Waarom werkt Effect Based Costing wel?

Een serie blogs over control.

BLOG – Activity Based Costing is een kostprijsberekeningsmethode die in de jaren tachtig van de vorige eeuw is bedacht door Robert Kaplan en Thomas Johnson. In hun boek Relevance Lost beschrijven zij de opkomst en ondergang van het vakgebied Management Accounting. Belangrijkste probleem was de manier waarop kostprijzen werden berekend. Vooral bedrijven met veel overhead, grote diversiteit in het assortiment en traditionele opslagmethoden kwamen in de problemen, doordat de kosten niet juist gealloceerd werden. Sommige producten waren daardoor te goedkoop, andere te duur. Hierdoor liepen klanten weg omdat concurrenten “goedkoper” waren. Of klanten kwamen af op de koopjes, omdat die simpelweg verkeerd geprijsd waren. Dit leidde uiteindelijk tot negatieve marges en zelfs tot faillissement.

Door Hinrich Slobbe, control prof in beide betekenissen, als associate professor aan de Business School Nederland en als directeur van Wisdom in Finance.

Activity Based Costing, kortweg ABC, zoekt naar de kostenveroorzakers binnen een bedrijf. Deze cost drivers identificeren is van belang, omdat daardoor de werkelijke integrale kostprijs kan worden bepaald. Een machine die veel omstelkosten vergt zal bij kleinere productieseries veel duurder zijn dan bij grote bestellingen. Een afdeling die veel aandacht vraagt van de stafdiensten krijgt een hogere doorbelasting dan het onderdeel dat weinig behoefte heeft aan ondersteuning door de overhead-dienstverlening. Door meer transparantie in de kosten, wordt duidelijk met welke producten en diensten geld verdiend wordt en waar marge verloren gaat. ABC wordt daarom toegepast in productiebedrijven en dienstverlenende organisaties met relatief veel overhead en een grote verscheidenheid aan producten/diensten.

Nieuwe kostprijsberekening

Na meer dan dertig jaar ervaring met ABC ontstaat er behoefte aan een nieuwe vorm van kostprijsberekening. Het gaat namelijk niet alleen om kostenveroorzakers en het zo efficiënt mogelijk sturen op kosten. De laatste jaren is het duidelijk geworden dat waardepropositie het “echte” thema is. En waardepropositie wordt uiteindelijk bepaald door de klant. Die bepaalt namelijk of een product waarde toevoegt of niet. Qua kostprijs is een slecht product net zo duur als een goed product. Een schilder die een deur aflevert met een druiper is net zo duur als zijn collega die een strak geschilderd product oplevert. Een slecht gegeven lesuur heeft dezelfde kostenopbouw als de perfecte les. Het gaat natuurlijk om het uiteindelijke effect dat de dienst of het product bij de klant oplevert. 

Door niet alleen te focussen op efficiency maar ook op effectiviteit krijgt het kostenmanagement er een dimensie bij. Zo kan een hele efficiënte uitvoering toch leiden tot een ontevreden klant. Je kan heel efficiënt je doel missen. Dus eigenlijk moet de vraag zijn: welke kosten zijn noodzakelijk om tot een doeltreffende dienstverlening te komen. Zodat de klant 100% tevreden is en terugkomt of een zodanige aanbeveling geeft dat de omgeving ook klant wordt. Dat is Effect Based Costing. Effect Based Costing concentreert zich op de kosten die nodig zijn om het doel te halen. Een onsje meer kosten kan net het verschil zijn tussen een fantastische klantervaring of een totale mislukking. Effect Based Costing, weer een voorbeeld van Control 3.0.

Alle blogs van prof. Hinrich Slobbe voor u op een rij gezet.