De KLM Klucht (3) Brevet van onvermogen

Een serie blogs over Know Your Business, strategie & ondernemerschap.

De leiding vervangen. Dat is één van de eerste dingen die je als interim manager of professionele bankier doet, als een bedrijf gered moet worden. De staatssteun voor KLM en AirFrance-KLM vraagt daar echter niet om. Waarom had dat wel moeten gebeuren?

Door Tony de Bree. Hij is auteur van de bestsellers 'De scale-up blueprint' en 'Kan het vliegen? Van idee tot succesvolle startup'. Ook is hij sinds 1997 succesvol spotter van bedrijven als Amazon, Bol, ASML, IKEA en PayPal (in 2001). Hij is ICT-lid in RvC's en werkte bij ABN AMRO o.a. als projectleider CDD en global splitsingsmanager KYC.

De afgelopen periode hebben zowel KLM CEO Pieter Elbers als Airfrance-KLM CEO Ben Smith bij herhaling laten zien dat ze niet de mindset en ook niet de juiste soft en hard skills hebben om van 'groeistrategie' naar 'overlevingsstrategie' te gaan. Ze zijn niet in staat om met hun bedrijf een haalbaar overlevingsplan en een goede overlevingsstrategie uit te voeren.

Daarmee laten ze bovendien wederom zien waarom hun bedrijven in de problemen zijn geraakt: jarenlang mismanagement.  Zo maar wat voorbeelden:

• Elbers is van mening dat er 'niets mis is met het business model en het verdienmodel'. Maar natuurlijk is er wél iets mis. De huidige problemen zijn grotendeels te wijten aan een verkeerde stuck-in-the-middle strategie en bij de grootsten te willen horen, door mee te willen gaan in prijzenoorlogen met kleine lean & mean bedrijven en geen oog te hebben voor betalende klanten. En dat in combinatie met gigantische niet noodzakelijke overheadkosten op Airfrance-KLM niveau, bij KLM in Nederland zelf, en een enorme zware externe schuldenlast om dat allemaal te financieren.
   
• 'Met 1,5 meter tussen passagiers vliegen is niet rendabel'. Natuurlijk wel, alleen niet als je als strategie hebt zoveel mogelijk mensen zonder ruimte, eten en drinken in een vliegtuig voor 30 euro per persoon te vervoeren. Kijk eens waar 80 procent van de inkomsten van de KLM uit komt? Niet van klanten met te goedkope tickets. Waarom wil je dan toch massaal zoveel mogelijk mensen zo goedkoop mogelijk rondvliegen? Echt: je kán een hele rendabele anderhalvemeter luchtvaartmaatschappij neerzetten zónder cross-subsidising.
   
• Volgens Elbers is de definitie van rendabel dat je 'met je huidige strategie, met je huidige overhead, en met je huidige business- en verdienmodel genoeg inkomsten hebt om je huidige kosten goed te maken'. Die inkomsten omvatten ook gelden van staat en banken. Die kosten omvatten ook de veel te hoge salarissen voor mensen die geen enkele waarde toevoegen aan de bottom-line. Die bottom-line is de winstgevende klant. Zijn definitie klopt dus niet.
   
• Met de miljarden euro staatssteun hoopt Elbers 'vooral een bijdrage te leveren aan het versterken van de economie'. Maar hoe? Die staatssteun gaat naar leasemaatschappijen in Ierland, futures op de prijzen van kerosine, en naar banken. Of bedoelt hij eigenlijk dat hij gewoon wil doorgaan op de oude manier?
   
• En dan Smith. Hij pleit voor 'terugschroeven van het personeelsbestand'. Goed idee. Alleen de vraag is, 'welk personeelsbestand. Het meest logische zou zijn om te beginnen aan de top en de lagen daaronder, gooi die mensen eruit die op geen enkele manier bijdragen leveren aan het geld verdienen met betalende klanten, maar die wel voor heel veel kosten zorgen (directe en organisatiekosten in de onnodige bureaucratie). Kortom, begin met jezelf … goed voorbeeld doet goed volgen immers. Doe desnoods vrijwillig afstand van 40 procent van jouw salaris en van de mensen in de leemlaag er direct onder.

Senior managers van het oude type, zoals deze twee, zijn gewend om de kaasschaaf toe te passen en dan vooral van beneden naar boven. Echter, daarmee verkleinen ze juist de kans om weer geld te gaan verdienen door de juiste dingen voor de juiste klanten te doen.

Is dit allemaal rocket-science? Nee hoor. Je moet gewoon:

• echt sturen op cashflow,
• ondernemen, door naar betalende klanten te kijken,
• onnodige en niet-noodzakelijke kosten zo laag mogelijk houden, en
• zo min mogelijk onder verkeerde voorwaarden extern financieren.

Zowel de Nederlandse als de Franse overheid had daarom als een van de voorwaarden voor staatssteun moeten stellen dat de huidige leiding vervangen zou worden, want met deze heren wordt het niets. En dat zeg ik hier als belastingbetaler en dus ongevraagd aandeelhouder. Want 4 miljard euro betekent dat elke werkende Nederlander Elbers en KLM steunt met zo'n 450 euro (reken eens uit hoe lang u moet werken om Elbers te steunen?). Wat dat betreft zou minder dedain van beide heren op radio en tv wel op zijn plaats zijn. Op een echte aandeelhoudersvergadering zou ík ze weg stemmen. En u?

De KLM Klucht van 2020:

• 7 eisen voor KLM-redding
• Staatssteun zonder overlevingsplan?!
• Brevet van onvermogen
• Opsplitsen is afzien

Lees ook de andere blogs van Tony de Bree: Will we survive?