Wat kies je: Keynes’ NOW, of Schumpeters Nu?

Een serie blogs over control.

In deze bijzondere tijd komen oude economen weer tot leven. Bijvoorbeeld onze Minister van Financiën die zich ontpopt zich als een rasechte Keynesiaan. Even opfrissen: John Maynard Keynes was de econoom die de overheid wilde gebruiken om in tijden van recessie de economie te stimuleren via grote overheidsprogramma’s: belastingverlaging, loonkostensubsidiering, investeringen in infrastructuur, bijstandsvoorzieningen voor ZZP’ers, enzovoort. Er is echter nóg een economisch denker waar het stof van wordt afgeblazen door corona: Joseph Schumpeter.

Door Hinrich Slobbe, control prof in beide betekenissen, als associate professor aan de Business School Nederland en als directeur van Wisdom in Finance.

Deze Oostenrijkse tijdgenoot van Keynes was een radicaal andere mening toegedaan over economische groei. In plaats van de beïnvloeding van vraag, moest juist de aanbodzijde van de economie door de overheid worden gefaciliteerd. Daar vindt dan een bijzonder fenomeen plaats. Door product- en procesinnovaties worden oude industrieën vernietigd. Als uiteindelijke resultante groeit de economie. Schumpeter legt een verband tussen creatie en destructie. Dat er bedrijven omvallen als gevolg van de opkomst van nieuwe waardepropositie is helaas vervelend voor de slachtoffers van die faillissementen, maar noodzakelijk voor economische ontwikkeling.

Creatieve destructie

Inmiddels zijn we bijna een eeuw verder en hebben geleerd dat oude bedrijfsmodellen vergaan en nieuwe business opkomt en dat “we” uiteindelijk veel productiever zijn geworden. Het welvaartsniveau is ongekend hoog en afhankelijk van de verdelingsmechanismen zijn vele wereldbewoners rijker dan ooit. We zijn van een voornamelijk agrarische maatschappij, via de Industriële Revolutie, door het informatietijdperk in de ideeëneconomie terecht gekomen.

Naast zulke creatieve nieuwe technologie, zorgen ook andere disruptieve ontwikkelingen voor vernietiging van bedrijfstakken. De huidige pandemie laat van de evenementenbranche weinig heel. Onderwijs, zorg en horeca moeten zich aanpassen aan de nieuwe tijd. Overal waar massa’s mensen op de been zijn, lopen we zoveel risico’s dat we dit uitstellen, publiekvrij maken, of afstellen. En dat leidt tot beëindiging van voorheen succesvolle ondernemingen. Maar ook hier zien we het ontstaan van nieuwe verdienmodellen.

Doorgaan met gisteren, of meegaan met nu?

Deze ellendige tijd heeft geleid tot de opkomst van briljante oplossingen die weer uitzicht bieden op economische groei. Van mondkapjes tot filters die corona afvangen⁽¹⁾, medische uitvindingen, online mogelijkheden, virtuele realiteit, thuiswerkfaciliteiten, onderwijs op afstand. De lijst is oneindig. Het lijkt erop dat aan de ene kant de steunoperaties van het kabinet leiden tot zombiebanen. Aan de andere kant zien we ongelofelijke en oneindige creativiteit van ondernemers, die zich niet in het sociale vangnet willen laten drijven.

Voor controllers die dit willen snappen en proactief volgen: creativiteit laat zich niet vangen door controlzucht. Deze processen zijn wel te managen, maar op een héél andere manier dan je gewend bent. Nieuwe ideeën ontstaan vaak vanuit frustratie over dingen die niet goed gaan. Covid 19 leidt tot veel frustratie, dus sta niet raar te kijken dat innovatie in deze tijd heel hard gaat. Niet achteroverleunen in het zachte bed van steunmaatregelen, maar áctief op zoek naar oplossingen: zó ga je corona te lijf.

Creatieve destructie: ook Control 3.0

(1): Zoals Slobbe ook gisteren op RTLXL heeft uitgelegd (red.).

Alle blogs van prof. Hinrich Slobbe voor u op een rij gezet.

(foto: Rodolfo Clix, Pexels)