De route wordt herrekend… (over TomTom)

Wordt creativiteit niet belangrijk gevonden in het Nederlandse bedrijfsleven? ‘Manager vindt zichzelf creatief en innovatief’, zo luidt de conclusie van een onderzoek naar managementeffectiviteit. Van de 250 geïnterviewde managers zegt 50 tot 70 procent creativiteit en innovatie belangrijk te vinden en in hoge mate binnen hun bedrijf te stimuleren. Vervolgens komt uit het onderzoek een ontnuchterende constatering, namelijk dat managers moeite hebben met daadwerkelijk experimenteren met nieuwe aanpakken. Dit lijkt op zijn zachtst gezegd nogal in tegenspraak met het eerder genoemde streven naar creativiteit en innovatie. Als klap op de vuurpijl: het aantal managers dat aangeeft het niet prettig te vinden om risico’s te nemen is veel groter dan het aantal dat zich hierbij wel comfortabel voelt.

Navigatiebedrijf TomTom zit in een spagaat: het moeten blijven investeren in zijn technologie, in het verbeteren van zijn kaarten en de manier waarop die worden gemaakt, terwijl de markt tegenzit. De operationele kosten stijgen en daarmee ook het verlies. Over heel 2021 nam de omzet met 4 procent af tot een kleine 507 miljoen euro – van techgigant tot bijna-MKB. Het nettoverlies van het navigatiebedrijf kwam uit op net iets minder dan 100 miljoen euro. En 2022 werd door topman Goddijn al betiteld als ‘rommeltjesjaar’. Tja.

Voorspellers van reorganisatie
Kortom, voorzichtig, saai, niets in opinie of gedrag dat het spannend zou kunnen maken. Nu snappen wij ook wel dat, zeker bij beursgenoteerde ondernemingen, alle uitspraken van bestuurders op een goudschaaltje worden gewogen. Gevoelige informatie dient te worden vermeden of zorgvuldig te worden geënsceneerd. Maar is de nietszeggendheid en de geringe uitstraling van voornoemde gedrag niet evengoed informatie die beleggers of analisten bereikt? Kun je wel vertrouwen hebben in een bedrijf dat door zulke saaie, weinig inspirerende, niet-creatieve managers geleid wordt? Waar blijven de gedreven ondernemende leiders waarvan het enthousiasme over hun bedrijf of product af spat?

Dit lijkt één van de voorspellers van reorganisaties.

En jawel, hoor! In juni 2022 maakte TomTom bekend 500 banen te schrappen, wat neerkomt op 10 procent van het personeel. Het schrappen van de arbeidsplaatsen wordt veroorzaakt door een automatiseringsslag met nieuwe technologie voor het maken van kaarten. Dat maakt het zeker efficiënter, en kostprijs verlagend. Maar je blijft hetzelfde doen… De consumentendivisie gaat TomTom niet naar nieuwe toppen leiden, daarvoor is de concurrentie van gratis diensten (zoals Google Maps) te groot. De zakelijke markt is kansrijker – met data voor taxiplatforms, pakketbezorging en vooral zelfrijdende auto’s (al is dat steeds ongewisser aan het worden…). Dat is nogal een omschakeling – en laat eigenlijk al te lang op zich wachten. En zou het meespelen dat TomTom dit jaar bijna een kwart minder waard is geworden (na een korte opleving in de vroege zomer, is de daling weer ingezet: nog maar € 7,63)? En structureel verlieslatend is sinds 2017? Je moet wat.

Navigatiekaarten voor Volkswagen
En wat zegt het ons als Teslin Capital extra aandelen inkoopt? De investeerder uit Maarsbergen stapte februari 2022 in voor 3 procent, en heeft dat belang opgevoerd naar 5 procent nu. TomTom sloot onlangs een mooie deal met Volkswagen – daarvoor gaat TomTom navigatiekaarten maken met softwarebouwer Cariad, een dochterbedrijf van Volkswagen dat samen met Bosch ook al aan software werkt voor zelfrijdende auto’s. Is het een mogelijkheid dat Volkswagen TomTom gaat inlijven? Immers, waarom telkens betalen, als je het bedrijf – tegen een premie van zeg 20 tot 25 procent – ook goedkoop kunt inlijven…?!

Enfin, linksom of rechtsom, Tomtoms route wordt herrekend.

Om te eindigen met een mooie quote van onze volksschrijver Gerard Reve (uit: De avonden; 1947):
‘Tom te tom tom, tom te tom.’ zong Frits in zichzelf, ‘het gaat slecht, verder gaat het goed.’

Door Leo van de Voort (voormalig directeur corporate finance Kempen & Co en co-auteur van het boek Exit Fantoomtrots) en Fred van Essen (zelfstandig gevestigd bestuursadviseur en co-auteur van ‘10 Strategische wetten om aan de weg te zetten’ ).