AWVN: recessie slaat hard toe in cao-overleg

Dat stelt werkgeversvereniging AWVN in haar evaluatie van het cao-jaar 2013. AWVN is de belangrijkste arbeidsvoorwaardenadviseur van werkgevers en betrokken bij het merendeel van alle 900 Nederlandse cao’s en arbeidsvoorwaardenregelingen in Nederland.

Het effect van de magere economie blijkt onder meer uit het grote aantal cao’s waarin geen loonsverhoging is afgesproken: 13 procent van alle ‘2013-cao’s’. Hieronder vallen ruim een half miljoen werknemers. Eén op de vijf cao-werknemers kreeg in 2013 een nieuwe cao zonder structurele loonstijging. Cao’s met een nullijn zijn vooral te vinden in de zakelijke dienstverlening, de financiële dienstverlening en overheid gerelateerde sectoren. Dergelijke sectoren zijn vooral op binnenlandse markten gericht en ondervinden de effecten van het bezuinigingsbeleid van de overheid en het terughoudende gedrag van de Nederlandse consument. In exportgerichte sectoren, vooral in de industrie, blijkt het economisch vaak beter te gaan. Dat vertaalde zich in 2013 in hogere afgesproken loonstijgingen, vaak rond 2 procent.

Hoewel net als in de jaren daarvoor veel afspraken werden gemaakt over duurzame inzetbaarheid (in 76 procent van de nieuwe cao’s) zette de groei van de investeringen in thema’s als opleidingen niet door. Ook nam in vergelijking tot eerdere jaren het aantal nieuwe afspraken over onderwerpen als het nieuwe werken, persoonlijk keuzebudget en mantelzorg af. Ook dit duidt volgens AWVN op gebrek aan vertrouwen bij werkgevers in een aantrekkende economie.

Als gevolg van de economische onzekerheid lag het tempo van veel onderhandelingen laag. In afwachting van mogelijk hoopgevende conjunctuurberichten stelden onderhandelaars het maken van afspraken lang uit. Het aantal cao’s waarvan de looptijd inmiddels is verlopen, maar waarvoor nog geen nieuwe afspraken waren gemaakt, bedroeg eind 2013 bijna 150 (voor 1,25 miljoen werknemers).

Opvallend genoeg werd in een periode van minder werk toch veel aandacht besteed aan meer uren werken. Zo zet de trend om allerlei toeslagenregelingen af te bouwen door, om langs die weg ruimte te creëren voor gewone loonstijgingen.

AWVN verwacht dat ook het cao-jaar 2014 zal worden overschaduwd door onzekerheid over de economie. De tweedeling tussen exportgerichte sectoren en op de binnenlandse markt gerichte sectoren zal ook dit jaar bestaan, verwacht de werkgeversvereniging. AWVN adviseert in dit verband haar leden om werk te maken van zogenoemd ‘creatief loonbeleid’ (verschuivingen binnen het arbeidsvoorwaardenpakket) en om afspraken over meer productiviteit en flexibiliteit te maken. Langs die weg kan én het loonkostenniveau beheersbaar blijven én kan ruimte voor loonstijgingen en koopkrachtverbetering worden gerealiseerd.

In 2013 werden 462 cao’s afgesloten. De loonstijging die gemiddeld werd overeengekomen, bedroeg 1,4 procent. Komend jaar moeten circa 450 collectieve contracten worden vernieuwd (voor bijna 3 miljoen werknemers).