‘Back to the Future’ (Over de VS, China en de chipindustrie)

Het lijkt (of hopelijk: leek – maar ik vrees: lijkt!) in de VS dat alles wat bewustwording vereist, of een nieuwe manier van kijken, dwaasheid is, linkse geldverspilling en/of een samenzwering. De boodschap: het was goed zoals het was. Alles wat je afhankelijk lijkt te maken, alles wat organisatie en samenwerking over de eigen grenzen heen vereist, wordt verdacht gemaakt of onmogelijk, en gezien als een doelbewuste ondermijning van de eigen overzichtelijke wereld.

Dat nu raakt een parel in de Nederlandse economie: ASML.

Wereldmachten China en de VS beschouwen de chiptechnologie als de belangrijkste bouwsteen van hun economische toekomst – en daarmee bron van toekomstige waardecreatie. China importeert tot nu toe voornamelijk halfgeleiders en wil vlot een zelfstandige chipindustrie opzetten. De VS daarentegen beschouwen Made in China als uitermate bedreigend en een gevaar voor het eigen technologisch-economisch leiderschap. In deze koude handelsoorlog worden productiemiddelen wapens – en exportregels (restricties) verlammen een complete sector die over drie continenten loopt. Die complexe value chain rammelt inmiddels aan alle kanten, nu de VS China willen loskoppelen. Dat gaat pijn doen in Veldhoven.

Over 2020 denkt ASML ca. € 1 mrd aan Chinese chipmakers te verkopen – en ASML verwacht mede op basis van de zich vlot ontwikkelende chipindustrie in China, qua omzet door te groeien naar € 24 mrd in 2024 (tegen bijna € 12 mrd nu). Het Amerikaanse beleid is er op gericht de Chinese technologieontwikkeling af te remmen – alsof je probeert bij een roeiwedstrijd je tegenstander dwars te zitten door een spaak tussen de wielen te steken…. Duh.

Exportrestricties keren zich uiteindelijk tegen de Amerikaanse chipsector. China is een belangrijke afzetmarkt voor chipfabrikanten in de VS. En dat omzetverlies gaat hinderen bij het kunnen investeren in R&D. De VS zagen – volgens de Semiconductor Industry Association (SIA) – hun aandeel in de chipproductie dalen van 37% in 1990 tot 12% nu. En dat gaat – ook in Veldhoven – toekomstige waardecreatie in de weg zitten.

Daarbij is het een flinke boost voor de Chinese noodzaak zelf een eigen chipindustrie verder uit te bouwen. De SIA verwacht dat China in 2030 met 28% de grootste chipproducent ter wereld is. Van die voorgenomen loskoppeling wordt de wereld niet beter – specialisatie op wereldschaal is een must: zo is ASML afhankelijk van Zeiss (Duitsland) en Cymer (VS) en drijven ook op feedback op de EUV-technologie van TSMC (Taiwan).

Als je dit soort systemen onder druk zet, dan snap je niet hoe zulke afhankelijkheden werken. En dan een verlangen naar de goede oude tijd staat een competitieve toekomst in de weg. En waardecreatie die verder brengt dan de stand van gisteren, de positie van vandaag of de angst van morgen.

Door Leo van de Voort. Hij is bestuursadviseur bij Fuel for Living Strategies, voormalig directeur corporate finance Kempen & Co en co-auteur van het boek Risicovreugde.