Witwassen in control

Een serie blogs over control.

BLOG – De banken hebben het weer gedaan. Miljoenen klanten niet gescreend, witwassen nog steeds niet onder controle. Volgens de laatste wetenschappelijke schattingen is er in Nederland 16 miljard euro aan crimineel geld in omloop. Per jaar! En 9,5 miljard euro aan bancaire transacties is het afgelopen jaar aangemerkt als 'verdacht'. Serieus vraagstuk, lijkt me! De banken als toegangspoort voor de bovenwereld en de onderwereld wil daar dwars doorheen. Uitdagend proces om in control te krijgen.   

Door Hinrich Slobbe, control prof in beide betekenissen, als associate professor aan de Business School Nederland en als directeur van Wisdom in Finance.

Naalden en hooibergen

Dat moet toch te doen zijn, zou je op het eerste gezicht zeggen. Behalve als je bedenkt dat er per dag 24 miljoen financiële transacties worden gedaan via Nederlandse banken. Daar zitten pintransacties tussen, maar ook de betalingen die via het buitenland plaatsvinden.

Elke werkdag gaat er 30 miljard euro van de ene rekening naar de andere rekening. Eén derde buitenlands en twee derde tussen Nederlanders. Per grootbank komt dat al snel neer op 8 miljoen transacties die een waarde van zo'n 10 miljard vertegenwoordigen. Als daar dan per bank 500 'foute' transacties (0,006 procent) tussen zitten met een waarde van 12 miljoen (0,12 procent), dan is het niet zo eenvoudig om dit 'in control' te krijgen. Inmiddels werken meer dan 6.000 mensen in het bankwezen aan dit dossier. Dat brengt kosten met zich mee, die zullen worden verrekend in de overige dienstverlening. En de marges van banken zijn toch al niet zo hoog, vanwege de lage rentestanden. Wellicht wil de minister hier  een deel van het geconfisqueerde zwarte geld insteken?

Mensenkennis

Hoe krijg je zulke grote datastromen in control? Dat begint bij Predictive Analytics. Voorspellen waar het fout gaat start met het screenen van je klanten. Met 95 procent zal namelijk nooit wat aan de hand zijn. De kenmerken van die overige 5 procent zijn niet eenduidig, maar wel redelijk voor de hand liggend. Crimineel geld is tegenwoordig vooral drugsgeld. Die zoekt al jaren de weg naar de maatschappij via horeca, transport, agrarische sector, handel, vastgoed en zakelijke dienstverlening. Via die lijnen kun je patronen van de criminele infrastructuur ontdekken, waarlangs ook de geldstromen zullen gaan. Andere zwarte stromen die gewit worden, hebben relatie met terrorisme en dictatuur. Deze groepen maken ook graag gebruik van de Nederlandse financiële architectuur en die geldstromen moeten zichtbaar worden gemaakt via de brievenbusfirma's, die daar onderdeel van uitmaken.

Hoe beter we snappen hoe terroristische en criminele organisaties samenwerken met 'gewone' bedrijven, hoe eerder we door algoritmes kunnen laten screenen welke verdachte geldstromen er als een naald uit de hooiberg kunnen worden gelicht. Dat vraagt van de speurneuzen niet alleen financiële kennis, maar vooral mensenkennis en praktijkervaring over wat in welke branche normaal is en wat niet.

Samenwerking moet mogen

Een belangrijk punt is de samenwerking tussen de financiële instellingen. Als de ene bank ongeregeldheden constateert, maar die kennis niet mag delen met de andere bank, dan zal de witwasser van de een naar de ander hoppen. Ik begrijp dat de minister nog niet zover is, maar voor een effectieve bestrijding van ongewenste geldstromen, moet je door het hele net kunnen kijken. Zwarte geldstromen stoppen namelijk niet bij de bank- en landsgrenzen.Banken in control met witwassen? Ook Control 3.0 …

Alle blogs van prof. Hinrich Slobbe voor u op een rij gezet.