Drama’s bij IFRS? 5 punten die elke CFO moet kennen

5 punten die elke CFO moet kennen:

* Vergroot het IFRS-bewustzijn op bestuursniveau

* Maak een IFRS-communicatieplan

* Richt een bureau IFRS-vaktechniek op

* Kies een passende IFRS rapportagestrategie voor de lange termijn

* Bepaal welke toegevoegde waarde van IFRS wordt verwacht

Volg de training IFRS Essentials, Courtyard by Marriott Hotel Amsterdam Airport

CFO-aandachtspunt 1

Vergroot het IFRS-bewustzijn op bestuursniveau

IFRS heeft vaak strategische implicaties en aan een volledige conversie hangt een aanzienlijk prijskaartje. Toch blijkt dat bestuurders onvoldoende zijn voorbereid op de gevolgen en kansen van IFRS. Ze schrikken vaak als ze de eerste keer IFRS-cijfers ontvangen en ontdekken dan dat ze onvoldoende kennis hebben om de cijfers goed te interpreteren. Zulke basiskennis is essentieel om de verschillen met de huidige (NL GAAP) cijfers te begrijpen en deze – indien nodig – helder uit te leggen aan de markt om daarmee de kans op een negatieve beursreactie te beperken. Dat is noodzakelijk omdat de invloed van IFRS op prestatie-indicatoren (zoals ROE, ROA, EPS en EBIT) significant kan zijn.

Hoe dichter bedrijven bij de deadline komen, hoe hoger ze die impact inschatten. IFRS kan het dus noodzakelijk of wenselijk maken om de normen voor prestatie-indicatoren aan te passen. Dat heeft onder meer invloed op de interne planning, budgettering, forecasting en de prestatiebeloningen en bonussen die hierop zijn gebaseerd. Bovendien doemt de vraag op of er interne maatregelen mogelijk zijn om de ongewenste effecten van IFRS (zoals een grotere volatiliteit van resultaten) te beperken. Het is dan ook raadzaam voldoende tijd te nemen voor interne bewustwording op bestuursniveau, zowel gedurende het conversietraject als bij afsluiting daarvan. Intensieve ‘management awareness workshops’ zijn daartoe een geschikt middel. Het senior management krijgt daarbij aan de hand van een reconciliatieoverzicht (met de geconsolideerde balans en winst- en verliesrekening onder IFRS en de huidige GAAP) uitleg van een IFRS-specialist. Voor bedrijven die IFRS vanaf 2005 gaan toepassen is het zaak deze workshops nog voor de kerstperiode 2004 af te ronden.

CFO-aandachtspunt 2

Maak een IFRS-communicatieplan (investor relations)

Bestuurders die eenmaal voldoende inzicht hebben in de business impact van IFRS kunnen ook goed tot een besluit komen over hoe en wanneer de financiële gevolgen van IFRS naar de markt worden gecommuniceerd. Dit is een taak van de investor-relationsafdeling. Zowel Euronext als het Committee of European Securities Regulators (CESR) heeft zijn leden aanbevolen de buitenwereld reeds in 2004 over de gevolgen van IFRS te informeren. Weinig beursgenoteerde bedrijven hebben deze raad opgevolgd, wellicht omdat de kwaliteit van de cijfers nog onvoldoende werd geacht voor publicatie. Bedrijven die de kat uit de boom kijken, lopen ook risico’s.

Analisten zullen de invloed van IFRS zelf gaan inschatten, wat nadelig kan uitpakken. Zo deed Rabo Securities onlangs onderzoek naar de verwachte impact van IFRS onder een aantal beursfondsen en werden de resultaten daarvan als een top-10 in Het Financieele Dagblad gepubliceerd. In het Verenigd Koninkrijk beginnen analisten zich zelfs zorgen te maken dat bedrijven de overstap naar IFRS kunnen gebruiken om slecht nieuws te verbergen. Door bij de communicatie het initiatief in eigen hand te houden kunnen onplezierige verrassingen worden voorkomen.

Bedrijven moeten daarbij afwegen of ze de communicatie over IFRS laten samenvallen met de reguliere presentaties van de bedrijfsresultaten, of dat ze separate sessies en persberichten verzorgen. Deze keuze hangt af van de hoeveelheid en complexiteit van de gevolgen van IFRS, en de inschatting of er veel vragen over zijn. Het lijkt erop (zie figuur 2) dat de meeste bedrijven de voorkeur geven aan een tijdstip ergens in (voorjaar) 2005, wellicht gelijktijdig met de presentatie van hun jaarresultaten over 2004 of het eerste kwartaalrapport in 2005.

CFO-aandachtspunt 3

Richt een bureau IFRS-vaktechniek op

De vaktechnische beoordeling van verschillen tussen IFRS en de huidige boekhoudregels is een belangrijk deel van een IFRS-project. Deze verschillen kunnen liggen op het gebied van waardering (valuation/recognition), classificatie (classification), presentatie (presentation) en toelichting (disclosures) van financiële informatie. Veel bedrijven steunen hiertoe op de expertise van de externe accountant of adviseurs. Daar is natuurlijk niks mis mee, mits men er maar voor zorgt dat IFRS-kennis ook intern wordt verankerd.

Een vaktechnische afdeling met IFRS accounting specialisten is hiertoe van groot nut. Zij kunnen de gevolgen van nieuwe regels bestuderen en theoretische kennis vertalen naar praktische voorstellen voor senior management. Zo kan de besluitvorming over de toepassing van nieuwe, op IFRS gebaseerde accounting policies snel en degelijk plaatsvinden. Zo’n vaktechnisch bureau houdt nieuwe ontwikkelingen op het gebied van de jaarverslagwet- en regelgeving bij en rapporteert daarover aan het senior management. Bovendien is het bureau ook verantwoordelijk voor het bewaken van de inhoud en het juiste gebruik van de IFRS Accounting Manual.

Een goed functionerend vaktechnisch bureau is dus essentieel voor de kwaliteit van de financiële verslaglegging. Bovendien kan het zelfs een strategisch voordeel opleveren als een bedrijf hierdoor sneller of beter dan de concurrentie in staat is het bedrijfseconomische beleid te optimaliseren – of de winstschommelingen te minimaliseren – binnen het kader van de bestaande regelgeving. Bedrijven doen er dus verstandig aan hun conversie naar IFRS aan te grijpen om intern een centraal bureau IFRS-vaktechniek op te richten of te investeren in de kennis van hun huidige accounting policies groep.

CFO-aandachtspunt 4

Kies een passende IFRS rapportagestrategie voor de lange termijn

Alle IFRS/IAS regels zijn door de EU goedgekeurd. Wetgevers en toezichthouders in de aangesloten landen zijn druk bezig hun lokale wetgeving en regels aan te passen om IFRS-rapportage (in plaats van local GAAP) voor zowel de geconsolideerde en statutaire jaarrekening als de toezichtrapporten (bijvoorbeeld de DNB/PVK-maandstaten voor banken en verzekeraars) mogelijk te maken. Er staat Europese bedrijven dan ook niets meer in de weg om IFRS te kiezen als primaire verslaggevingsstandaard voor alle interne en externe financiële rapportages.

Bedrijven moeten hiertoe grondig inventariseren welke financiële rapportages er zijn en hoe deze vanaf de bron op basis van IFRS (in plaats van local GAAP) kunnen worden opgesteld. Daarna moet een passende corporate-reportingstrategie worden geformuleerd. Dit omhelst een plan van aanpak om IFRS in te bedden in de haarvaten van het hele bedrijf. Daarbij komen complexe embeddingvraagstukken aan de orde, zoals hedge accounting, impairment testing, multi-GAAP reporting, IFRS-to-local/US GAAP restatement, Standard Chart of Accounts (SCOA)-implementatie en local GL-to-SCOA mapping tables. Dergelijke maatregelen kunnen diep ingrijpen in bestaande bronsystemen, ERP- en andere grootboeksystemen en het consolidatiepakket.

Met name voor de grotere, internationaal opererende beursfondsen kan de omslag van een IFRS restatement proces naar IFRS primary reporting een extra investering betekenen van enkele tientallen miljoenen euro’s (zie figuur 3). De grote banken en verzekeraars houden op termijn zelfs rekening met honderden miljoenen euro’s om in de toekomst al hun interne en externe rapportages wereldwijd te kunnen inrichten en harmoniseren op basis van IFRS (full fair value accounting). De operationele kostenbesparingen die ze hiermee op de lange duur hopen te realiseren, zijn dan ook enorm.

CFO-aandachtspunt 5

Bepaal welke toegevoegde waarde van IFRS wordt verwacht

Zoals gezegd hebben veel bedrijven gekozen voor tijdelijke oplossingen om de IFRS-deadline van 2005 te halen. Het gevolg is dat ongeveer tweederde van de managers geen of weinig toegevoegde waarde ziet in de implementatie van IFRS. Meestal komt men niet verder dan enkele algemene voordelen, zoals een verbeterde transparantie en vergelijkbaarheid, en het feit dat IFRS door de buitenwereld als een soort kwaliteitszegel wordt gezien. Een beleid dat is gericht op volledige integratie van IFRS in de organisatie maakt het echter mogelijk om veel meer voordelen uit de IFRS-conversie te halen. Te denken valt aan:

• hogere kwaliteit van financiële rapportages als gevolg van een betere basiskennis van IFRS-regels verworven in trainingssessies en workshops
• betere documentatie en online beschikbaarheid van IFRS accounting policies (Accounting Manual) en boekhoudinstructies (Reporting Manual)
• beter zicht op de marktwaarden van balansposten (fair value) en financiële risico’s in de bedrijfsvoering (risk management)
• snellere afsluiting van de financiële rapportage (Rapid Close) als gevolg van minder vertaalslagen en reconciliaties tussen verschillende standaarden
• betere samenwerking tussen verschillende interne projecten (zoals IFRS, implementatie van een nieuw ERP-systeem of consolidatiepakket, SOX voor US-listed bedrijven, Basel II voor banken, Solvency II voor verzekeraars etc.) om dubbele aanpassingen in dezelfde systemen te voorkomen
• gemakkelijker aanstelling en uitwisseling van wereldwijd financieel personeel door gebruik van één financiële taal (IFRS)
• vereenvoudigde waardering en post-merger integratie van nieuwe bedrijfsonderdelen als die reeds gebruikmaken van IFRS
• harmonisatie en standaardisatie van alle interne en externe financiële rapportagestromen op basis van slechts één standaard (IFRS)
• kostenbesparingen als gevolg van bovenstaande structurele verbeteringen.

De verwachting is dat veel bedrijven zich pas na 2005 gaan bekommeren om de duurzame kwaliteit en efficiëntie van hun IFRS-rapportages. Daarbij is het zaak een goede balans te vinden tussen het voldoen aan de nieuwe regels (compliance) en de verbetering van de rapportageketen die kan bijdragen aan een betere bedrijfsuitvoering (performance). Het senior management moet vroegtijdig en duidelijk het ambitieniveau communiceren, anders loopt men het risico te blijven steken op het minimale niveau dat in 2005 is bereikt en verliest men het momentum om na 2005 de beoogde voordelen te kunnen realiseren.

Concluderend: een vooruitziende CFO kan met de overstap naar IFRS meer bereiken dan ‘met de hakken over de sloot’ zeker stellen dat ook in de toekomst een goedkeurende handtekening van de externe accountant onder het IFRS-jaarverslag komt te staan. Dit artikel heeft daartoe een aantal handvatten gegeven. De uitdaging is om het momentum dat nu is opgebouwd (‘must do IFRS’) om te zetten naar een hogere ambitie (‘want to do IFRS’) om IFRS in te bedden in de gehele bedrijfsvoering, besturing en financiële functie, zodat IFRS daadwerkelijk toegevoegde waarde heeft.

Een betere bewustwording nú over de mogelijke gevolgen van IFRS en tijdige beslissingen en concrete acties om de interne en externe financiële rapportages te integreren zijn daartoe essentieel. Het alternatief is op het huidige minimale ambitieniveau te blijven steken. Dat zadelt de organisatie op met alleen een extra verslaggevingsstandaard zonder toegevoegde waarde. De keuze is aan u…

Zie voor een uitgebreid verslag van het onderzoek IFRS Today nummer 2 (september 2004). Deze KPMG-publicatie is gratis verkrijgbaar door een e-mail te sturen naar spronk.iris@kpmg.nl

Volg de training IFRS Essentials, Courtyard by Marriott Hotel Amsterdam Airport