Digitale angst is slechte raadgever

Eindelijk een boek waarin kort, bondig én in duidelijke taal wordt verteld hoe leiding te geven aan die veelbesproken digitalisering van finance. Voor CFO’s, CEO’s en accountants. Maar ook voor CHRO’s en IT-experts. En nee, vergeet vooral die ‘gewone’ man en vrouw op de finance-werkvloer niet… Digital Finance van Marinda van Harskamp en Robert de Gier. Vanaf vandaag in winkel en webshop.

Ze wilden het op hún manier doen, auteurs en finance-experts Marinda van Harskamp en Robert de Gier, beide bloggers voor CFO.nl en FM.nl (Financieel-Management). Want digitalisering van finance vraagt een concrete en heldere aanpak voor de transformatie van de financiële organisatie, voor het automatiseren van processen, voor het opleiden van financials. Maar hoe zet je die strategie om in een compact en helder verhaal?

“Wat is het effect van de grote veranderingen die op komst zijn voor de mens?” vraagt Marinda van Harskamp (45). Haar handtekening staat onder meer onder het Accounting Architecture Model en ze werkte op de accountancy van bedrijven als Nokia Nederland, Mitsubishi Europe en IKEA. De menselijke kant binnen finance belichten, dát is haar specialiteit. “Natuurlijk zijn er wetenschappelijke, technische boeken over digital finance,” zegt ze. “Zo van: ‘Allemaal gewoon eventjes gelijk dóór en dan zijn we straks digitaal…’ Maar de mensen om wie het gaat, zien door de bomen het bos niet meer. Zijn bang voor hun job. Want in de praktijk van alledag gaat het niet alleen om ratio, maar ook om dat onzichtbare.”

Directe manier

Het door Management Impact in Deventer, onderdeel van Boom Uitgevers, uitgegeven boek onderscheidt zich óók door de directe manier van schrijven. Geen 890 pagina’s om uit te leggen hoe blockchain werkt, maar slechts luttele alinea’s. Hetzelfde geldt voor artificial intelligence, voor big data, voor supercomputers, voor robotica. Waardoor Van Harskamp en De Gier het uiteindelijk met een schamel lijkende 102 pagina’s af konden…
Robert de Gier (53), gevestigde naam in corporate finance: “Marinda en ik spraken elkaar op een congres voor financials, waar we beiden presentaties gaven. Toen hadden we het over een boek dat leidinggeven aan de digitalisering van finance beschrijft. En vervolgens waren we er al snel uit dat we dit sámen moesten uitwerken. Ik ben misschien iets meer van de harde finance, terwijl Marinda juist veel kennis en ervaring heeft als het om die menselijke invalshoek gaat. Idee geboren, uitwerking nog te doen! Uiteindelijk lukte het in een tijdsbestek van minder dan anderhalf jaar.”
“Alles gaat over begin- en eindpunt wanneer wordt gepraat over digital finance,” vult Van Harskamp haar co-schrijver aan. “Maar er wordt nooit uitgeweid over de route die tussen start en finish moet worden afgelegd. Wij hebben de wijsheid zeker niet in pacht, maar Robert en ik hebben elkaar in dit boek op perfecte wijze op onze eigen respectievelijke expertise kunnen aanvullen. En die route wordt nu wel, ik durf best te zeggen voor het éérst, beschreven.”

Desastreuze opstelling

Angst voor de onvermijdelijke komst van digital finance is groot. Veel mensen zijn vooral bang dat ze hun baan zullen verliezen. Waardoor hoofden in het zand verdwijnen. “En dat is natuurlijk een desastreuze opstelling,” weet De Gier. “Duidelijk is dat alle transactionele handelingen zullen verdwijnen. Ook de functie van business-controller verandert. Dat maandelijkse rapporteren waarmee die financials nu nog zo druk zijn? Straks voltooid verleden tijd, geen twijfel mogelijk.”

Reden voor angst? Nee, is de overtuiging van Van Harskamp. “Natuurlijk verdwijnen er banen, maar daar staan nieuwe kansen, nieuwe mogelijkheden en andere functies tegenover. Het gaat erom of die financial zich durft af te vragen waar haar of zijn drive ligt. En het gaat om de uitvoering van die digitalisering, om mensen richting de business te begeleiden naar die nieuwe, naar die ándere functies.”

Robert de Gier op de vraag of dit een boek is dat geruststelt of juist nóg meer onzekerheid creëert: “Mijn vrouw heeft een finance-functie. Ze heeft het gelezen en vroeg mij: ‘Robert, wat moet ik doen om te voorkomen dat ík straks mijn baan verlies?’ Punt is dat de gehele digitalisering niet één training betreft. Want die is er simpelweg niet. Niemand weet waar het uiteindelijk eindigt. Bovendien gaat het om verschuiving van toegevoegde waarde van de mens. Er zullen finance-medewerkers zijn die zo’n verschuiving niet kunnen maken. En anderen juist weer wel.”

Huis op orde

Eén conclusie uit Digital Finance kunnen we alvast verklappen: begin pas met de digitalisering als je huis op orde is. En her-ijk jezelf als mens, voor je aan de slag gaat. In het boek worden zeker niet alle antwoorden gegeven. Maar wel wordt een richting geduid om die antwoorden uiteindelijk te vinden, te achterhalen. De Gier komt met enkele praktische voorbeelden.

“Die nieuwe manier van bestellen bij McDonald’s,” noemt hij. “Terwijl je vroeger in een rij stond te wachten, gebruik je nu een soort super Ipad en komen die medewerkers die voorheen nog achter de kassa stonden naar jóu toe, met je bestelling. Bij Uber gaat het erom van A naar B te komen. Dat verandert straks niet, het ‘wat’. Maar de wijze waarop wél, het ‘hoe’. De betrouwbaarheid zal door digitalisering toenemen, het proces is een verrijking, een toegevoegde waarde om gestructureerde big data te kunnen doorgronden.”

En: “Je kunt de golven van digitalisering niet stoppen. Maar je kunt wel leren op diezelfde golven te surfen. Het gaat hier ook om het gedrag van de mens. Drie keer op je snufferd gegaan en de golven dus maar ontlopen en bang achterom kijkend dat strand op rennen? Of voor die vierde keer de uitdaging aangaan, op die plank kruipen en uiteindelijk slagen?”

Angst slechte raadgever

Waarover het duo het ook eens is: angst is niet nodig, is ook hier een slechte raadgever. Want digital finance zal na een overgangsfase van zo’n tien jaar geen banen kosten, meer een heel andere toegevoegde waarde geven en juist werk opleveren. “Je hebt dus iedereen nodig, voor die ándere banen die ontstaan,” aldus Van Harskamp. “En ook voor de CFO zal er iets veranderen. Want als hij niet digitaal-minded is en het besef dat het allemaal voor de deur staat, nog niet is ingedaald, dan wordt dat transformeren een stuk lastiger.”

Volgens de schrijvers moeten leidinggevenden in het digitaliseringsproces mensen de ruimte geven om zich te ontwikkelen. Daarvoor hoeft de CFO niet alle details te weten, maar hij moet wél op afstand coördineren.

Robert de Gier bekleedde finance-topfuncties bij een lange reeks bedrijven – onder meer bij Martinair, Exact, Telefoongids en een biotech-multinational – en behaalde een dubbele MBA op Nyenrode en Rochester: “Door verrijking van gestructureerde data zal de betrouwbaarheid toenemen en kan de business-controller data beter doorgronden. Nu is er vaak vooral veel chaos. Bij Martinair werkte ik destijds samen met Martin Schröder. En toen al ging het ‘op de computer’ landen – dus zeg maar met de automatische piloot – beter dan dat traditionele handwerk vanuit de cockpit.”

Briljant én nerd

Er ontstaat ook een nieuwe manier van leidinggeven door die digitalisering van finance. Want niet iedere CFO kan data-analisten ‘sturen’. Dat moet op andere wijze gebeuren dan bij traditionele finance-mensen, is de overtuiging van beide auteurs. “Data-analisten zijn vaak briljant, maar het blijven ook nerds. En die zijn communicatief nu eenmaal niet de sterksten.”

En, zo zegt Marinda van Harskamp: “Er zal veel meer kruisbestuiving komen tussen verschillende afdelingen en professionals. De CFO die niet digitaal wil, zou wel eens de ondergang van zijn organisatie kunnen inluiden, zo’n bedrijf gaat de boot missen. Ja, ik denk dat je de vergelijking met de rampspoed die ooit zo gevestigde bedrijven als Nokia en ook Kodak trof, kunt doortrekken. Wie niet evalueert, sterft uit. Met dit boek hebben we digital finance grijpbaar proberen te maken.”

Robert de Gier: “Wij zijn financials, geen schrijvers. Maar dit is een gaaf stuk geworden. Toegankelijk, zonder alles tien keer uit te leggen en uit te schrijven. Niet wetenschappelijk, maar op papier gezet door twee ervaren managers. Gedaan uit oprechte liefde voor het vak. Om finance verder te helpen. Dát was onze missie. En die missie verliep heel complementair. In dit gehele digitale proces zijn er momenten dat je niet ‘in control’ bent. En dat je het ‘onderweg’ moet zien uit te vinden!”

Marinda van Harskamp: “Vooral geen hoogdravende bewoordingen en teksten, hadden we afgesproken. Onze boodschap met Digital Finance is duidelijk. Het komt eraan, de ontwikkelingen verlopen steeds sneller, tegenstribbelen is geen optie. En echt niemand weet waar het straks exact eindigt!”

Dit artikel verscheen ook in FM Magazine 2019-3.