Een CIO voor Nederland?

Daarnaast een actievere Europese rol, terwijl Nederland vorig jaar nota bene de Europese Grondwet verwierp, die juist als doel heeft Europa efficiënter te maken. Voorwaar een nieuw en ambitieus beleid van ons nieuwe VOC-bestuur van de BV Nederland. Dat maakt nieuwsgierig naar de wijze waarop de nieuwe coalitie de zaken wil aanpakken. Het gaat immers om een ware transformatie van de bestaande cultuur en structuur naar een nieuwe werkwijze.

Zoals iedere CIO weet, vormen in een bedrijf de bedrijfsprocessen het kernpunt van transformatie; eerst moet men het eens worden hoe die in de toekomst moeten gaan lopen, vervolgens dient de implementatie op consistente wijze te worden uitgevoerd. Niet voor niets besteedt iedere CIO hier veel tijd en aandacht aan. Je zou dus verwachten, zeker omdat de nieuwe coalitie een bedrijfsman als Herman Wijffels als geestelijk vader heeft, dat hieraan de nodige aandacht besteed kan worden.

INNOVATIE
Helaas vinden we daarover vrijwel niets terug in het coalitieakkoord. Er is wel wat aandacht voor innovatie; er komt als tweede pijler zelfs een vernieuwd Innovatieplatform.

Maar hierbij gaat het meer over de ‘tools’ – zoals het tekort aan technici, hernieuwde aandacht voor technologische opleidingen en het verminderen van regeldruk – dan over de zo noodzakelijke innovatie van maatschappelijke systemen en processen. Pijler zes, een slagvaardige en verbindende overheid, beoogt zelfs het krachtig decentraliseren van taken en bevoegdheden. Kortom: wat nou harmoniseren van bedrijfsprocessen?

Wel horen we dat het aantal rijksambtenaren met circa 15.000 FTE’s moet worden teruggebracht. Maar de bonden klagen dat zelfs maar iets van een plan of concept daaronder ontbreekt. Immers: hoe gaan we de processen effi ciënter inregelen opdat die 15.000 FTE’s overbodig worden?

We lijken hier dus op grote schaal met een probleem te maken te hebben, dat wij allen op kleinere schaal kennen uit onze interne bedrijfsdialoog: de omgeving verandert (Nederland wordt een kennis- en dienstensamenleving), het bedrijf moet daarop aangepast en efficiënter gemaakt worden (de economie gezond maken).

Maatregelen zijn onder meer het afschaffen van te grote autonomie van bedrijfsonderdelen, het beperken van de eilandcultuur en het toewerken naar één backoffi ce (samenwerken, cohesie in de samenleving), één gezicht naar buiten (een actieve internationale rol) en dus de vraag naar IT-tools als ERP en CRM (een vernieuwd Innovatieplatform).

Dan gaat de boel wel lopen. En wij als CIO’s roepen dan in koor: “Wel eerst je ICT-governance op orde brengen, anders komt er niets van terecht.” Dat de veranderingen impact zullen hebben op maatschappelijke systemen, dat constateert ons nieuwe VOC-bestuur wél.

Maar wat de samenhang tussen het (willen) veranderen enerzijds en systemen anderzijds is, lezen we niet. Dat wordt afgedaan met: ‘We moeten die veranderingen maar met vertrouwen tegemoet zien’.

DOORMODDEREN
Als dit nieuwe VOC-bestuur blijft doormodderen met de vele bestuurslagen, de autonome bevoegdheden van alle eilanden, de bestaande verdeel- en heersprincipes, kortom, als men niet bereid is de governance fundamenteel ter discussie te stellen en vervolgens te wijzigen, dan zal er van de mooie plannen weinig terechtkomen en onze concurrentiepositie verder verzwakken ten opzichte van landen die dit wel voor elkaar hebben.

Misschien is het voorstel van Wim Kok om van de Randstad één bestuurlijk geheel te maken een aardige lakmoesproef. Enkele andere landen gingen ons daarin voor. Als dat lukt, zou daarvan een impuls kunnen uitgaan voor verdere bestuurlijke vernieuwing in Nederland.

Ik heb echter weinig hoop nu de participanten in dat project – met name de burgemeesters van de vier grote steden – alweer met andere varianten aankomen. Misschien is het nuttig als ons nieuwe VOCbestuur iets leert over het belang van een goede ICTgovernance van enkele succesvolle bedrijven.

Wellicht zou een van de ministers de rol van CIO van Nederland moeten gaan spelen om daarmee de governancestructuur nadrukkelijk op de kaart te zetten als een issue van vernieuwing en de link te maken met een goed e-governmentconcept. Kortom, er is behoefte aan business-ICT-alignment in de VOC van 2007.

PETER HAGEDOORN is behalve CIO van Océ en voorzitter van het CIO Platform Nederland ook CIO of the Year 2005.