Weten wat je mist

Een serie blogs over succesmanagement.

Opeens kreeg ik een klapband. Gelukkig had ik van die banden waarmee je nog 80 kilometer per uur kan rijden als ze lek zijn en kon ik doorrijden naar het dichtstbijzijnde benzinestation om daar te wachten op de ANWB: moderne auto’s hebben geen reservewiel meer.

Door Geert Haisma. Hij is directeur Fully in Control en al 25 jaar gericht op nieuwe ontwikkelingen die doelbereiking effectief en succesvol kunnen maken. Hij is verbonden aan Universiteit Twente en moderator van de public peer group van het Controllers Netwerk.

Toen de wegenwacht arriveerde en naar mijn wiel keek zei hij meteen: “Meneer, uw band is totaal versleten!” Nou had ik die maanden ervoor heel veel kilometers gereden en had daarbij dus niet goed op mijn banden gelet. Ik had daar in alle eerlijkheid ook helemaal niet bij stilgestaan. Mijn auto geeft namelijk alles aan wat ik moet doen, dus dat volg ik braaf op. Op mijn dashboard staat een mooi plaatje met bandenspanning en temperatuur. Als die goed zijn, zijn mijn banden in orde en krijgen een groene kleur. Hoeveel millimeter profiel er nog op mijn banden zit wordt, dát wordt niet aangegeven.

Evenmin werd aangegeven dat mijn koelvloeistofpomp een paar maanden later kapot ging. Ook niet dat door de kortstondige verhoogde temperatuur, die daardoor ontstond, mijn koppakking lek raakte en een beetje olie begon te lekken. Pas de lucht van verbrande olie maakte mij daarop alert, maar niet mijn dashboard.

Vereenvoudigen is wat anders dan negeren

Het onderwerp dashboard triggerde mij omdat we een nationaal dashboard ontwikkelen voor de coronacrisis. Minister De Jonge noemde op wat er allemaal op het dashboard komt, maar ik vraag mij daarbij vooral af wat er niet op komt. Want wat niet op het dashboard staat, daar wordt ook niet op gestuurd. Het kabinet heeft de afgelopen maanden al laten zien dat ze de coronacrisis vrij eenzijdig vanuit de medische kant bekijken, en niet integraal. Met Hemelvaart maakt men zich drukker om teveel drukte van mensen in de open lucht, dan om de luchtcirculatiesystemen in verpleeghuizen, die daar het virus de hele dag door rondpompen. Daar hoor je heel weinig over.

Bij het maken van een dashboard moet je vooraf keuzes maken waar je op wil sturen. Zo sturen ondernemers vaak op variabelen als omzet, kosten, en brutomarge. Je veronderstelt dat deze gegevens je helpen om te sturen. Omzet, kosten en marge zijn variabelen in een eenvoudig model dat iets zegt over de werkelijkheid. Hoe ingewikkelder de werkelijkheid, des te moeilijker is het om er een model van te maken. Maar geen enkel model beschrijft de werkelijkheid echt. Ieder model is altijd een vereenvoudigde weergave van de werkelijkheid. Bij een complex model zoals bij de coronacrisis, is het maar de vraag of we in staat zijn om hier een integraal model van te maken. Sommige onderdelen zullen erg gedetailleerd zijn, andere relevante variabelen zullen totaal ontbreken.

Bewust wegkijken

Het hebben van een dashboard klinkt comfortabel, maar je stuurt altijd op basis van gegevens uit heden en verleden. En je loopt het risico dat variabelen die er niet op staan of onvoldoende worden meegewogen. Belangrijker is het om vóóruit te kijken. Ondernemers hechten dan ook meer waarde aan een liquiditeitsprognose voor de komende maanden, dan aan hun actuele omzet. En als voorspellen lastig is, dan maak je verschillende scenario’s om bij verschillende situaties voorspellingen te maken. Het CBS was daar al zo mooi mee bezig. Jammer dat we daar niets meer over horen, om bijvoorbeeld naast de IC opnames en besmettingen ook te kijken naar het te verwachten aantal werklozen, faillissementen, huisuitzettingen, psychische gesteldheid, zelfmoorden, enzovoort.

Een dashboard klinkt mooi, maar geeft vooral informatie over het heden, niet over de toekomst. Regeren is vooruitzien, toch?

Alle blogs van Geert Haisma voor u op een rij gezet.

(foto: Gerd Altmann, Pixabay)