Het integratiedilemma van het bedrijfsmodel

Eén van de meest urgente en ingrijpende keuzes bij organisaties die willen integreren na een fusie of overname is de keuze van het toekomstig bedrijfsmodel. Er kan een dilemma ontstaan: creëert men een nieuw bedrijfsmodel door beide bedrijfsmodellen te combineren of wordt één van de twee bestaande bedrijfsmodellen leidend in het geïntegreerde bedrijf?

Onder bedrijfsmodel wordt het geheel van bedrijfsprocessen en de organisatiestructuur en de keuze voor een centraal dan wel decentraal organisa- tiemodel verstaan. Bij de keuze tussen het creeren van een nieuw, samengevoegd bedrijfsmodel of het kiezen voor één van de twee modellen wordt vaak voor de eerste optie gekozen, veelal aangeduid met ‘the best of both worlds’. Hierbij worden de twee voormalige bedrijfsmodellen samengevoegd tot een nieuw geïntegreerd organisatiemodel. ‘The best of two worlds’ verdient geregeld de voorkeur omdat het kan rekenen op acceptatie van aandeelhouders, management en medewerkers van beide organisaties. Soms is het echter verstandiger om te kiezen voor één van de bedrijfsmodellen van de fuserende organisaties en het model van de andere partij dus opzij te schuiven. Dit artikel belicht beide opties op basis van voordelen en nadelen en stelt in welke context het ene model de voorkeur geniet t.o.v. het andere. Hoewel er geen vaste richtlijnen bestaan voor de juiste keuze, bestaan die wel voor de timing ervan. Met het oog op synergiewaardebepaling en -realisatie is het namelijk van groot belang dat deze keuze al in het waardebepalingstraject wordt gemaakt. Alleen dan kan er tot een cesmodel ontstaat binnen de bedrijfsvoering. Een ongewenst gevolg daarvan is dat bedrijfsvoering en bedrijfsfuncties niet op elkaar zijn afgestemd en dat het ontbreekt aan het gezamenlijk realiseren van een consistent proces en product. Tot slot vergt het combineren van verschillende bedrijfsprocessen en (ICT-)systemen tot één geïntegreerd geheel een zeer complex, kostbaar en langdurig implementatietraject met langdurige besluitvormingsprocessen.

“Best of one world”
In de praktijk wordt snel voorbij gegaan aan de optie en de voordelen om één bedrijfsmodel leidend te maken voor een integratie. Dit terwijl hier vanuit het perspectief van implementatie- en bedrijfsprestaties veel voor te zeggen is. Dit model heeft als voordeel dat een bewezen en werkend bedrijfsmodel leidend wordt verklaard wat leidt tot een hoge voorspelbaarheid van de financiële performance van de nieuw te vormen organisatie. Bovendien levert de keuze voor één bedrijfsmodel een snelle synergierealisatie en een relatief efficiënte en makkelijke implementatie. Dit laatste voordeel zal vaak het verschil maken of een integratie wel of niet slaagt. Bij langdurige integratietrajecten raken bedrijven namelijk vaak de focus op de eigenlijke bedrijfsvoering kwijt en verliest men klanten en talentvolle medewerkers door langdurige onzekerheid. De keuze voor één bedrijfsmodel maakt het mogelijk om in korte tijd het portfolio, zowel aan de vraagkant (klanten en markten) als de aanbodkant (producten en kanalen) in korte tijd uit te breiden en de operatie navenant op te schalen.

Het risico van het kiezen van één van de bestaande bedrijfsmodellen van de te integreren organisaties, is dat het gekozen bedrijfsmodel niet ingericht is op de optimale bediening van de specifieke producten of markten van de nieuw te vormen organisatie. Bovendien leert de praktijk dat het leidend maken van één bedrijfsmodel snel weerstand oproept. Vooral unieke (niche) marktposities in product markt portfolio’s kunnen verloren gaan door gebrek aan focus of het kwijtraken van een unieke expertise of aanpak. Het toepassen van één bedrijfsmodel is daarom minder geschikt voor fusies en overnames die tot doel hebben de diversificatie van het portfolio of het realiseren van groeiscenario’s in specifieke product markt combinaties. Het kiezen voor één bedrijfsmodel vraagt om een zorgvuldige impactanalyse van het procesmodel en acceptatiegraad. The best of one world is met name geschikt om schaalgrootte te creëren van gelijksoortige (producten en markten) portfolio’s. Het “best of one world” is een serieus alternatief voor integrerende organisaties die relatief een snel en efficiënt integratie traject en een versnelde synergie realisatie willen bewerkstelligen. En dit is weer in ieders belang, van werknemers en OR tot aan management en aandeelhouders.

Moment van keuze van het bedrijfsmodel
De keuze van het bedrijfsmodel wordt vaak na besluitvorming en/of bekendmaking bij overnames gemaakt. De complexiteit en het politieke element van dit dilemma resulteert in onnodig lange ontwerp- en besluitvormings trajecten. Deze periode van onzekerheid leidt tot verlies van focus, klanten en medewerkers. Daarom is het verstandig om de keuze van het bedrijfsmodel te maken tijdens de due diligence fase. Hierdoor kunnen noodzakelijke integratie investeringen beter onderbouwd meegenomen worden in de business case en waardebepaling. Hiermee wordt tevens een versnelde implementatie van de integratie mogelijk gemaakt en dus een versnelde realisatie van de synergievoordelen.

Door tijdig te bepalen wat het toekomstige bedrijfsmodel moet worden in geval van een fusie of een overname, bij voorkeur al in de due diligence, kunnen noodzakelijke investeringen meegenomen worden in de business case. Neem hierbij de optie om één bedrijfsmodel leidend te maken serieus in overweging indien er sprake is van primair schaalvergroting van homogene business portfolio’s . Zo wordt de kans op een vlotte en soepele implementatie en daarmee een succesvolle integratie geoptimaliseerd.