Zijn wij integer?

Meestal worden financiële columns gevuld met vaktechnische bijzonderheden, ontwikkelingen en beschouwingen. Toch is het goed hiervan bij tijd en wijle af te wijken en eens tijd en ruimte te nemen voor een thema, dat meer voorwaardescheppend van aard is.

Immers, cijfers en technieken staan centraal binnen onze discipline maar zullen enkel ‘waarde’hebben wanneer ook ons eigen handelen ‘waarde-vol’ is en wij ‘waarde-ring’ kunnen  hebben voor anderen. Pas dan kunnen wij verwachtingen hebben van anderen of, nog sterker, eisen stellen.

Kortom: eerst de mens dan het resultaat. Dit betekent regelmatig een stuk zelfbeschouwing en evaluatie. Algemeen aanvaard is de eis van integriteit voor een financiële manager. Immers ‘hij beheert het geld en moet daarom betrouwbaar zijn’, is de algemene gedachte. Maar wat verstaan wij onder integriteit en hoe passen wij deze eigenschap toe in bepaalde situaties?

Laten wij eerst stilstaan bij de definitie van dit begrip. Integriteit is volgens Van Dale gelijk aan onkreukbaarheid. Je zou het vrijer kunnen interpreteren als een persoonlijke eigenschap, een karaktereigenschap van een individu, die inhoudt dat de persoon eerlijk en oprecht is: hij beschikt over een intrinsieke betrouwbaarheid, zegt wat hij doet en doet wat hij zegt, heeft geen verborgen agenda en veinst geen emoties.

Een persoon met deze eigenschappen is integer: hij zal zich niet laten beïnvloeden door oneigenlijke zaken. In wezen betekent dit alles, dat je je functie adequaat en zorgvuldig uitoefent, met inachtneming van je verantwoordelijkheden en de geldende regels. Mochten deze regels ontbreken of niet helder genoeg zijn, dan zal het handelen bepaald worden door algemeen aanvaarde normen en waarden. Is dit nu vanzelfsprekend?

Gemakkelijk is nu te stellen, dat de conclusie negatief is op basis van de bijna dagelijkse berichtgeving rond zelfverrijking, fraude en boekhoudkundige creativiteit. Maar belangrijker dan die ander te beoordelen, is onszelf een spiegel voor te houden: wat besluiten wij, waar ligt onze limiet, hoe kunnen wij een voorbeeld zijn, wat doen wij als coach, et cetera? Iedere manager komt in situaties, die vaak het karakter van een dilemma lijken te hebben: allemaal kennen wij wel voorbeelden uit de praktijk.

Voorstellen tot overfacturering, constructies om omzet of kosten aan een of ander jaar toe te rekenen, verzoeken investeringsbudgetten door te schuiven naar een volgend jaar  door eerst te laten factureren en vervolgens te laten crediteren, overmatige verwachtingen rond leveranciersbonussen…

In een discussie met een groep financiële managers bleek de meerderheid tot mijn verbazing in voorkomende gevallen in eerste instantie geneigd tot het zoeken naar een creatieve oplossing om de collega, die het discutabele verzoek deed, niet teleur te stellen. Maar juist hier dienen wij de vereiste integriteit ten toon te spreiden in ons (voorbeeld)gedrag als financiële manager: maak de ander eerst duidelijk dat de voorgestelde wijze van handelen niet integer is.

Zoek vervolgens gezamenlijk naar een mogelijke oplossing voor het probleem binnen geldende regels en heb de moed te accepteren dat in veel gevallen er geen andere oplossing is dan de regels toe te passen en de fiscale of commerciële gevolgen hiervan te nemen. Dit leidt, zeker op de lange termijn, altijd tot een structurele verbetering!

Soms zeg ik wel eens: ‘Zolang je jezelf eerlijk in de spiegel in de ogen kunt kijken, weet je dat je integriteit niet geschaad is!’ Daarom tot slot een uitnodiging: neem je verantwoordelijkheid voor je eigen handelen en wees aanspreekbaar op je gedrag, maar spreekt ook anderen hierop aan. Dit leidt zeker tot groei van je eigen karakter en kracht maar straalt ook uit op de organisatie waaraan je verbonden bent.

Jouke van der Veer, Chief Financial Officer Albron en Controller of the Year 2004