Herziening van de Payment Service Directive: mooie kans of toch vooral een bedreiging?

Het ontsluiten van rekeninginformatie aan derden haakt aan op een belangrijk thema dat wordt geïntroduceerd in de geactualiseerde Payment Service Directive die later dit jaar ter stemming wordt gebracht in het Europees Parlement: ‘payment account access services’. Het grote verschil zit erin dat deze EU-richtlijn de toegang tot de betaalrekening voor derde partijen juist afdwingt bij de Europese banken, waarbij het initiatief en akkoord bij de rekeninghouder zelf ligt.

Vanwege de grote toename in e-commerce en mobiele betalingen heeft de Europese Commissie in juli 2013 een pakket van wetgevende maatregelen op het gebied van betalingsverkeer gelanceerd. De Payment Service Directive, stammend uit 2007, wordt hiermee geactualiseerd. Daarnaast wordt wetgeving met betrekking tot de maximaal toegestane hoogte van interbancaire vergoedingen geïntroduceerd. In de herziene versie van de Payment Service Directive (PSD II) zijn specifieke initiatieven opgenomen die meer concurrentie, efficiency en innovatie moeten creëren op het gebied van e-betalingen. 

Naar verwachting wordt in het tweede deel van 2014 in het Europees parlement gestemd over de invoering van het pakket aan maatregelen. De belangrijkste vier veranderingen die op stapel staan zijn: 

Op gebied van informatievoorziening en transparantie wordt de regelgeving van toepassing op transacties in alle valuta, niet alleen EU valuta. Daarnaast gaat de regelgeving op deze vlakken ook gelden voor de transacties vanuit de EU naar buiten de EU en vice versa. De regelgeving bij deze zogenaamde ‘one leg’-transacties hebben enkel betrekking op het Europese gedeelte van de transactie.

PSD II verruimt het aandachtsgebied van de wetgeving met een nieuwe categorie, de zogenaamde “derde betalingsdienstaanbieders”. Dit zijn partijen die niet de betaler of begunstigde zijn, noch de bankrekening van de betaler beheren, maar wel betaaldiensten aanbieden. Met betrekking tot toegang tot de betaalrekening reguleert de PSD II hierbij een tweetal zaken: 

1) Rekeninginformatiediensten: deze diensten stellen service providers in staat om rekeninginformatie van een of meerdere rekeningen te gebruiken in een toepassing mits de rekeninghouder daar toestemming voor geeft. Banken moeten gaan faciliteren dat bij hen aanwezige rekeninginformatie toegankelijk wordt gemaakt voor derde partijen.

2) Betalingsinitiatiediensten: derde betalingsdienstaanbieders mogen met toestemming van de rekeninghouder betaaltransacties initiëren via een internet-toepassing. Banken worden verplicht ook deze functionaliteit te ondersteunen.

Verdere doorvertaling van de SEPA-richtlijnen in de wetgeving: in de PSD II wordt de regelgeving op gebied van het recht op restitutie bij automatische incasso gelijk getrokken met de SEPA richtlijnen.

De hoogte van interbancaire vergoedingen voor op betaalpas en creditcard gebaseerde betalingstransacties (“Multilateral Interchange Fees” oftewel MIF’s) wordt aan banden gelegd. MIF’s zijn kosten die een winkelier betaalt aan de aanbieder van een pashouder als deel van een elektronische pas-transactie, hetzij door middel van een bankpas, hetzij door middel van een creditcard. Aanbieders mogen voortaan een vergoeding doorberekenen van ten hoogste 0,2% van het totaalbedrag voor debit card-transacties en 0,3% voor credit card-transacties. 

Vanuit Europees oogpunt bezien is deze ontwikkeling begrijpelijk, maar wat betekent de voorgestelde verandering nu voor verschillende typen organisaties?

Wat betekent deze revisie van de regelgeving nu concreet? Het antwoord op deze vraag hangt af van het type organisatie dat met de nieuwe wetgeving te maken krijgt: 

Voor veel financiële instellingen zal de verplichting om verdere maatregelen te treffen op het gebied van informatieverstrekking rondom ‘one leg’-transacties niet met gejuich worden ontvangen. Het binnen EU kringen besproken alternatief – dit type transacties volledig te laten vallen onder het EU regime met betrekking tot o.a. geldende maximale transactiekosten en uitvoertermijnen – was echter een last geweest die nog vele malen groter zou zijn uitgevallen. Wat overeind blijft is dat de bepalingen rondom verhoogde transparantie de bancaire sector dwingen tot een aanzienlijke revisie op de bestaande betaalprocessen. 

Voor innovatieve betalingsdienstaanbieders heeft de PSD-herziening op het eerste gezicht het meest te bieden. Hoewel toepassingen waarbij toegang tot de bankrekening van een gebruiker van belang is voor een derde partij momenteel nog niet wijdverbreid zijn, is de verwachting dat deze markt snel in omvang zal groeien. 

Voor betaalpas- en creditcard- aanbieders is vooral de begrenzing van de transactievergoeding in het oog springend. Dit is echter niet noodzakelijkerwijs slecht voor hun omzetverwachtingen. Hoewel de momenteel gehanteerde tarieven van de aanbieders gemiddeld aanzienlijk zullen dalen, zorgt de constante toename van e-commerce betalingen voor een groeiend marktaandeel van pasbetalingen. Over de gehele markt bekeken zal de procentuele afroming door card-bedrijven wel dalen.

Retailorganisaties lijken daarbij garen te spinnen en verwelkomen de limietstelling op MIF’s: de kosten van betalingsverkeer nemen af. De mate waarin dat het geval is hangt echter af van het EU land waar de afnemer van card-diensten is gevestigd. In Nederland bijvoorbeeld heeft de betaalpas een heel groot marktaandeel met een tarief onder de 0,2% van het transactiebedrag. In Nederland heeft de limietstelling vooral effect op de credit card-markt. Op Europees vlak bestaat bovendien de kans dat aanbieders het bedrag van de jaarlijkse bijdrage van kaarthouders aanzienlijk zullen verhogen om op die manier gederfde inkomsten als gevolg van de MIF-limitering te compenseren.

Daar waar PSD II voordelen biedt voor retailers en innovatieve betalingsdienstaanbieders, lijken vooral de banken met nadelen te worden geconfronteerd. Er moeten immers extra investeringen worden gemaakt om PSD II-compliant te zijn, terwijl het alleenrecht op toegang tot de klantrekeningen dreigt te verdwijnen.

Toch biedt de verplichting om toegang tot de betaalrekening te moeten toestaan ook kansen voor banken. De Franse bank Crédit Agricole bijvoorbeeld ziet in de PSD-herziening geen bedreiging maar juist een kans en biedt ontwikkelaars daarom een proeftuin om software te bouwen die aansluit bij de op stapel staande veranderingen. Credit Agricole profileert zich zo als een moderne bank en kan straks bovendien als eerste mee profiteren van nieuwe verdienmodellen die op deze payment account access services zijn gebaseerd.

Op 20 februari 2014 heeft het Economic Affairs Committee van het Europees parlement ingestemd met de voorgestelde actualisatie van de PSD en de cap op de MIF’s. Dat biedt echter geen garantie voor een snelle invoering. Met de Europese verkiezingen aanstaande in mei van dit jaar is het de verwachting dat een definitief akkoord over de invoering van de nieuwe richtlijnen pas na de zomer van 2014 kan worden bereikt. Vervolgens dient de richtlijn nog te worden ingepast in de nationale wetgeving van de 28 afzonderlijke lidstaten.

__________________________________________________________________________________