Effectief financieel rekenen met Excel – Inleiding

Dit artikel maakt deel uit van de reeks: ‘Effectief financieel rekenen met Excel’. Lees hier:
– Het inleidende artikel
– Deel 1 – Toegang, werking en spelregels van financiële functies
– Deel 2 – De eindwaarde respectievelijk contante waarde van één bedrag of kapitaal
– Deel 3 – De eindwaarde respectievelijk contante waarde van een regelmatige betaalreeks
– Deel 4 – De eindwaarde respectievelijk contante waarde van één bedrag in combinatie met een regelmatige betaalreeks
– Deel 5 – De contante waarde van een gelijkblijvende oneindige betaalreeks
– Deel 6 – De contante waarde van een groeiende oneindige betaalreeks

Het beschikbaarheidmotief speelt hierbij een belangrijke rol, omdat een Euro in het heden nu eenmaal meer waarde vertegenwoordigt dan eenzelfde Euro in de toekomst. Daarnaast zal een geldgever of investeerder gecompenseerd willen worden voor de onzekerheid waarmee toekomstige geldstromen omgeven zijn. Afhankelijk van de risicograad van de investering of belegging zal een risico opslag gelden bovenop de samengestelde intrestvoet welke geldt voor risicovrije beleggingen of investeringen. In de praktijk wordt voor een risicovrije belegging als referentie vaak uitgegaan van schatkist- of staatspapier

Ook raakt financieel rekenen in toenemende mate het gebied van de financiële verslaglegging, dat van oudsher een sterk retrospectieve focus heeft op de registratie van historische kosten en kostprijs. Het gaat daarbij om waarderingsvraagstukken waarin toekomstige en vaak onzekere geldstromen een belangrijke rol spelen, zoals bijvoorbeeld berekeningen rond pensioenverplichtingen, berekeningen rond derivaten en bedrijfswaarde- en impairment berekeningen.

Excel wordt hierbij vaak ingezet als hulpmiddel, waarbij spijtig genoeg de constatering past dat veel gebruikers – meestal vanwege onbekendheid – de ruim 50 ingebouwde financiële functies niet of nauwelijks benutten.

Onbekendheid met de financiële functies laat zich voor een belangrijk deel verklaren door het ontbreken van toegankelijke documentatie: de helpfunctie van Excel blinkt niet uit in duidelijkheid en de meeste handboeken besteden niet of nauwelijks aandacht aan het onderwerp financiële functies.
__________________________________________________________________________________

Volg een topcursus Excel 
Ontdek snel en eenvoudig hoe u de tijd die u aan Excel besteedt halveert. 
Benut Excel’s potentie volledig in 2012. Volg een van de Excel cursussen. 
Bekijk het overzicht en meld u direct aan.
__________________________________________________________________________________

In een volgende reeks artikelen besteden we aandacht aan de meeste van de ruim 50 financiële functies die Excel rijk is en bekijken we – zoveel mogelijk in logische samenhang – bij welke vraagstukken deze ingezet kunnen worden. Achtereenvolgens bekijken we

De basis van het financieel rekenen en de vijf belangrijkste Excel functies
We beginnen bij de basis in de vorm van eind- en contante waardeberekeningen voor regelmatige geldstromen. Het begrip regelmaat heeft hierbij betrekking op de gelijke omvang van de bedragen (enkelvoudig of meerdere termijnen), de intervallen (gelijk tijdsinterval tussen betalingen onderling) en het rekenrentepercentage (gelijkblijvend over de rekenhorizon).

Hierbij maken we direct kennis met de vijf belangrijkste (basis) functies waarmee 90 procent van de vraagstukken op te lossen is, ook de meer complexe die we in de vervolgartikelen zullen tegenkomen.
 
Het converteren van betaalreeksen
Het komt voor dat een geldnemer of een geldgever een bestaande reeks periodieke betalingen wil omzetten in een afwijkende nieuwe reeks. Om de hoogte van een nieuwe periodieke betalingsreeks te bepalen, moeten de contante waarde van de bestaande en de nieuwe reeks gelijkgeschakeld worden. Hierbij maken we gebruik van de in het eerste artikel genoemde vijf basisfuncties.

Werken met onregelmatige betaalreeksen
Van onregelmatigheid is sprake als bij geldstromen sprake is van onregelmatige intervallen, bedragen of rentepercentages. Ook hierbij maken we gebruik van de vijf basisfuncties die bij onregelmatige reeksen gecombineerd en meervoudig ingezet worden.

Het samenstellen van investeringsanalyses
Een investeringsbeslissing kan worden genomen op basis van verschillende criteria en rekenformules. De meeste daarvan zijn gebaseerd op discontering van toekomstige geldstromen die uit een investeringsproject voortvloeien. Excel beschikt over verschillende functies om de Netto Contante Waarde en de Interne Rentabiliteit van een investeringsproject te kunnen bepalen.

Rekenen met effecten en waardepapieren
Belegging in effecten kan vanuit het gezichtspunt van de belegger worden beschouwd als een reguliere investeringsbeslissing waarbij ernaar wordt gestreefd om – gegeven een aanvaardbare risicograad – een zo hoog mogelijk rendement te behalen.

In dit licht kan bij effectenberekeningen in de meeste gevallen prima gebruik gemaakt worden van de functies waarmee ook de Netto Contante Waarde en de Interne Rentabiliteit van een investeringsproject berekend worden. Daarnaast beschikt Excel over een groot aantal zeer specifieke functies die met name betrekking hebben op obligaties en (Amerikaans) schatkistpapier. Hiervan bespreken we de functies die in de Europese praktijk toepasbaar zijn.

Afschrijven met Excel
Er bestaan diverse methodes om afschrijvingen te verdelen over de levensduur van een duurzaam productiemiddel. Naast een functie voor lineair afschrijven beschikt Excel over verschillende functies waarmee het mogelijk is om versneld of degressief af te schrijven.

Cashflow- en amortisatieschema’s
Cashflow- en amortisatieschema’s  zijn hulpmiddelen om geldstromen in de tijd weer te geven. Het fundamentele verschil tussen beiden is dat bij amortisatieschema’s – in tegenstelling tot cashflowschema’s – altijd sprake is van een “nulsaldo” waarnaar wordt toegewerkt in de laatst opgenomen periode.

Amortisatieschema’s worden met name gebruikt bij de aflossing van leningen, terwijl cashflowschema’s vaak worden ingezet bij de berekening van de contante- of eindwaarde van geldstromen.

Geert Wessels (1957) studeerde bedrijfseconomie aan de KUB (doctoraal 1981: specialisatie ondernemingsfinanciering) en volgde daarna nog diverse postdoctorale informaticastudies. Hij heeft verschillende staf-, advies- en managementfuncties vervuld binnen met name de gezondheidszorg en de volkshuisvesting. Zijn ervaringen met Excel liggen met name op het terrein van de financiële rekenkunde.