Elke eikel die valt, geeft gedonder

Een serie blogs over control.

Ik snap het niet. Je bent verantwoordelijk voor de uitvoering van belastingwetgeving en je ziet dat deze ertoe leidt dat 22.000 ‘gewone’ gezinnen in ernstig financiële problemen komen. Geen frauderende Bulgaren of witwassende multinationals maar normale mensen, zoals jij en ik. En die problemen zijn echt groot: baanverlies, echtscheiding, huis kwijt, schuldsanering, kinderen uit huis geplaatst, allemaal omdat jouw interpretatie van de wet zegt dat deze mensen gefraudeerd hebben.

Door Hinrich Slobbe, control prof in beide betekenissen, als associate professor aan de Business School Nederland en als directeur van Wisdom in Finance.

Een kruisje verkeerd geplaatst, 50 euro ten onrechte gedeclareerd: hup heel de toeslag stoppen en alles terugvorderen. Tienduizenden euro’s opeisen omdat iemand zich vergist heeft. Vervolgens zeg je dat je daar buikpijn van krijgt, maar je laat het wel gewoon doorgaan. Jarenlang. Ondanks memo’s van de huisjurist dat deze handelswijze onethisch en juridisch onhoudbaar is. En op het moment dat Kamerleden hun controlerende taak uitvoeren worden ze jarenlang voor de gek gehouden, zand in de ogen gestrooid. De doofpot rookt nog jaren na! Welk deel van je moreel kompas is dan uitgevallen?

We zien wel meer gekke dingen in de wereld. Een president die zijn eigen waarheid erop nahoudt en nepnieuws verspreidend een goede overgang naar een nieuwe regering verhindert, waardoor het land het risico loopt straks onbestuurbaar te zijn. Een coronacrisis die dagelijks honderdduizenden besmet en duizenden dodelijke slachtoffers maakt. De dictaturen van leiders die miljoenen mensen onder een schrikbewind terroriseren. Ondernemers die geld bij elkaar harken waar aantoonbaar een smerige lucht omheen hangt. Kerkelijke leiders die vatbaar blijken voor de verleidingen van macht, seks en geld. Allemaal kwalijke gevolgen van ondeugdelijk leiderschap.

De eikels die niet duurzaam zijn

Leiderschap is aan te leren, maar niet uit boeken alleen. Belangrijkste component voor duurzaam leidinggeven is het intrinsieke dienstbaar zijn aan je ondergeschikten. Zoals een rups nooit zal leren vliegen als het niet door de pop-fase gaat en vleugels krijgt, zo zal een eikel nooit een eik worden indien deze niet in de grond afsterft en als boom ontspruit.

Leiders die eikel blijven en alleen met eigen ego en positie bezig blijven, zullen nooit de boom worden waaronder mensen veilig kunnen opereren en tot bloei komen. Een narcist zal altijd schade berokkenen aan zijn directe omgeving en aan degenen waar hij of zij verantwoordelijk voor is. Omdat hij of zij altijd op zichzelf en eigen belang gericht is.

De schadelijke gevolgen duren vaak jaren. Je ziet het aan de vele personele wisselingen onder deze machtswellustelingen. Of de vrouwen die zich beklagen onder de hashtag metoo. Rechtszaken die als vliegen rondom de mestvaalt van misbruik zoemen. Compensatie voor duizenden gedupeerden. Maar ook financiële crises die jaren van vooruitgang om zeep helpen. En uiteindelijk komt de rekening altijd terecht bij de maatschappij, bij de belastingbetaler.

Zoek de eik

Eigenlijk is het eenvoudig: we benoemen of kiezen voortaan alleen nog Leiders die Eik zijn: kwetsbaar, dienstbaar, visionair, ondersteunend, coachend, door het leven mild geworden, graag een vleugje humor en zelfspot. Misschien iets om over na te denken wanneer we weer naar de stembus gaan. Houd de eikels uit het pluche: kies verstandig, kies voor duurzaam leiderschap!

Leiderschap Control: ook Control 3.0!

Alle blogs van prof. Hinrich Slobbe voor u op een rij gezet.

(foto: Serjan Midili Unsplash)