risico’s geïdentificeerd:

Risico 1: Business wordt verlamd

‘Het managen van IT, finance en HR is een full time baan geworden’

Risico 2: Business wordt lui

‘Ik dacht dat finance altijd verantwoordelijk is voor de business cases’

Na de plenaire opening nemen de deelnemers in een gevarieerd paralelprogramma een kijkje in de keuken bij de transformaties waar hun peers in verwikkeld zijn.

Zo vertelt Maarten Blacquière (CFO Enexis) over de transformatie van zijn bedrijf. Als netbeheerder zit Blacquière in een iets stabielere situatie dan veel van zijn vakbroeders. De investeringen zijn zo groot dat niet iedere startup kan concurreren met de gevestigde orde. Maar ook in de energiesector zijn snelle ontwikkelingen gaande, zoals elektrisch rijden en de opkomst van zonnepanelen. 

De grootste uitdaging is voorspellen hoe de energieconsumptie er over vijf jaar uit zal zien. Kabels gaan voor 30 jaar de grond in en de kosten zijn aanzienlijk. Maar het energiebedrijf weet niet hoe de netbelasting er tegen die tijd uitziet. Blacquière werkt met scenarioplanning om toch agile te worden in de lastig voorspelbare markt. ‘Ook investeren we in nieuwe technologie, zoals smart charging technology voor elektrische auto’s. Wanneer iemand zijn auto aan een paal zet, en aangeeft dat hij 7 uur de volgende ochtend weer weg moet, kan de paal zelf het optimale moment kiezen om de auto op te laden.’ 

Als er één sector is waar veel aan het veranderen is, is dat wel het onderwijs, aldus Ron Kevenaar (CFO ThiemeMeulenhoff). 

‘Traditioneel geldt in het onderwijs ‘one size fits all’, aldus Kevenaar. ‘Maar het moet niet gaan om het standaardiseren, maar om het personaliseren. Persoonlijke individuele talenten ontplooien. De leerling moet centraal staan, en technologie maakt dat mogelijk. Uit veel onderzoek blijkt bovendien dat veel banen verdwijnen, Dus leerlingen moeten brede skills leren.’

Bovenstaande ontwikkelingen zijn voor ThiemeMeulenhoff reden geweest een transformatieproces in te zetten, waarbij Kevenaar als CFO een grote rol speelt. De uitgever wil de stap maken naar learning design company. ‘We willen partner worden van het onderwijs in plaats van leverancier van leermiddelen.’

‘Voor ons is de belangrijkste succesfactor: lef in vernieuwing. Natuurlijk heb je visie nodig waar je heen gaat en daarbij moet je niet lineair denken. We houden alles tegen het licht: doen we dingen nog zoals we ze moeten doen? Zet multidisciplinaire teams bij elkaar en ga co-creëren met elkaar. Daarnaast moet je je bekwamen in failing fast and cheap: probeer nieuwe dingen en als het lukt krijg je meer ruimte en geld.’

Kavenaar’s belangrijkste lessen voor CFO’s zijn:  ‘Get comfortable being uncomfortable’. Ga door met de richting die je kiest en durf het oude los te laten. Managing duality hoort erbij: Je hebt je legacy. Je managet je oude business anders dan je nieuwe business.’ 

De CFO als change enabler:

1. Focus op strategie en business transformatie (Ga veel naar buiten: Weet wat er bij je klanten speelt).

2. Geef nieuwe business modellen vorm.

3. Geef ruimte aan organisatie om te experimenteren (failing fast en cheap)

4. Stimuleer versnelling vanuit de CFO-stoel (Agile/Scrum, Lean, THINK!).

5. Houd grip terwijl alle panelen schuiven. 

De slotspreker van het formele gedeelte is Kees Gielen, CFO van FrieslandCampina. Hij vertelt over het ontstaan van deze fusiecombinatie en welke transformatie hij heeft ingezet. Gielen licht toe welke stappen zijn gezet en hoe de medewerkers en leden van de coöperatie werden meegetrokken in de verandering. ‘Door vooraf te zeggen wat je gaat doen met de opbrengst van besparingsprogramma’s maken we het inzichtelijker en interessanter voor ze.’

Wat geholpen heeft bij de transformatie is het stellen van een heldere ambitie: de meest succesvolle, professionele en aantrekkelijke zuivelonderneming wereldwijd creëren. Daarbij heeft FrieslandCampina extra ingezet op groeicategorieën zuiveldranken, kindervoeding en merkkazen. Belangrijke fundamenten zijn gezondheid en welzijn, duurzaamheid. innovatie en talent management.

De resultaten spreken voor zichzelf: het bedrijf is minstens vijf keer zoveel waard geworden als aan het begin van het proces vijf jaar geleden. Een opmerkelijke prestatie in waardecreatie. 

Na de afsluiting van het officiële gedeelte van het congres begeeft een deel van de deelnemers zich naar het afsluitende diner. Er wordt nog druk nagepraat over het thema, en de geleerde lessen van de experts en CFO’s van andere bedrijven. Nu moet de CFO Community het gaan waarmaken. Waar ze over een half jaar staan in hun transformatietrajecten, zal belicht worden op CFO Day 2015.