De KLM Klucht van 2020 (4) Opsplitsen is afzien

Een serie blogs over Know Your Business, strategie & ondernemerschap.

Veel politici en journalisten roepen op om  Air France en KLM op te splitsen. In de praktijk is het opsplitsen van grote conglomeraten echter helemaal niet zo gemakkelijk. Het is een ingewikkelde, tijdrovende en dure ingreep.

Door Tony de Bree. Hij is auteur van de bestsellers 'De scale-up blueprint' en 'Kan het vliegen? Van idee tot succesvolle startup'. Ook is hij sinds 1997 succesvol spotter van bedrijven als Amazon, Bol, ASML, IKEA en PayPal (in 2001). Hij is ICT-lid in RvC's en werkte bij ABN AMRO o.a. als projectleider CDD en global splitsingsmanager KYC.

Veel conglomeraten (IHC, Tata Steel en Damen en het artikel over portfolio-strategie) zijn in deze coronacrisis afhankelijk geworden van steun van overheden en/of van banken. Voor die problemen kunnen over het algemeen een aantal oorzaken aan te wijzen naast het wegvallen van inkomsten. In het geval van Air France KLM zijn dat:

• Te veel invloed van een (te) groot en te log hoofdkantoor (in Parijs) op het operationele reilen en zeilen van de twee bedrijfsonderdelen.
• Het vanuit het gemeenschappelijk hoofdkantoor doorbelasten van te hoge interne kosten en kosten van de holding.
• Het binnen de holding cross-subsidiëren van slecht draaiende onderdelen door goed of beter draaiende onderdelen zoals Air France door KLM.  
• Het binnen de twee bedrijfsonderdelen cross-subsidiëren van slecht draaiende onderdelen door goed of beter draaiende onderdelen. Dat is in het geval van Air France KLM in beide bedrijfsonderdelen het geval zijn door bv het in de lucht houden van onrendabele lijnen.
• Een onduidelijke of niet-actuele strategie. Ook dat gaat op voor de holding Air France KLM en voor de twee bedrijfsonderdelen. Met de oorspronkelijke fusie wilde men 'schaalvoordelen' halen in vergelijking met andere grote luchtvaartmaatschappijen en alles voor iedereen zijn, inclusief een prijsvechter. Los van de coronacrisis was en is dat een onhoudbare strategie.

Het is belangrijk om op te merken dat aandeelhouders over het algemeen niet meer zo happig zijn op conglomeraten. Men wil liever zelf beslissen om in bepaalde takken van sport te investeren in plaats van dat een CEO en de rest van een RvB van een conglomeraat dat voor ze doet.

Hoe eenvoudig is opsplitsen?

Hoe ingewikkeld en hoe duur opsplitsen van een bedrijf als Air France KLM in de praktijk is hangt van een aantal factoren af:

• de mate van operationele, tactische en strategische integratie van de twee bedrijfsonderdelen (hierbij moet vooral gedacht worden aan het gebruik van dezelfde ICT-systemen binnen de holding en tussen de verschillende bedrijfsonderdelen);
• de manier waarop de juridische entiteiten zijn opgezet; en vooral
• de mate waarin de verschillende partijen elkaar vertrouwen en kunnen samenwerken bij de 'boedelverdeling'.

Zoals bleek uit de wereldwijde opsplitsing van ABN Amro tussen RBS, Banco Santander en Fortis (en later de Nederlandse Staat) na 2008, waarvan ik een van de wereldwijde programmamanagers was, kun je een opsplitsing het beste vergelijken met een persoonlijke scheiding. Je moet goede afspraken maken over hoe en wanneer je het gaat doen en uiteindelijk moet je gaan bepalen wie wat krijgt.

Makkelijker gezegd dan gedaan

Er moet allereerst overeenstemming komen over de governance van de opsplitsing. In het geval van Air France KLM betekent het dat er externe partijen ingehuurd dienen te worden om plannen te maken op strategisch, tactisch, en operationeel niveau, niet alleen in Frankrijk en Nederland, maar in alle landen waar de holding een 'aanwezigheid' heeft.  

Bovendien heb je met veel verschillende stakeholders te maken: met vakbonden, met ondernemingsraden, met (lokale) toezichthouders en in dit geval met twee nationale overheden.

En aangezien 'de winkels' open moeten blijven tijdens de splitsing, is zorgvuldigheid geboden, zodat je niet de baby's met het badwater weggooit.

In de praktijk blijken de financiële afwikkeling, de juridische afwikkeling, en de operationele afwikkeling naast de ICT-splitsing de grootste uitdagingen te zijn, naast het personele aspect. Voor een succesvolle opsplitsing is gedetailleerde kennis en ervaring van operaties en van de ICT-systemen van cruciaal belang. Zeker in dit geval, aangezien het gaat om het vervoeren van vele duizenden mensen per dag.

Willen opsplitsen is dus één, maar het in de praktijk uitvoeren is een hele andere zaak.

De KLM Klucht van 2020:

• 7 eisen voor KLM-redding
• Staatssteun zonder overlevingsplan?!
• Brevet van onvermogen
• Opsplitsen is afzien

Lees ook: Investeren in KLM ipv lenen.